De Israëlische onderzoekers stuitten op een vier keer hoger risico op kanker bij inwoners van Netanya die op maximaal 350 meter van een zendmast wonen vergeleken met Israëliërs in de algemene bevolking. In het Duitse onderzoek vonden de onderzoekers gedurende tien jaar een gemiddeld ruim twee keer hoger risico op kanker bij inwoners die in een straal van 400 meter rond een zendmast wonen in vergelijking met mensen die tussen de 400 en 1000 meter afstand wonen. In de tweede periode van vijf jaar is sprake van een drie keer zo hoog risico.

Prof. dr. L. Reijnders, hoogleraar milieukunde aan de Universiteit van Amsterdam en de Open Universiteit, stelt in een reactie dat er nu drie epidemiologische onderzoeken zijn gepresenteerd die alle drie negatief uitpakken voor gsm-masten. Naast het Duitse en Israëlische onderzoek is er ook een Franse studie waarin is gekeken naar het welbevinden van mensen rond gsm-masten. Daaruit komt naar voren dat er afhankelijk van de afstand verschillende klachten bij mensen kunnen ontstaan, zoals slaapstoornissen, hoofdpijn en duizeligheid.

„Het zijn de enige studies die we hebben. Er kunnen toevalsfactoren meespelen, dus je kunt niet spreken van hard bewijs. Maar de uitkomsten wijzen in al die onderzoeken op negatieve effecten. Bovendien weten we uit proefdierstudies en uit onderzoek op celsystemen in de VS en Australië dat mobiele straling kan leiden tot veranderingen in de DNA-huishouding. Alles bij elkaar genomen kun je spreken van een zorgelijke situatie.”

Reijnders noemt het een blamage dat er zeer veel geld is gestoken in de ontwikkeling van mobiele netwerken, terwijl er nog geen fractie van dat bedrag is besteed aan onderzoek naar de veiligheid. „Bij de introductie van medicijnen of genetisch gemodificeerde organismen geldt de regel dat ze pas op de markt mogen komen als de veiligheid is onderzocht. Bovendien gaat het bij gsm- en umts-studies niet om duur onderzoek. De bedragen waar het om gaat zijn peanuts vergeleken met de miljarden die in dit circuit omgaan.”

Hij pleit ervoor dat de uitkomsten van de jongste studies serieus worden genomen en dat nieuw onderzoek snel van de grond komt. Het beleid ten aanzien van plaatsing van masten moet volgens hem ingrijpend veranderen. „Zet geen nieuwe masten in de buurt van bevolkingscentra, woningen, scholen en ziekenhuizen, maar op veilige afstand, minimaal enkele honderden meters.”

Woordvoerder M. Verheuvel van het Meldpuntennetwerk Gezondheid en Milieu (MNGM) sluit zich hierbij aan. Het meldpunt krijgt al vanaf 1998 veel klachten binnen over de negatieve invloed van gsm-masten op de gezondheid. „Nu de uitrol van het umts-netwerk bezig is, wordt de stralingsbelasting alleen maar groter. Wij hameren al jaren op het voorzorgsprincipe. Geen masten op gebouwen en dicht bij bevolkingscentra. Umts zou er helemaal niet moeten komen, gezien de resultaten van een TNO-studie vorig jaar.”

Prof. dr. J. W. Coebergh, kankerepidemioloog en werkzaam bij de Erasmus Universiteit Rotterdam, is minder ongerust al kan hij zich voorstellen dat mensen geen zendmast dicht bij hun achtertuin willen hebben. Hij pleit voor zorgvuldigheid naar twee kanten, zowel richting samenleving als bedrijfsleven. „Er zijn belangen. Die kun je niet wegpoetsen. Omdat ze er zijn, moet je wel heel goed beslagen ten ijs komen, want je gaat die belangen raken. Eén stap is: die masten moeten weg. De volgende is dat mensen schadevergoeding gaan eisen. Daar kunnen bedrijven zelfs aan failliet gaan. Dit soort mechanismen pleiten voor de grootst mogelijke zorgvuldigheid. Wie zijn hand overspeelt, bezuurt dit in de rechtszaal.”

Maar dat geldt volgens Coebergh ook voor de telecombedrijven. „Als dit echt een probleem is, zullen ze het nooit onder de pet kunnen houden.”