Wat bezielt Poetin? Drie analisten ontrafelen zijn wrokkige toespraak
Wat bezielt Vladimir Poetin? Vol wrok haalde hij vrijdag uit naar het Westen. Drie analisten beoordelen enkele passages uit de beruchte annexatie-speech van de Russische president.
Poetin: Achter de keuze van miljoenen inwoners van de volksrepublieken Donetsk en Loehansk en de regio’s Zaporizja en Cherson, ligt onze gemeenschappelijke bestemming en duizendjarige geschiedenis. Mensen hebben deze spirituele verbinding doorgegeven aan hun kinderen en kleinkinderen. Ondanks alle beproevingen die ze doorstonden, droegen ze de liefde voor Rusland door de jaren heen. Dit is iets wat niemand kan vernietigen. Daarom hebben zowel oudere generaties als jonge mensen –zij die zijn geboren na de tragische ineenstorting van de Sovjet-Unie– voor onze eenheid, voor onze gemeenschappelijke toekomst gestemd.
Prof. dr. Hans van Koningsbrugge, hoogleraar geschiedenis en politiek van Rusland aan de Rijksuniversiteit Groningen: „Poetin winkelt selectief in de supermarkt van de geschiedenis. Hij verwijst naar de eerste Russische staat, uit de dertiende eeuw. Het is maar de vraag of daar zoveel gemeenschappelijks aan was en is. Nederland had duizend jaar geleden invloed tot diep in Noord-Frankrijk. Maar dan zeggen we toch nu niet: dat land behoort allemaal aan ons, dus vallen we Brussel binnen om de Nederlanders daar te beschermen.”
Ruslandkenner Helga Salemon, verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies: „Net als Stalin is Poetin een fanatieke, maar amateuristische historicus. Ik luister met kromme tenen naar Poetins vreemde redeneringen. De zogenaamde referenda afgelopen tijd waren nepreferenda. Mensen werden min of meer onder dreiging van wapens gedwongen te stemmen. Zijn bombastische verhaal klopt niet. Ook bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 wilden de Oekraïners onafhankelijkheid. Door de eeuwen heen zijn de grenzen van Oost-Europa veranderd. Litouwen was ook ooit een wereldrijk, waar zowel een groot deel van Oekraïne als een deel van West-Rusland deel van uitmaakte. Nu gaat Litouwen toch ook geen andere landen aanvallen?”
Oorlogshistoricus dr. Ronald de Graaf, verbonden aan de Christelijke Hogeschool Ede: „Ik heb de toespraak van Hitler na de Anschluss in 1938 erbij gepakt, dat was dus na de annexatie van Oostenrijk. Het is heel schokkend om te merken hoeveel overeenkomsten er zijn met de toespraak van Poetin vorige week. Hitler zei in zijn redevoering in Wenen: „Op een dag kijken we vol trots terug op deze dag, waarop een groot volk toetrad tot de Duitse gemeenschap. In het verleden hebben miljoenen Duitse mannen hun bloed gestort voor dit rijk.”
Er zijn overeenkomsten tussen Rusland en het Duitsland van een eeuw geleden. Duitsland werd in 1919, bij de tekening van het Verdrag van Versailles, vernederd. Duitsland moest toen land afstaan. De Sovjet-Unie viel in 1991 uit elkaar, dat deed Poetin heel veel pijn. Hitler kon in 1936 straffeloos het Rijnland bezetten. Poetin annexeerde in 2014 de Krim, zonder dat hij veel tegenstand kreeg. Gelukkig zijn er ook verschillen. Hitler kon Oostenrijk in 1938 vrij makkelijk inlijven, Poetin gokte met zijn invasie in Oekraïne dit jaar verkeerd. Hij verkeek zich op de vechtlust van de Oekraïners en op de westerse steun aan Oekraïne.”
Poetin: Acht jaar lang werden mensen in de Donbas onderworpen aan genocide, beschietingen en blokkades; in Cherson en Zaporizja werd een crimineel beleid gevoerd om haat tegen Rusland te cultiveren, tegen alles wat Russisch was. Ook nu, tijdens de referenda, bedreigde het regime in Kiev onderwijzers, vrouwen die in verkiezingscommissies werkten, met represailles en de dood. Kiev bedreigde miljoenen mensen die kwamen om hun wil te uiten met repressie.
