Woensdag 7 september 2022

Rond 5 uur ’s ochtends worden vader Sarang, moeder Elham en hun dochter Anisa van hun bed gelicht. De christelijke Iraniërs, die in 2018 naar Nederland zijn gevlucht, verblijven op een locatie van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in het Friese Bergum. Hun asielaanvraag is afgewezen. Meerdere personen in uniform –zelf spreken de Iraniërs van „tien tot twaalf”– halen hen op en brengen hen naar Detentiecentrum Zeist (zie ”Gezin in vroege ochtend staande gehouden in azc”), het laatste station voor uitzetting naar Iran.

Diezelfde ochtend stopt zoals altijd een busje bij het azc in Bergum om enkele asielzoekerskinderen naar de School met de Bijbel (Oranje Nassau) in Kootstertille te vervoeren. De plek van Anisa blijft leeg, in het busje en in groep 6 van de school. Via de chauffeurs-app zijn diverse personen snel op de hoogte van het plotselinge vertrek van Anisa en haar ouders naar Kamp Zeist, zoals het detentiecentrum vaak wordt genoemd.

Ook ds. M. E. (Marco) Buitenhuis leest het bericht in de chauffeurs-app. Hij is predikant van de gereformeerde kerk vrijgemaakt (gkv) in Noordbergum, waarvan het Iraanse gezin lid is. In een poging om te voorkomen dat de asielzoekers worden uitgezet, stuurt hij meteen een mail naar de fractie van de ChristenUnie in de Tweede Kamer, waarin hij aandacht vraagt voor hun situatie. Ook informeert hij enkele journalisten.

’s Avonds plaatst hij in de kerk-app van zijn gemeente een oproep tot gebed voor de drie Iraniërs én voor de IND „om goede beoordelingen te geven.”

Donderdag 8 september

In een nieuwsbericht in het Reformatorisch Dagblad spreekt ds. Buitenhuis zijn zorg uit over het Iraanse gezin. „De IND gelooft niet dat vader Sarang, moeder Elham en dochter Anisa werkelijk christen zijn”, zegt hij. Hij meldt dat de uitzetting van het gezin gepland staat op 13 september. De tickets liggen klaar.

De asieladvocaat die het gezin juridisch bijstaat, bezoekt zijn cliënten in Kamp Zeist. Na afloop zegt hij vooralsnog geen mededelingen over hun zaak te kunnen doen.

Vrijdag 9 september

De website cvandaag.nl meldt op basis van de berichtgeving in het RD dat het Iraanse gezin dreigt te worden teruggestuurd naar zijn land. Asieladvocaat mr. Lineke Blijdorp uit Arkel, die is gespecialiseerd in asielaanvragen van bekeerlingen, leest dit en mailt ds. Buitenhuis: „Als ik iets kan doen, laat het me weten.” De predikant stuurt haar enkele documenten over hun asielprocedure. Na lezing concludeert Blijdorp dat het „te gek voor woorden” is dat het gezin in vreemdelingendetentie zit en dreigt te worden uitgezet. Telefonisch heeft ze het eerste contact met de vader van het gezin, die goed Engels spreekt.

Zondag 11 september

De gkv in Noordbergum organiseert ’s avonds een zogeheten wake bij Detentiecentrum Zeist. Vanuit de Immanuëlkerk in Noordbergum reizen 26 gemeenteleden naar de plek waar de Iraniërs verblijven, ruim 180 kilometer verderop. Ook enkele mensen uit de omgeving van Zeist haken aan. Voor de toegangspoort belicht ds. Buitenhuis de situatie van het gezin. De 45 aanwezigen zingen enkele liederen, zoals ”Als alles duister is, ontsteek dan een lichtend vuur dat nooit meer dooft”. Ook wordt er voor het gezin gebeden.

De groep loopt over een pad langs het complex, dat is omgeven door hoge muren en hekken met prikkeldraad. Na een wandeling van ruim twintig minuten staan ze op de plek waarachter zich de woonunits voor gezinnen bevinden. Luid roepen ze een voor een de namen van de Iraniërs –„Anisa, hier zijn wij voor jou!”– in de hoop dat ze het horen. Ook zingen ze spontaan over Jozef in de gevangenis, een lied dat Anisa een week eerder meezong tijdens de Bijbelklas in de Immanuëlkerk.

