Oekraïense militairen strijken in de stad Balakliya, zo’n 70 kilometer ten zuidoosten van Charkiv, de vlag van het 150e regiment fuseliers van de Russische strijdkrachten. Verachtelijk werpen ze het rode doek op de grond, zo laten videobeelden op sociale media zien. De Oekraïense vlag wappert even later in top. Kiev herovert de nederzetting op de Russen.

De frontlinie in Oekraïne verschuift op sommige plekken in rap tempo. President Volodimir Zelenski claimt in enkele dagen tijd 1000 vierkante kilometer grondgebied te hebben heroverd op de Russen. In het zuiden bij Cherson en –verrassend– in het noordoosten bij Charkiv. De Russische militaire blogger Rybar berekent dat Oekraïne bijna 2000 vierkante kilometer heeft veroverd.

De wapenleveranties van het Westen werpen hun vruchten af. Kiev slaagt er met Himars- en MLRS-raketartillerie voor de lange afstand Russisch wapentuig uit te schakelen. Ook de geavanceerde Amerikaanse Harm-raketten vernietigen op hoge snelheid Russisch luchtafweer. Mede hierdoor is Oekraïne weer in staat gevechtsvliegtuigen in te zetten boven het front.

Oekraïne heeft de afgelopen dagen verrassingsaanvallen uitgevoerd in de omgeving van Charkiv, in het noordoosten. Het Oekraïense leger claimt tot 50 kilometer ver te zijn opgerukt, waarbij zeker twintig nederzettingen zijn heroverd. Om de opmars van de Oekraïners te vertragen, hebben de Russen bij hun terugtocht meerdere bruggen bij Balakliya opgeblazen.

Goed nieuws

„We hebben goed nieuws uit de regio Charkiv”, zei president Zelenski woensdag in zijn dagelijkse videoboodschap. „Het is echter nu niet het juiste moment om die nederzettingen te noemen waar de Oekraïense vlag is teruggekeerd.”

De NAVO en de VS bespeuren „bemoedigende” signalen van het slagveld in Oekraïne. Van een keerpunt willen NAVO-chef Jens Stoltenberg en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken vrijdagmiddag nog niet spreken, maar ze zijn gesterkt door het Oekraïense tegenoffensief.

Het Kremlin volgt de onstuimige Oekraïense opmars intussen met grote verontrusting. Poetin riep vrijdagmiddag in Moskou zijn veiligheidsraad in spoedzitting bijeen. „Paniek in Kremlin na Oekraïense opmars”, tweette Derk Sauer, journalist/uitgever van The Moscow Times.

Oekraïne lijkt er met de verrassende aanvallen ten zuidoosten van Charkiv op uit te zijn de Russische troepen bij Izyum te isoleren en langzaam te omsingelen, vermoeden verschillende Russische bronnen.

Oekraïense militairen stonden vrijdag aan de rand van Kopyansk, een knooppunt voor de Russische bevoorrading in Izyum. „Oekraïne weet Kopyansk waarschijnlijk binnen 72 uur te veroveren”, vermoedde het Institute for the Study of War, een Amerikaanse denktank die de oorlog op de voet volgt, vrijdag.

Kiev maakt bij Charkiv dankbaar gebruik van de gedeeltelijke terugtrekking van Russische troepen. Moskou heeft 25.000 goed getrainde militairen uit het noordoosten van Oekraïne moeten verplaatsen om een tegenoffensief in het zuiden het hoofd te bieden.

Ook het tegenoffensief bij de zuidelijke havenstad Cherson lijkt succesvol. Het Zuidelijk Operationeel Commando van het Oekraïense leger heeft de Russen verjaagd uit enkele dorpen in de buurt van Cherson. Oekraïne stuurt naar verluidt niet aan op een snelle confrontatie met de Russen. Kiev zou kiezen voor een uitputtingsslag met aanhoudende aanvallen op wapendepots en de bevoorrading van de vijandelijke troepen.

Een eventuele herovering van Cherson, dat aan het begin van de oorlog vrij snel in handen van de Russen is gevallen, betekent een belangrijke opsteker voor Kiev zijn. De havenstad aan de rivier de Dnipro, met toegang tot de Zwarte Zee, is voor Oekraïne van grote economische betekenis.

Keerpunt

Het blijft gissen hoe omvangrijk en trendsettend de recente heroveringen van Oekraïne zijn. Kiev is terughoudend in het delen van operationele informatie.

Duidelijk is dat Kiev de afgelopen week het initiatief op het slagveld heeft overgenomen van de Russen. „Na zeven maanden van wrede en wanhopige gevechten zien toekomstige historici de opmars misschien als een belangrijk keerpunt”, zegt generaal-majoor Mick Ryan van het Australische leger. „Het betekent dat de Oekraïners niet alleen kunnen vechten hoe en waar ze willen, maar dat hun soldaten vechten in de wetenschap dat de Russen op achterstand staan.”

Rusland moet voortdurend reageren op Oekraïense militaire acties doordat Moskou het initiatief in de oorlog is kwijtgeraakt. Bijvoorbeeld bij aanvallen op munitiedepots, olieopslagplaatsen en aanvoerlijnen, vaak ver achter de frontlinie.

Het Russische leger moet verder bijvoorbeeld ijlings maatregelen nemen na de verrassende Oekraïense raketaanval op de vliegbasis Saki op de Krim, waarbij tien jachtvliegtuigen zijn vernietigd. Voor de Russen is pijnlijk duidelijk geworden dat ook de bijna 17 kilometer lange brug tussen de Krim en het vasteland van Rusland hierdoor niet langer veilig is.

Hergroepering

Oekraïne dwingt het Russische leger met het tegenoffensief tot een hergroepering van manschappen en materieel.

Russische militaire bloggers reageren zwaar ontstemd op de slechte prestatie van hun strijdkrachten. Opvallend is dat het Russische ministerie van Defensie z’n oorlogsretoriek matigt over het „mislukte” Oekraïense tegenoffensief, constateert het Institute for the Study of War. Kennelijk wil het Kremlin niet te veel afwijken van de gedetailleerde berichtgeving van militaire bloggers over de tegenaanval.

Moraal

De vraag is of Oekraïne met de regionale successen een doorbraak in de oorlog weet te forceren. Niet duidelijk is hoeveel troepen het land kan inzetten op de ruim 1200 kilometer lange frontlinie. Het lijkt Kiev te ontbreken aan de benodigde hoeveelheid militairen voor een beslissende omslag in de strijd.

De Russen zijn op hun beurt ook nauwelijks in staat voldoende militairen naar het front te sturen. Daarbij is de moraal, training en uitrusting van Russische manschappen ook nog eens belabberd, terwijl de uitbetaling en bevoorrading ernstig te wensen overlaat. Aanhoudende successen betekenen de doodsteek voor het Russisch moraal. Dat geldt zeker voor militairen die aan de westkant van de Dnipro bij Cherson in het nauw zitten. Een ineenstorting van deze eenheden is niet uitgesloten.

Vooralsnog neemt Oekraïne het initiatief over van de Russen. Toch ziet de oorlog er voor zowel Moskou als voor Kiev er nog altijd weinig rooskleurig uit.