De Amerikaanse president Joe Biden kon maandagavond een belangrijk succes melden: in een „terrorismebestrijdingsoperatie” in Afghanistan hebben de Verenigde Staten in het weekend de leider van al-Qaida, Ayman al-Zawahiri, gedood.
Al-Zawahiri, een dokter en chirurg uit Egypte, leidde het terreurnetwerk al-Qaida sinds Amerikaanse commando’s in 2011 Osama bin Laden doodden in Pakistan. Hij werd bovendien gezien als het brein achter de aanslagen van 11 september 2001, waarbij bijna 3000 mensen om het leven kwamen. Er stond een prijs van 25 miljoen dollar (24 miljoen euro) op zijn hoofd. Sinds de aanslagen van 11 september was hij op de vlucht.
Zijn dood is de zwaarste klap voor al-Qaida sinds het wegvallen van Bin Laden. „Gerechtigheid is geschied, deze terroristenleider leeft niet meer”, zei Biden maandag in een toespraak vanuit het Witte Huis. „De dood van deze terrorist is een duidelijk signaal aan alle vijanden van de Verenigde Staten. Hoe lang het ook duurt, waar je je verstopt: Als je een bedreiging voor ons volk bent, weten we je te vinden en uit te schakelen.”
Geen burgerslachtoffers
De aanslag zou zijn gepleegd met een drone van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA in de hoofdstad Kabul. De Amerikaanse inlichtingendienst zegt met „grote zekerheid” te hebben vastgesteld dat de gedode man inderdaad al-Zawahiri was, zo vertelde een hoge regeringsfunctionaris maandag. Volgens hem vielen er bij de operatie verder geen slachtoffers.
Biden had dat als voorwaarde gesteld. Vorig jaar zomer waren bij een aanval in Kabul op een leider van de Islamitische Staat tien burgers, onder wie zeven kinderen, om het leven gekomen. Het bloedbad leidde tot felle kritiek op de VS.
Om een dergelijke herhaling te voorkomen is al-Zawahiri wekenlang in de gaten gehouden. Bovendien is het gebouw waarin hij zich bevond op schaal nagebouwd. De Amerikanen hadden de operatie tot in de puntjes voorbereid. Uiteindelijk zette Biden op 25 juli het licht op groen voor de operatie. Al-Zawahiri werd zondagmorgen vroeg door twee Helfire-raketten op het balkon van zijn huis gedood. „Niemand anders is bij de operatie geraakt”, zei Biden.
De dood van de leider van al-Qaida kan worden gezien als een succes voor de Amerikaanse president, dat hem goed van pas komt met het oog op de midterm-verkiezingen begin november. Sinds de chaotische aftocht van de VS deze maand een jaar geleden en de snelle machtsovername door de taliban bestaat de zorg dat Afghanistan weer zal uitgroeien tot een toevluchtsoord voor islamitische terreurorganisaties. Maandag benadrukte Biden dat hij een jaar geleden had beloofd dat Amerika ook zonder duizenden soldaten ter plekke in staat zou zijn het terrorisme in Afghanistan te bestrijden. „Precies dat hebben we gedaan.”
Troost
Hier valt tegenin te brengen dat al-Zawahiri zich langere tijd ongehinderd in Kabul kon ophouden. Dat is ronduit zorgwekkend. Het huis waarin al-Zawahiri met zijn familie woonde zou hij hebben gekregen via minister van Binnenlandse Zaken Siradjuddin Haqqani, het hoofd van het beruchte Haqqani-netwerk binnen de taliban. De banden tussen al-Qaida en de Haqqani’s zijn al oud. Samen hebben ze aanslagen gepleegd en onderling zijn ze door huwelijken met elkaar verboden. Nu blijkt dus dat hun onderlinge relatie nog altijd hecht is.
Dat de leider van al-Qaida in Kabul kon opereren is een duidelijk schending van het akkoord van Doha (2020). In het verdrag staan de voorwaarden voor de aftocht van de Amerikanen uit Afghanistan. Afgesproken was dat de taliban geen islamitische terreurgroepen zouden herbergen. Saillant is dat de taliban stellen dat de Amerikanen met hun aanval het akkoord hebben geschonden.
Deskundigen zijn het erover eens dat de dood van al-Zawahiri voor het islamitische terrorisme een terugslag is. Maar dan alleen voor de korte termijn.
Biden zei te hopen dat de dood van de terroristenleider troost zal bieden aan de nabestaanden van de 2977 slachtoffers van 11 september 2001. „Die dag vergeten we nooit. En, zij die denken dat ze ons kwaad kunnen doen, weten dat we altijd zullen terugslaan.”