Maandag 12 september

Advocaat Blijdorp bezoekt de Iraniërs in Kamp Zeist (gemeente Soesterberg). Ze hebben op dat moment nog twee andere advocaten, één voor hun asielprocedure en één vanwege hun plaatsing in vreemdelingenbewaring (piketadvocaat). Blijdorp neemt het asieldossier over van de vorige advocaat. De piketadvocaat werkt echter niet mee aan een overdracht, hoewel zijn cliënten een verzoek hiertoe hebben ondertekend.

Intussen onderbouwt Blijdorp met een twaalf pagina’s tellend document een nieuw asielverzoek voor het gezin. Ze geeft onder meer aan dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) „de afvalligheid van de islam” van haar cliënten niet heeft getoetst. „Bovendien zijn inhoudelijke argumenten in hun eerdere asielaanvraag door de IND nauwelijks besproken. Ook heeft de IND niets gedaan met de brieven die twee predikanten over het gezin hebben geschreven. De vorige advocaat is daar niet op aangeslagen. Dat is heel zuur als je ziet wat het resultaat is.”

Dinsdag 13 september

De eerder geplande uitzetting van het gezin naar Iran gaat niet door. „Op dit moment is de uitzetting aangehouden/uitgesteld, hoewel het gezin nog steeds vastzit”, meldt Blijdorp.

Maandag 19 september

In de ochtend ontvangt Blijdorp alsnog de stukken van de vorige piketadvocaat van het gezin. Diezelfde middag woont ze in de rechtbank in Den Bosch de zitting bij over de vraag of ouders en dochter terecht in vreemdelingendetentie zijn geplaatst. De uitspraak zal later volgen. Blijdorp: „Doordat ik de stukken pas op het laatste moment kreeg van de piketadvocaat, kon ik er weinig meer mee doen. Ik heb een tuchtrechtelijke klacht tegen hem ingediend vanwege zijn handelwijze. Hij heeft bepaald geen briljant werk geleverd. Ook tegen de vorige asieladvocaat van het gezin heb ik –vanwege nalatigheid– een klacht ingediend. Beide moeten nog worden behandeld.”

Dinsdag 20 september

Een groepje gemeenteleden van de gkv in Noordbergum komt ’s ochtends om 7.30 uur samen om te bidden voor het gezin dat in Kamp Zeist zit. Vanaf deze dag is er dagelijks op dit tijdstip een gebedsmoment in de Immanuëlkerk, waarbij steeds enkele gemeenteleden aanwezig zijn.

Ds. Buitenhuis heeft telefonisch contact met de Iraniërs. „Ze zijn heel dankbaar en onder de indruk van al het meeleven”, zegt hij na afloop. „De wake van 11 september heeft hen bijzonder bemoedigd. Ze wilden ons heel graag zien, maar dat mocht helaas niet.”

Donderdag 22 september

De beide ouders hebben donderdag en vrijdag elk afzonderlijk een uitvoerig gesprek –een zogeheten gehoor– bij de IND. Ook krijgen ze bezoek van ds. Buitenhuis. Het kost hem circa twintig minuten om –via tien tot twaalf deuren en hekken– vanaf de toegangspoort tot in de ontmoetingsruimte te komen. Daar kan hij het gezin een uur spreken, onder toeziend oog van twee medewerkers. Tijdens het gesprek staat hij onder meer stil bij Psalm 23. Ook bidt hij voor de Iraniërs.

Vrijdag 23 september

Enkele ouders van leerlingen van de Oranje Nassauschool in Kootstertille hebben deze avond een wake georganiseerd op het schoolplein, onder het motto ”Wij springen in de bres voor onze vriendin en klasgenote Anisa!” Er wordt gezongen en gebeden voor het meisje en haar ouders. Schoolkinderen tekenen met stoepkrijt een groot hart op het plein. De aanwezigen kunnen er een brandend kaarsje in zetten. „Samen laten we zien dat we Anisa missen”, aldus de initiatiefnemers.

