„Mijn contacten heb ik hier in de koffiebar, verder heb ik eigenlijk niemand.” Rosa, die niet met haar achternaam in de krant wil, vertelt haar levensverhaal op de plek waar ze weer opkrabbelde uit een dal van eenzaamheid: Het Open Koffiehuis in het Haarlemse stadsdeel Schalkwijk.

Rosa is zeven jaar als haar moeder sterft aan tuberculose en negen jaar als haar vader overlijdt aan kanker. Op het Spaanse platteland, waar ze geboren is, groeit ze op met haar negen broers. Als Rosa negentien jaar is, trouwt ze met een Belgische man die ze in Spanje heeft ontmoet. Samen krijgen ze een dochter. Zes jaar later gaat Rosa met haar man en dochter naar Nederland. „Mijn man had daar familie wonen en vertelde mij dat we daar een beter leven zouden kunnen opbouwen.”

Het tegendeel blijkt al snel. Rosa heeft veel last van heimwee en integreert moeizaam in de Nederlandse samenleving. Als Rosa dertig jaar is, scheidt ze van haar man. „Ik besloot om toch in Nederland te blijven voor mijn dochter. Ze ging naar school en ik wilde geen grote verandering voor haar.”

Rosa werkt 32 jaar lang als schoonmaker in een verzorgingstehuis. In 2011 wordt ze echter ontslagen. „Ze vonden mij te oud; ik was niet goed meer.” In al die jaren bouwt ze amper contacten op in Nederland. Na haar ontslag verliest Rosa ook het contact met haar dochter. „Ik heb haar al tien jaar niet gezien.” Rosa heeft geen duidelijke verklaring voor het verbroken contact. „Ik weet niet wat ik fout heb gedaan. Misschien was ik te weinig thuis door mijn werk.”

Rosa probeert weer aan het werk te komen, maar dat mislukt. „Ik heb artrose, waardoor ik nog maar een paar uur achter elkaar kan werken. Daar zit een werkgever niet op te wachten.” Na haar ontslag en het verbroken contact met haar dochter staat Rosa alleen. Ze vult de dagen met televisiekijken en af en toe loopt ze een rondje door het winkelcentrum. De Haarlemse heeft in die tijd niemand om mee te praten of haar gevoelens te delen. Ze vindt het lastig om haar gevoel te omschrijven bij die donkere periode in haar leven. „Het was heel alleen en eenzaam.”

Tijdens een bezoekje aan het winkelcentrum raakt Rosa in gesprek bij een evangelisatiekraam. „Een vrijwilligster nodigde mij uit voor een maaltijd in de multiculturele kerk Het Open Huis. Daar ben ik naartoe gegaan.” Rosa gaat sindsdien trouw naar de zondagse diensten in die kerk. „Ik ben christen geworden.”

Spaanse hapjes

Via de kerk rolt Rosa ook in het vrijwilligerswerk; eerst in de kerk en later bij Stichting Ontmoeting. Rosa werkt in de keuken van de koffiebar en sorteert kleding in de kringloopwinkel van Woord en Daad die in hetzelfde gebouw zit. „Eens per week kook ik soep en soms maak ik Spaanse hapjes.”

Ondanks haar vrijwilligerswerk voelt Rosa zich nog regelmatig eenzaam. Maar ze loopt daar niet mee te koop. „Ik loop niet graag met „ik ben eenzaam” op een bordje rond.” Aan diepgaand contact met anderen zegt Rosa geen behoefte meer te hebben. „Het is lastig om anderen te vertrouwen. Ik heb zoveel meegemaakt. Een goede vriendin moet je niet op willen zoeken, dat moet groeien.”

Rosa gaat niet terug naar Spanje. „Dan moet ik weer opnieuw beginnen, daar heb ik geen zin in. Met mijn vrienden in Spanje heb ik lang geen contact gehad. De vrienden die ik nu heb, werken hier bij de koffiebar. Of zijn het collega’s? Het zijn in elk geval de enige mensen die ik heb.” Rosa hoopt dat steeds meer mensen de ontmoetingsplek, waar de koffie geurt, weten te vinden. „Dan krijg ik automatisch meer contacten en meer praatjes.”

We willen een thuis zijn in deze wijk, waar mensen zich gezien voelen, vertelt werktrajectbegeleider Anja Rijkers. Ze werkt voor Stichting Ontmoeting bij het maatschappelijk centrum, waar de koffiebar onderdeel van is. Dit is een laagdrempelige ontmoetingsplek, waar we mensen ondersteuning en hulp bieden, zegt Rijkers. „We bieden activiteiten waaraan mensen uit kwetsbare situaties kunnen deelnemen. Veel mensen weten ons te vinden. De behoefte aan contact is groot.” Stichting Ontmoeting biedt in het maatschappelijk centrum leerwerktrajecten en dagbestedingsplaatsen aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Onder deze groep heerst veel eenzaamheid, vertelt Rijkers. „Bij ons voelen mensen zich gezien en gehoord. Ze kunnen zich hier in veilige, laagdrempelige omgeving ontwikkelen en contact maken met anderen.”

Ik voel me hier welkom, zegt Rosa. „Mensen lopen hier niet weg als ik binnenkom. In de maatschappij zien mensen mij niet en word ik gedumpt.” Zonder vrijwilligers als Rosa kan deze ontmoetingsplek niet bestaan, benadrukt Rijkers. Rosa: „Gelukkig kan iedereen een Rosa zijn.”