Salemon: „Poetin draait alles 180 graden om. Wie heeft dit jaar de Oekraïense stad Marioepol aan puin geschoten? Wie stookt vanaf 2014 met behulp van criminele handlangers in het oosten van Oekraïne? Wie heeft in 2014 de Krim geannexeerd? Dat was Poetin. In zijn autobiografie uit 2000 laat Poetin een verhaal over een rat optekenen. Hij dreef die rat in zijn woongebouw in een hoekje. Toen zag Poetin dat die in het nauw gedreven rat hem aanviel. Poetin vergeleek de rat met zichzelf. Zijn devies is: laat mij mijn gang gaan, anders word ik levensgevaarlijk.”
De Graaf: „Poetin doet het voorkomen alsof Rusland slachtoffer is. Daarmee draait hij de zaak natuurlijk om. Rusland heeft in 2014 de Krim bezet, nadat de Oekraïners hun pro-Russische president Viktor Janoekovitsj hadden afgezet. Intussen is iedere oorlog smerig. Ook Oekraïense soldaten zijn geen heiligen.”
Van Koningsbrugge: „Als Poetin het woord ”genocide” gebruikt, is dat gewoon onzin. Natuurlijk heeft Oekraïne tegen inwoners van bijvoorbeeld de Oekraïense stad Cherson gezegd: Je moet niet meewerken aan dat Russische nepreferendum. Bedenk dat velen zijn gevlucht uit zo’n stad, zij hebben niet gestemd. Anderen hebben onder Russische dwang gestemd.”
Poetin: Ondertussen ging het Westen door en blijft zoeken naar een nieuwe kans om ons een slag toe te brengen, om Rusland te verzwakken en te breken, waarvan ze altijd hebben gedroomd, om onze staat te verdelen en onze volkeren tegen elkaar op te zetten, en hen tot armoede en uitsterven te veroordelen. Ze kunnen niet gerust zijn, wetende dat er zo’n geweldig land is met dit enorme gebied in de wereld, met zijn natuurlijke rijkdom, hulpbronnen en mensen die niet kunnen en willen doen wat iemand anders wil.
Salemon: „Rusland is rijk geworden door handel met het Westen. Ook in deze uitspraak beweert Poetin, net als Stalin, het omgekeerde van wat er werkelijk speelt. Rusland begon de oorlog in Oekraïne. Ik zie Poetins positie wankelen. Zijn reputatie brokkelt af. Hij zal morgen niet weg zijn, maar zijn houdbaarheidsdatum komt in zicht. Ik ben ervan overtuigd dat Poetins drang naar machtsbehoud dé reden is voor de inval in Oekraïne. Hij wilde met een Blitzkrieg in Oekraïne een soort eeuwige roem verwerven. De werkelijkheid is echter dat Rusland kampt met mislukking na mislukking. Poetin is zo langzamerhand aangeschoten wild, hij zaagt aan zijn eigen stoelpoten. Het is de vraag of hij in 2024 als president herkozen zal worden.”
De Graaf: „Als Poetin met deze uitspraak doelt op de westerse sancties, dan heeft hij natuurlijk een punt. Die hebben zonder meer tot doel de Russische economie te treffen. Maar Poetin doet het voorkomen alsof het instellen van die sancties een offensieve daad is. Dat klopt natuurlijk niet. Het is een defensieve actie, in reactie op de Russische agressie.”
Van Koningsbrugge: „Merkwaardig dat Poetin het Westen de schuld van alles geeft. Hij hamert op de eigen soevereiniteit. Terwijl Rusland onder meer Finland en de Kaukasus aanviel. Rusland zegt zich de gelijke van de VS te voelen. Maar dat is Rusland dus niet. Rusland is een economische dwerg, een pompstation met kernwapens ernaast. Verder stelt het land niks voor.”
Poetin: Het is de moeite waard om het Westen eraan te herinneren dat het zijn koloniale beleid al in de Middeleeuwen begon, gevolgd door de wereldwijde slavenhandel, de genocide op indianenstammen in Amerika, de plundering van India en Afrika, de oorlogen van Engeland en Frankrijk tegen China, waardoor het gedwongen werd zijn havens open te stellen voor de opiumhandel. Wat ze deden was hele naties verslaafd maken aan drugs en doelbewust hele etnische groepen uitroeien om land en hulpbronnen te grijpen, op mensen te jagen als dieren.
Salemon: „Verontrustend dat de leider van een kernmacht zo’n tirade afsteekt. Je vraagt je af: Op wat voor dwaalspoor is deze man beland? Poetin beschuldigt het Westen van kolonialisme, hij kan het beter hebben over de wandaden van Rusland zelf. De Russen hebben bijvoorbeeld de Kaukasus ingelijfd en de Tsjetsjenen met geweld onderdrukt. De Sovjet-Unie was in feite één groot koloniaal stelsel. Het Westen neemt afstand van zijn koloniale verleden, Rusland niet. Dus Poetin heeft geen recht van spreken.”