„De ouders leven enorm mee”, zegt schooldirecteur Henk van Dijken. „Ze delen ook met elkaar hoe hun kinderen reageren. Sommigen zijn intens verdrietig omdat ze Anisa missen. Anderen koppelen de nieuwsberichten die ze horen over Iran heel direct aan Anisa en zeggen: Moet zij terug naar dat land waar zulke verschrikkelijke dingen gebeuren?”

Zondag 25 september

Esther Bijmolt uit Gouda, die zich al jaren inzet voor rechten van asielzoekerskinderen, bezoekt Anisa en haar ouders. Ze is vaker in het detentiecentrum geweest, bij andere gezinnen. „Het went nooit”, zegt ze. „Gezinnen zitten opgesloten achter metershoge muren. Ze kunnen wel buiten komen en de lucht zien, maar hebben geen vrijheid. De moeder van Anisa zei: „Het is of elke dag een jaar duurt. De dagen kruipen voorbij.””

Bijmolt krijgt een briefje mee dat Anisa heeft geschreven voor haar vrienden van school: „Ik mis jullie super veel. En ik hou van jullie. Jullie hebben veel voor mij gedaan. Ik hoop dat ik weer jullie kan zien.”

’s Avonds leest Bijmolt het handgeschreven briefje voor tijdens een tweede wake bij Kamp Zeist, nu georganiseerd door de school van Anisa. Ook directeur Henk van Dijken is aanwezig. Hij noemt het „heftig, onwerkelijk en bizar dat je daar voor de gevangenispoort –want dat is het– staat te bidden en beseft dat daarachter een christelijk gezin met een kwetsbaar meisje van negen jaar zit. Ik twijfel niet aan de intenties van de IND, maar heb wel vraagtekens bij de uitvoering van het beleid.”

Esther Bijmolt plaatst rond de wake een bericht op Twitter. Daarin refereert ze aan de onrust die in Iran is ontstaan sinds de 22-jarige Iraanse Masha Amini op 17 september is gedood nadat ze door de zedenpolitie was opgepakt. Amini zou de strikte regels voor het dragen van een hoofddoek niet hebben gevolgd. Bijmolt twittert: „Tijdens mijn bezoek aan het gezin in detentie zag je alleen maar angst. Het gezin weet wat er gaande is in hun geboorteland. Het land wat zij ontvluchtte. Als christenen nu uitgezet worden naar een land als #Iran naar een extreem gewelddadig regime. Hoe dan? #IranProtests2022.”

Het bericht levert verscheidene reacties op. „Beste @gertjansegers, bekend hiermee?” twittert de Nederlands-Perzische mensenrechtenverdediger Sander Terphuis. „Dit kan toch niet. Een nichtje van me is opgepakt door ordetroepen van nietsontziend islamitisch regime van Iran. Mijn familie durft de straat niet meer op. En nu dit gezin uitzetten naar Iran?” Zijn bericht krijgt 172 ”likes” en wordt 84 keer geretweet.

Dinsdag 27 september

Blijdorp bespreekt diverse recente uitspraken met haar cliënten. „De bewaringsrechter heeft bepaald dat ze destijds terecht zijn aangehouden, althans dat de IND mocht beslissen hen in detentie te plaatsen met het oog op uitzetting. Ik zal tegen die uitspraak in hoger beroep gaan. Voorlopig blijven ze dus vastzitten”, meldt ze na afloop.

De IND heeft laten weten dat hij op basis van de gesprekken op 22 en 23 september het voornemen heeft de herhaalde asielaanvraag van Sarang en Elham af te wijzen. Blijdorp kondigt aan dat ze een reactie (zienswijze) op het voornemen tot afwijzing zal indienen bij de IND. „Mocht de IND dan de afwijzing doorzetten, dan ga ik in beroep bij de rechtbank.”

Woensdag 28 september

Twee leden van de commissie-Plaisier bezoeken de ouders in Kamp Zeist en hebben een geloofsgesprek met de beide ouders afzonderlijk. De commissie voert geregeld dergelijke gesprekken met asielzoekers van wie de bekering door de IND ongeloofwaardig wordt geacht. Haar bevindingen kunnen aan het dossier van de vreemdeling worden toegevoegd. Normaal gesproken komen asielzoekers voor een geloofsgesprek naar het dienstencentrum van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) in Utrecht. Voor het eerst heeft zo’n gesprek nu plaats in een detentiecentrum.

