Eind dit jaar moeten gemeenten 51.000 plekken beschikbaar hebben voor het COA, zo is in de asieldeal van eind augustus tussen kabinet en gemeenten afgesproken. Uit de stukken van het COA blijkt dat die aantallen niet worden gehaald. Ook in 2023 zal daarmee crisisnoodopvang nodig blijven.

Een van de problemen is het tekort aan noodopvanglocaties. Veel van die locaties zijn tijdelijk. Begin oktober waren er nog een krappe 53.000 noodopvangplekken, maar dat zakt fors terug naar 45.800 plekken op 1 januari. Het COA verwacht op die datum 56.200 plaatsen nodig te hebben, meldt RTL.

De situatie kan veranderen als gemeenten in korte tijd veel statushouders aan een woning helpen. In de eerder genoemde asieldeal is afgesproken dat gemeenten alles op alles zetten om voor het eind van dit jaar 20.000 statushouders te huisvesten. Deze voormalige asielzoekers hebben een verblijfsvergunning en mogen in Nederland blijven. Vanwege onder meer het woningtekort verblijven ruim 17.000 van hen noodgedwongen in een asielzoekerscentrum (azc). Mede daardoor, en door de komst van veel nieuwe asielzoekers, is er al maanden een groot tekort aan opvangplekken in de azc’s.

Het COA heeft er ook op dit punt een hard hoofd in. Sinds 1 juli hebben 7730 vergunninghouders huisvesting in een gemeente gekregen, zo blijkt uit de cijfers van het COA. „In het tempo van uitstroom sinds 1 juli is de uitstroom van 20.000 vergunninghouders ver weg”, schrijft het COA

Ook staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) ziet dat de versnelde huisvesting van 20.000 vergunninghouders door gemeenten achterblijft op schema, zo schreef hij vrijdag aan de Tweede Kamer. De 11.250 door gemeenten en veiligheidsregio’s toegezegde crisisnoodopvangplekken zijn er evenmin; het aantal blijft steken op ruim 7000. In het al maanden meer dan overbelaste aanmeldcentrum in Ter Apel verblijven nog altijd ruim 2000 asielzoekers. „Dat is nog steeds meer dan afspraken met de gemeente Westerwolde toestaan”, schrijft Van der Burg.

De staatssecretaris werkt aan een ‘spreidingswet’ die alle gemeenten dwingt asielzoekers op te nemen. Zijn eigen VVD is daar fel op tegen. Er wordt nu gewerkt aan een compromis, waarbij gemeenten een bonus krijgen als zij vrijwillig asielzoekers opnemen. De onderhandelingen zijn niet alleen politiek gevoelig, maar worden ook onder hoge tijdsdruk gevoeld: Van der Burg wil de wet al op 1 januari laten ingaan.

Over de vertrouwelijke stukken zegt VluchtelingenWerk in een reactie dat ze „de urgentie benadrukken dat er met spoed iets moet veranderen”, aldus een woordvoerster. „Er staan nu al dagelijks mensen in de regen te wachten bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. De situatie is nu al kritiek en die gaat alleen nog maar kritieker worden.” De organisatie vindt dat het kabinet gauw moet komen met de ‘spreidingswet’, „waar al weken op gewacht wordt”.