De Graaf: „Poetin heeft een punt als hij wijst op het feit dat het Westen zich schuldig maakte aan slavenhandel en uitroeiing van indianenstammen. Maar ik mis wel wat in dat verhaal. In tsaristisch Rusland werd bijvoorbeeld in Oekraïne in de negentiende eeuw de bloeiende gemeenschap van chassidische Joden de nek omgedraaid. ”Pogrom” is een Russische woord, en betekent eigenlijk iets als relletje. De Russen waren tussen 1860-1920 medeverantwoordelijk voor heel wat pogroms.”
Van Koningsbrugge: „Ik kan begrijpen dat Poetin het zuur vindt dat de Sovjet-Unie in 1991 uit elkaar viel, maar de Sovjet-Unie was altijd een kunstmatige staat. Zo zijn de Baltische staten onvrijwillig bij de Sovjet-Unie gevoegd.
Het Westen heeft gedekoloniseerd, Rusland moet nog beginnen aan de dekolonisatie. De Russen pakten bijvoorbeeld een groot deel van Siberië van China af, en gaven dat nooit terug. Russen koesteren het waanidee dat hun regime altijd menslievend is. Er zit veel waars in wat de eerste Engelse bezoeker van Moskou in de zestiende eeuw liet weten: „Ik kan hier goud verdienen, maar Rusland is wel een wreed en barbaars koninkrijk.” Zo hongerde Stalin in de jaren dertig van de vorige eeuw miljoenen Oekraïners uit.”
Poetin: Bedenk dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de Verenigde Staten en Groot-Brittannië Dresden, Hamburg, Keulen en vele andere Duitse steden tot puin hebben teruggebracht, zonder de minste militaire noodzaak. Het werd ostentatief (nadrukkelijk, JV) gedaan en, om het nog maar eens te herhalen, zonder enige militaire noodzaak. Ze hadden maar één doel, zoals bij de nucleaire bombardementen op Japanse steden: ons land en de rest van de wereld te intimideren.
Salemon: „De geallieerden stonden tegen Hitler op, dus het was niet zo vreemd dat ze Duitse steden bombardeerden. Russen vochten mee tegen de Duitsers, maar Poetin heeft het er niet over dat de Russische soldaten massaal Duitse vrouwen verkrachtten. Waarom steekt hij zijn hand niet in eigen boezem? Poetin legt steden in Oekraïne in puin, zonder enige geldige reden. Zelenski is allesbehalve een Hitler, Poetin zelf lijkt daar meer op.”
De Graaf: „Ik beschouw deze uitspraak van Poetin als een halve waarheid. Het klopt dat de geallieerde vuurstorm-bombardementen op Dresden en Hamburg neerkwamen op massavernietiging. Maar je kunt niet zomaar zeggen dat er geen militaire noodzaak was die Duitse steden te bombarderen.
Wat betreft de atoombommen op de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki in 1945: je kunt zeggen dat de tweede kernbom, op Nagasaki, niet nodig was om de Japanners tot capitulatie te dwingen.”
Van Koningsbrugge: „Stalin zelf drong bij de geallieerden aan op een harde aanpak van de Duitsers, inclusief een stevige luchtoorlog. Als Poetin kritisch is op het bombardement van Dresden, in 1945, heeft hij een punt. Dat bombardement was volkomen onnodig. De geallieerde aanvallen van Hamburg en Keulen, enkele jaren daarvoor, zijn weer een heel ander verhaal. Je kunt, zoals Poetin doet, die bombardementen niet op één hoop vegen.”
Poetin: Willen we hier, in ons land, in Rusland, ”ouder nummer één”, ”ouder nummer twee” en ”ouder nummer drie” (ze zijn het helemaal kwijt!) in plaats van moeder en vader? Willen we dat onze scholen onze kinderen, vanaf hun vroegste dagen op school, perversies opleggen die leiden tot degradatie en uitsterven? Willen we het idee dat bepaalde andere geslachten naast vrouwen en mannen bestaan in hun hoofd trommelen en hen een geslachtsaanpassende operatie aanbieden? Is dat wat we willen voor ons land en onze kinderen? Dit is voor ons allemaal onaanvaardbaar.
