Het gebeurt nog maar zelden dat Russen de supermarkt uitlopen met een fles verse Coca-Cola of Pepsi. Vlak na het uitbreken van de „speciale militaire operatie” in Oekraïne, stopten de Amerikaanse merken hun productie in Rusland. Zolang de voorraad in de magazijnen strekt, zal er nog Coca-Cola, Fanta, Sprite, Pepsi of Mirinda te koop zijn in Rusland. Maar op is ook echt op.

Lees ook

Poetin rekent in sanctie-oorlog op morrende Europeaan

Een Russische frisdrankgigant, Tsjernogolovka, wil in dat gat springen. De oprichter, Vladimir Pekarjev, deed er in de jaren negentig alles aan om Sovjetfrisdranken te behouden. Zo maakt Tsjernogolovka nog steeds de frisdrank met de Siberische taigasmaak, ”Baikal”, en het Kaukasische ”Tarchoen”, merknamen die in de Sovjet-Unie al populair waren.

Het bedrijf introduceerde onlangs haar eigen cola-drankje en wil de frisdrankmarkt in Rusland veroveren. Fusies, overnames, nieuwe producten en het ontwikkelen van nieuwe distributiekanalen moeten dat gaan verwezenlijken. Zo richtten fastfoodketens als KFC, Burger King en de opvolger van McDonald’s –Vkoesna i Totsjka– zich tot Tsjernogolovka.

McDonald’s

Dit is dan ook precies de reden waarom volgens het statistiekbureau Levada veel Russen de sancties niet zo erg vinden: „Meer dan de helft van de Russen gelooft dat de sancties het land zullen versterken en ontwikkelingen zullen stimuleren”, schreef het centrum onlangs. Hoewel zo’n vier op de tien Russen zich zo af en toe wel zorgen maken over de sancties, ziet toch bijna 80 procent op de lange termijn geen problemen.

Roebels die voorheen door buitenlandse bedrijven werden verdiend, blijven nu in Rusland en komen de Russische economie ten goede. Zoals Tsjernogolovka nu profiteert van het vertrek van Coca-Cola, profiteren meubelbedrijven van de sluiting van tientallen IKEA’s en cafeetjes en restaurants van de sluiting van McDonald’s en Starbucks.

Dat alles is nog maar het begin, denken Russen: het duurt even voordat ‘vaderlandse’ bedrijven zijn overgeschakeld op een grotere productie. Maar over het algemeen is het positief dat Russische bedrijven in het economische gat stappen dat westerse bedrijven achterlaten. Het vertrouwen ligt in een beleid van ”importsubstitutie”: Rusland gaat zoveel mogelijk producten zelf maken.

Icoontjes

Toch is dat maar een deel van het verhaal. Meer geavanceerde producten –zoals auto’s, telefoons en andere elektronica– kunnen moeilijker in Rusland worden gemaakt. De automarkt ligt stil: normaal gesproken kochten Russen zo’n 100.000 nieuwe auto’s per maand, maar nu nog maar 27.000. De impact is dan ook het beste terug te zien bij dat soort producten.

Ladafabrikant AvtoVAZ, sloot zijn productielijn een half jaar lang wegens het gebrek aan westerse onderdelen zoals de airbag en ABS-systemen. Die onderdelen zitten niet meer in de nieuwe Lada Granta. Nieuwe Lada Vesta’s en X-Ray’s zijn voorlopig helemaal niet leverbaar. „In plaats van de airbags, worden nieuwe Lada’s nu met orthodoxe icoontjes geleverd”, grappen Russen inmiddels over de nieuwe auto’s. „Er moet toch aan de veiligheid worden gedacht.”

Huishoudens voelen zeker wel de gevolgen van de sancties. Gezinnen met kinderen betalen soms het dubbele voor luiers of kindervoeding. Hoewel de koers van de roebel zich heeft hersteld, zijn de prijzen nog niet terug bij af.

Een ietwat ludieke manier om de werkelijke inflatie in de Russische supermarkt te berekenen is de zogenaamde ”Borsj index”. De index berekent de prijzen van de ingrediënten voor de Russische (of Oekraïense, daar is discussie over) bietensoep. In juni 2021 kostte een pan bietensoep gemiddeld zo’n 316 roebel. In juni stegen die kosten tot wel 388 roebel: een stijging van zo’n 23 procent.

Hoewel Russen nominaal meer gingen verdienen, kan men vanwege de hogere prijzen minder porties borsj betalen dan een jaar geleden. Over het algemeen zijn Russen zo’n 7,5 procent armer dan een jaar terug.