Oscar Gelderblom, hoogleraar financiële geschiedenis aan de universiteit van Antwerpen, verzamelde jarenlang, soms wel eeuwenoude, kasboekjes. Het viel hem in het onderzoek op dat met name mensen mét geld alles goed bijhielden. „Als je zo weinig te besteden hebt dat je elke dag moet nadenken of je wel genoeg te eten hebt, is er weinig ruimte om alle uitgaven rustig uit te schrijven.” Het is overigens niet zo, zegt hij, dat deze groep slecht kan omgaan met geld. „Mensen met weinig geld zijn er elke dag mee bezig en heel kundig met het aan elkaar knopen van de eindjes.”

Maar het is wel deze groep waar de hoogleraar zich zorgen om maakt. Want feit is, dat als de kosten stijgen, deze mensen niet direct ruimte hebben om die kosten aan te kunnen. „Als je nu al nauwelijks uitkomt met je inkomen, dan heb je weinig ruimte voor hogere uitgaven.” Hij wil zeggen, als bijvoorbeeld de energieprijzen zo blijven stijgen als nu het geval is, dan zul je een oplossing moeten vinden om die kosten te betalen.

Jaren dertig

Vanuit zijn studie naar huishoudboekjes ziet hij een overeenkomst met de crisis in de jaren dertig. „Het verschil met die tijd was dat mensen toen hun baan kwijtraakten en er een grote werkloosheid was. Maar nu is het probleem anders, ziet hij. „De economie draait nog goed, er zijn nog banen, maar het gaat fout aan de uitgavenkant. De prijzen van levensmiddelen en wonen zijn enorm gestegen, en daar heb je geen controle over.”

![18612016.JPG](https://erdee-prod-bucket-s3-001.ams3.digitaloceanspaces.com/18612016_7ed18ae433.JPG =300—Oscar Gelderblom. beeld Universiteit Utrecht—

„Mensen zullen altijd zelf proberen om hun consumptie aan te passen, om bijvoorbeeld minder uit te geven aan eten of aan kleding. Maar dat zal voor een deel van de bevolking niet voldoende zijn.” Een grote zorg van Gelderblom is dat mensen in de schulden raken. „Het enige wat echt zal helpen, is een ingreep van de overheid. Want eigenlijk is hún kasboek uit balans.” Hij noemt het een kwestie van fatsoen. „Je kunt in een land als Nederland mensen toch niet in de kou laten zitten. Onze minister-president zegt, we worden allemaal een beetje armer. Maar er is een groot verschil tussen hoge energieprijzen als je jaarlijks een ton verdient, of je met je baan net de 15.000 euro haalt.” Financiële problemen, zegt hij, raken mensen nooit even hard. „Dat is een gotspe.”

Kasboek

Een kasboek kan wel overzicht geven in hoe de bankrekening ervoor staat en wat er dit jaar nog te verwachten valt en te weten of het nodig is om je zorgen te maken. Specialist hierin is Adine Faber-Versluis van haar eigen Money Mind Academy. Zelf zat ze tijdens de vorige financiële crisis aan de grond, toen de verbouwing van haar huis groter bleek dan verwacht. Ze had daar bovenop al een hoge hypotheek en een eigen bedrijf waarvan de grootste klanten failliet gingen. „Ik besloot te besparen én tegelijkertijd harder te werken.”

Haar strategie: niet denken vanuit krapte, maar vanuit wat er mogelijk is. Het klinkt zen, maar is simpel. „Ik besloot terug te gaan naar nul en te bedenken wat ik echt nodig had en belangrijk vond.” Dat was een kleiner huis, minder meubels, minder kleding en minder boeken. „Ik had heel veel boeken en besloot die allemaal te verkopen. Ik lees een boek nooit twee keer. Toen die allemaal verkocht waren, had ik een donkere kast over, die ik ook besloot te verkopen waardoor er veel meer licht in huis kwam. Zo werden meerdere problemen tegelijk opgelost.”

Houdt overzicht

Haar idee: je kunt altijd nog iets doen aan de inkomstenkant, zoals verkopen van oude spullen. Maar het is tegelijkertijd de kunst op de uitgaven te letten. „Wat gaat er precies uit?” Volgens Faber-Versluis is dat een kwestie van overzicht houden. „Daar zijn allerlei methodes voor: via gratis apps die banken aanbieden tot zelf een excel-sheet maken tot een schriftje pakken waar je inkomsten en uitgaven naast elkaar zet.” Het gaat er om, dat je alles goed doorneemt. „Wat komt er in en wat gaat er uit?” Zo had zij zelf destijds nog een internetabonnement lopen op een oud adres, van 17 euro per maand. „Op jaarbasis een leuk bedrag.”

Als alles op een rijtje staat, is het goed om te kijken naar wat vaste (hypotheek of huur, energie, telefoon) en variabele kosten zijn (kleding, kapper, boodschappen). Ook noemt ze de uitjes met vrienden. „Je kunt samen een wandeling maken of koken, in plaats van uit eten te gaan.”

Planning is de sleutel

Planning is wat haar betreft de sleutel. In het inkopen van eten (met een weekmenu), en in waar je het koopt. Zo kun je meteen bezuinigen op de autoritten. „Beter nog, pak de fiets als je boodschappen doet. Dat scheelt je een abonnement op de sportschool.”

Tot slot de tip: maak ouderwetse potjes. Dus bedenk wat je per maand wilt besteden aan de verschillende kosten. „En houd je daar ook aan.” Drie punten die ze altijd in haar hoofd heeft als ze nadenkt over het besteden van haar budget: moet ik dit doen, word ik er blij van, levert het later wat op? „En het belangrijkste: leef volgens de portemonnee die je hebt.”

En als het lastig wordt, praat er dan over, zegt Gelderblom. „En voor de mensen die de verhalen aanhoren van mensen met schulden: luister goed en oordeel niet.” En zegt hij nog als laatste: „Stem de goede partij. Zorg dat de politiek wat doet. De overheid is op dit moment de enige met middelen om wat te doen aan de hoge kosten.”

> rd.nl/huishoudboekje voor een artikel waarin twee moeders hun inkomsten en uitgaven op een rij zetten