Kort nadat de Britse premier Boris Johnson dinsdag zijn ontslag indiende bij koningin Elizabeth, is Truss door het staatshoofd aangesteld als nieuwe premier. De vorstin ontvangt de nieuwe regeringsleider normaal gesproken in Buckingham Palace, maar om gezondheidsredenen bleef Elizabeth dit keer in Schotland.

Terwijl Truss afreisde naar het Schotse landgoed Balmoral Castle van Elizabeth om benoemd te worden als derde vrouwelijke premier van het Verenigd Koninkrijk, zal ze ongetwijfeld teruggedacht hebben aan een jeugdzonde: pleiten voor de afschaffing van het Britse koningshuis. Tijdens haar studietijd aan de prestigieuze universiteit van Oxford sloot ze zich aan bij de Liberaal-Democraten. Als 19-jarige keerde ze zich tijdens een partijconferentie tegen de monarchie, onbestaanbaar voor de koningsgezinde Conservatieven.

Het laat zich dan ook raden dat Truss een politieke draai heeft gemaakt. Na het voltooien van haar studies filosofie, politiek en economie in Oxford –een gebruikelijke opleiding voorafgaand aan een politieke carrière in Westminster– stapte ze over naar de Conservatieve Partij.

Naar verluidt was dat een schok voor haar linkse ouders, die haar als jong meisje al meenamen naar een demonstratie tegen het kernwapenbeleid van de Conservatieve premier Margaret Thatcher.

In 2010 kwam Truss –dan inmiddels getrouwd– in het parlement namens South West Norfolk. Ze heeft gediend onder vier verschillende premiers, waarbij ze via diverse posten doorstootte naar de top. In 2019 benoemde Johnson haar in zijn eerste kabinet tot minister voor Internationale Handel, om in datzelfde jaar in de nieuwe regering minister van Buitenlandse Zaken te worden. Truss staat bekend als een harde werker.

Moeizame relatie

Truss heeft gedurende haar loopbaan vaker bewezen een pragmatische politicus te zijn. Haar ommezwaai van ”remainer” naar ”brexiteer” is daarvan het opmerkelijkste voorbeeld. Tijdens een referendum in 2016 stemde ze tegen het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU, een stap die ze „een drievoudige tragedie” noemde. Later gaf ze toe dat dat een vergissing was en sindsdien staat ze een harde lijn ten opzichte van het vasteland voor. Inmiddels is ze de lieveling geworden van de Conservatieve brexiteers.

Haar brexitstandpunt zal de toch al moeizame relatie met de EU er niet eenvoudiger op maken. In haar tijd als minister van Buitenlandse Zaken onder Johnson probeerde Truss een uitweg te zoeken in de controverse rondom de Noord-Ierse grens door eenzijdig delen van de brexitafspraken te wijzigen. Een stap die bij de EU totaal verkeerd viel.

De nieuwe premier is de door schandalen geplaagde Johnson altijd trouw gebleven. Terwijl het kabinet van de oud-premier leegliep, bleef ze op haar post. Maandag bewierookte ze haar voorganger nog vanwege zijn rol tijdens de brexit, de coronavaccinatiecampagne en de oorlog in Oekraïne.

Aandachtstrekker

Truss neemt het roer van Johnson over in een voor het Verenigd Koninkrijk tumultueuze tijd. In heel West-Europa is de inflatie niet zo hoog. Veel Britten hebben moeite om rond te komen door de stijgende prijzen van energie en levensmiddelen.

Truss heeft aangekondigd snel met een nieuw economisch plan te komen om de problemen aan te pakken. In haar overwinningsspeech sprak ze van een „gewaagd plan” om de belastingen te verlagen en de economie te laten groeien. Ook zou ze de energieprijzen willen bevriezen. Volgens persbureau Reuters dinsdag zou ze daar 151 miljard euro voor uit willen trekken.

Met haar beloftes blijft ze trouw aan de fundamentele conservatieve waarden: belastingverlaging en het verlagen van belastingen en het inkrimpen van de staat. De kersverse Britse leider staat een neo-liberale koers voor. Oud-premier Thatcher is haar grote voorbeeld.

Tijdens de verkiezingsrace om het premierschap sprak ze zich uit tegen het plan van de Schotse premier Nicola Sturgeon om een onafhankelijkheidsreferendum uit te schrijven. Truss noemde haar een aandachtstrekker, die je beter kunt negeren.

Ten opzichte van buitenlandse politiek staat Truss er geharnast in. In de afgelopen weken heeft ze met harde taal de Fransen tegen de haren ingestreken. Als het gaat om de steun aan Oekraïne treedt ze in de voetsporen van Johnson. Als premier zal ze naar eigen zeggen „de grootste vriend” zijn.