Zijn kennis van de stad is een beetje roestig, geeft Volodimir Moerasjkin (33) toe, als hij niet op een feit weet te komen. „Ik heb dit werk te lang niet gedaan”, zegt hij, rondrijdend langs mijnen en fabrieken in het Zuid-Oekraïense Kryvy Rih. Tot de Russische invasie op 24 februari was Moerasjkin gids in deze industriestad. De oorlog gooide zijn leven volledig overhoop, toeristen kwamen niet meer, en hij moet net als zijn 44 miljoen landgenoten zien te overleven.

In plaats van toeristen te begeleiden, zat Moerasjkin op 26 februari met Oekraïense vluchtelingen in de auto op weg naar de grens met Roemenië. Hierna volgden nog talloze ritten om vluchtelingen richting het buitenland in veiligheid te brengen. Hij kon er per keer twaalf meenemen in zijn witte minibus.

Voor twee uur is Moerasjkin vandaag weer in de rol van gids gekropen en laat hij industrieel Kryvy Rih zien. Hij draagt een zwart shirt met een hartje erop en in het Engels: ”From Kryvy Rih with love”. Na tien minuten stopt Moerasjkin op de weg om, volgens hem, hét visitekaartje van de stad te laten zien: twee koeltorens van de staalfabriek van multinational ArcelorMittal. Ze spuwen oranje en zwarte rook uit. „Het salaris is goed, maar de lucht is slecht.”

De fabriek werkt deels niet, zegt hij. Oekraïne krijgt het staal door de geblokkeerde Oekraïense Zwarte Zee-havens het land niet uit. Om kosten te besparen, maken de arbeiders minder uren en ontvangen ze minder salaris. „Het raakt de hele stad”, weet Moerasjkin. „Iedereen heeft wel een familielid dat hier werkt.”

Twee uur praat Moerasjkin aan een stuk door. Hij legt uit hoe fabrieken werden opgedoekt na de val van de Sovjet-Unie in 1991 en Oekraïne onafhankelijk verder ging. Hij wijst naar een fabrieksopslagplaats waar ramen kapot zijn. Hij laat de treinen zien die in het verleden het staal van Kryvy Rih vervoerden. En legt uit waarom gebouwen en de grond in een deel van de stad oranje-rood zijn gekleurd als roest, door het ijzer dat in de grond zit en bij regen verkleurt.

Moerasjkin grijpt duidelijk zijn kans om zoveel mogelijk over zijn stad te vertellen. „Ik ben een sociaal mens. Ik voel me alleen als ik met niemand kan praten.”

Het werk als gids leverde hem niet alleen contact op, maar ook inkomsten. Maar hij zit niet stil. Moerasjkin begeleidt tegen betaling buitenlandse journalisten die afreizen naar Kryvy Rih, de stad waar president Volodimir Zelenski opgroeide en 50 kilometer van het front ligt.

Zo’n functie heet in de mediawereld ”fixer”. Een fixer helpt journalisten aan contacten voor interviews, rijdt ze rond, weet waar het onveilig is en kan ook vertalen van het Oekraïens of Russisch naar het Engels en weer terug. Ze zijn onmisbaar voor buitenlandse journalisten.

Moerasjkin heeft nog twee inkomstenbronnen: de verkoop van Lego- en drone-onderdelen. „Je moet altijd een manier vinden om aan geld te komen.”