Salemon: „Met deze retoriek speelt Poetin de kaart van de Russische waarden. Zo wil hij bijvoorbeeld de oudere, laag opgeleide bevolking achter zich krijgen. Russische propaganda wil de Russen laten geloven dat in het Westen kinderen geslachtsveranderende operaties krijgen aangepraat. Het Kremlin noemt Europa Gayropa. Doel van dit alles is om de democratie buiten de deur te houden. Democratie is Poetin een gruwel. Want als democratie in Rusland voet aan de grond krijgt, zal Poetin in het beste geval verdwijnen richting het Internationaal Strafhof in Den Haag, en in het slechtste geval worden vermoord door één van zijn vele vijanden.”
De Graaf: „In deze uitspraak komt patriarch Kirill van Moskou, de geestelijk leider van de Russisch-Orthodoxe Kerk, als het ware om de hoek kijken. Kirill en Poetin vormen een twee-eenheid. Net na de inval in Oekraïne richtte Kirill zijn pijlen op gayprides. De kerkleider koppelde die homofestijnen aan westerse decadentie en verval. Zo’n geluid kan inderdaad goed vallen bij orthodoxe christenen. Mensen mogen denken wat ze willen van homoseksuele relaties, maar ik beschouw de Russische aanval op de lhbti-gemeenschap als zeer gewelddadig, religieus conservatisme. Het gaat alle perken te buiten. Ik zie overeenkomsten tussen Joden en de lhbti-gemeenschap: beiden fungeren als zondebok. Joden verdedigden zich in het Derde Rijk nauwelijks, dat geldt ook voor lhbti’ers. Die worden gewoon in elkaar geslagen.”
Van Koningsbrugge: „Poetin heeft het over ouder 1, ouder 2 en ouder 3. En dan te bedenken dat het echtscheidingspercentage in Rusland gigantisch hoog ligt. Russen trouwen erg vroeg, vaak als ze begin twintig zijn. Ze wonen vaak in een kippenkot, krappe behuizing. Zeker als er een kind komt, kunnen zomaar ruzies ontstaan, mede door alcoholisme. Ieder land moet zelf weten of het wel of niet een gayparade organiseert. Probleem is dat de Russische samenleving bepaald niet inclusief is. Het gaat fantastisch als je een echte Rus bent. Maar kom je van de Kaukasus, of ben je Jood of homo, dan krijg je zomaar te maken met flinke discriminatie.”
Poetin: „Laat me herhalen dat de dictatuur van de westerse elites zich richt op alle samenlevingen, inclusief de burgers van westerse landen zelf. Dit is een uitdaging voor iedereen. Dit volledig afstand doen van wat het betekent om mens te zijn, de omverwerping van geloof en traditionele waarden, en de onderdrukking van vrijheid beginnen te lijken op een „omgekeerde religie” – puur satanisme. Jezus Christus ontmaskerde valse messiassen en zei in de Bergrede: „Aan hun vruchten zult u hen kennen.” Deze giftige vruchten zijn voor de mensen al duidelijk zichtbaar, en niet alleen in ons land, maar ook in alle landen, ook voor veel mensen in het Westen zelf.
Salemon: „Met dit soort uitspraken wil Poetin de morele superioriteit van Rusland onderstrepen. Maar deze taal doet me denken aan wappies. Die hebben het ook over pedofiele satanisten die aan de macht zijn. Poetin verspreidt dus ook dat soort bizarre complottheorieën. Als er één een satanische leider is, dan is het Poetin zelf.”
De Graaf: „Hitler gebruikte in 1938 bij de Anschluss ook christelijke teksten. Hij zei iets als: „Ik hoop dat iedere Duitser zijn hoofd zal buigen in eerbied voor de wil van de Almachtige, Die dit wonder afgelopen weken in een ieder van ons heeft verricht.” Toen ik dat las, dacht ik: Wie ben je dat je God durft te danken? Poetin heeft het over de Bergrede, maar handelt er niet naar. Want de Bergrede houdt ons immers voor: Zalig zijn de zachtmoedigen, zalig zijn de vredestichters.”
Van Koningsbrugge: „Poetin kan wel de Bergrede noemen, maar in zijn land gebeurt er niet zo veel in lijn met de Bergrede. Corruptie tiert welig in Rusland, zo blijken er nu 1,5 miljoen legeruniformen zoek te zijn. De paus sloeg pas de spijker op de kop. Hij hield patriarch Kirill van Moskou voor: „Je gedraagt je als de misdienaar van Poetin. Hou daarmee op, want dat is in strijd met het Evangelie.””