Op het eerste gezicht lijkt er weinig verband te bestaan tussen de gebeurtenissen in de Afghaanse hoofdstad Kabul en New York. Al-Qaida is een soennitische terreurbeweging, terwijl de aanval op Rushdie vooral bejubeld werd in de sjiitische Iraanse pers. Het was immers de sjiitische ayatollah Khomeini die in 1989 een fatwa tegen Rushdie had uitgevaardigd. Volgens dit religieus edict had iedere moslim waar ook ter wereld de plicht om de schrijver te doden.

In het Midden-Oosten zijn islamexperts het erover eens dat de Moslimbroeders uiteindelijk de moeder van alle radicale islamitische bewegingen zijn. Zij hebben in de moderne tijd op eigen wijze het islamitisch geloof veranderd in een politieke doctrine.

Binnen de Moslimbroeders was Sayyid Qutb de meest invloedrijke denker van de twintigste eeuw. Qutb was tot de conclusie gekomen dat er geen islamitische staten meer bestonden. Ook zijn eigen Egypte verkeerde weer in de ‘onwetendheid’ die zo kenmerkend was geweest in de periode die voorafging aan de komst van de islam. Dit diende te veranderen – en dat kon slechts gebeuren wanneer een kleine voorhoede met geweld de macht overnam.

De boeken van Qutb werden verplichte lectuur binnen al-Qaida. Van Zawahiri wordt bijvoorbeeld beweerd dat een oom van hem advocaat was geweest van Qutb, die in 1966 ter dood werd veroordeeld. De soennitische Qutb predikte revolutie, maar de ironie wilde dat die in 1979 zou slagen in het sjiitische Iran.

De boeken van Qutb werden ook in Iran gelezen. De huidige Iraanse ayatollah Ali Khamenei was een grote fan van Qutb en vertaalde vier van diens werken in het Perzisch. De ter dood gebrachte Qutb werd een martelaar voor de gehele islamitische beweging en al in 1985 bracht het Iraanse regime een speciale postzegel uit om de ideeën van de denker te eren.

Qutb streefde naar een maatschappij waar de soevereiniteit van Allah werd gevestigd – en niet die van het volk. Om dit te bereiken diende de islamitische wet of sharia te worden ingevoerd. En wel in al zijn hardheid. Waaronder de doodstraf voor overspelige vrouwen of afvalligen die de islam bekritiseerden. Dit is de standaardpraktijk in Iran sinds de sjiitische revolutie van 1979 in dit land.

De media-aandacht voor de dood van al-Qaidaleider Zawahiri was van korte duur. Het is vrijwel zeker dat er binnen deze organisatie nu druk wordt gediscussieerd over een opvolger. De naam die hierbij het meest wordt genoemd is Saif al-Adl. Net als Zawahiri is Adl een Egyptenaar die tot de kopstukken van al-Qaida behoort. Hij heeft in principe de beste papieren om het leiderschap van de beweging over te nemen, maar vanuit één optiek zou dit eventueel problematisch kunnen zijn. Van Adl is namelijk bekend dat hij al lange tijd in Iran verblijft onder bescherming van het sjiitische regime in Teheran.