Tineke Buitenhuis-Zwarteveen, de echtgenote van ds. Buitenhuis, plaatst een foto van drie brandende kaarsen op haar Facebookpagina. Ze schrijft erbij dat het inmiddels drie weken geleden is dat de Iraniërs „opgepakt” zijn. „We blijven voor hen bidden!”

Donderdag 29 september

Blijdorp ontvangt twee rapporten van de commissie-Plaisier. „De commissie concludeert dat zowel de vader als de moeder christen is en zegt dat beiden ook goed hebben uitgelegd hoe ze zijn gegroeid in hun geloof”, vat Blijdorp de rapporten samen. Ze voegt deze toe aan een twintig pagina’s tellende reactie op het voornemen van de IND om de asielaanvraag af te wijzen.

Zaterdag 8 oktober

Tineke Buitenhuis en een medegemeentelid uit Noordbergum bezoeken het gezin in Kamp Zeist. Na afloop starten ze de onlinepetitie ”Geef Anisa (9 jaar) en haar ouders de vrijheid weer terug!” In de toelichting schrijven ze dat Anisa en haar ouders meer dan een maand „achter slot en grendel” zitten omdat de IND niet gelooft dat ze christen zijn. „Ze zijn erg verdrietig en bang, maar blijven toch op God vertrouwen. Intussen zitten ze al te lang gevangen in het detentiecentrum in Zeist. Anisa is daar op dit moment het enige kind, ze zit alleen op school en heeft niemand om mee te spelen. Ze mist haar vriendinnen.”

Woensdag 12 oktober

Blijdorp krijgt ’s ochtends bericht van de IND dat het gezin Detentiecentrum Zeist mag verlaten en weer een plek krijgt in een reguliere opvanglocatie. „De IND geeft aan dat hij op basis van mijn zienswijze meer tijd nodig heeft om een beslissing te nemen over de herhaalde asielaanvraag.”

Het gezin komt terecht in een verlengde asielprocedure en mag de uitslag daarvan buiten het detentiecentrum afwachten. Woensdagavond worden ze overgeplaatst naar een noodopvanglocatie voor asielzoekers in een hotel in de randstad. Ds. Buitenhuis heeft om 23.00 uur telefonisch contact met hen, als ze op hun nieuwe adres zijn gearriveerd. „Ze zitten op een plek waar ze in het verleden ook hebben gezeten en waar ze kerkelijk al mensen kennen. Daar zijn we blij mee.”

Esther Bijmolt twittert: „Het gezin is in vrijheid. De IND heeft meer tijd nodig en heft bewaring op maar ruim vijf weken detentie voor een meisje van 9 jaar, dat betekent onherstelbare schade in haar ontwikkeling. Kinderen zonder verblijfsvergunning opsluiten, daar moeten we mee stoppen.”

Zaterdag 15 oktober

Advocaat Blijdorp maakt in haar kantoor de voorlopige balans op. Ze berekent dat ze intussen „68 uur heeft besteed aan deze zaak, waarvan er 18 betaald worden. Dan kun je niet elke week hebben.” Of het gezin uiteindelijk definitief in Nederland mag blijven, is nog steeds onzeker. „Er zijn twee opties: de IND willigt het herhaalde asielverzoek in óf komt met een nieuw voornemen tot afwijzing, maar dan beter gemotiveerd. In dat laatste geval zal ik daar weer inhoudelijk op ingaan. Als de IND de negatieve beslissing doorzet, ga ik in beroep bij de rechtbank. Voor het gezin –ik spreek hen binnenkort weer– blijft het heel spannend.”

Het echtpaar Buitenhuis bezoekt het gezin in de noodopvanglocatie, „een overvol hotel.” Ds. Buitenhuis zegt dat hij op afstand met de Iraniërs blijft meeleven, nu ze in een ander deel van het land wonen. „Ze hebben bij ons trouw de kerkdiensten en Bijbelstudies bezocht. Het is de bedoeling dat ze nog een keer op een zondag naar Bergum komen om afscheid te nemen.” Evenals Blijdorp benadrukt hij dat de onzekerheid voor het gezin nog niet voorbij is, zo lang het wacht op een nieuwe uitspraak van de IND. „Ik hoop niet dat ze over een poosje wéér in Kamp Zeist zitten.”