Oogsten dreigen teloor te gaan, in sommige plaatsen is het leidingwater al gerantsoeneerd en landbouwminister Stefano Patuanelli wil de noodtoestand uitroepen.

Sinds begin dit jaar heeft het bijna niet geregend in Italië. De totale neerslag is minder dan een derde van het gemiddelde van de voorgaande jaren en grote delen van het land bleven drie tot vier maanden achter elkaar verstoken van hemelwater. Daarbij komt nog de uitzonderlijke warmte. In mei is Italië getroffen door drie achtereenvolgende hittegolven. De komende tien dagen volgt een vierde, met temperaturen tot 44 graden.

Meteorologen sprekend dreigend van Caronte, naar Charon, de veerman die in de Griekse mythologie de overledenen overzet naar de Onderwereld. De voorspellingen voor de komende maanden zijn evenmin gunstig: Italië gaat weer een lange, hete zomer tegemoet.

Het zwaarst getroffen is het noorden. Tot voor kort was water geen probleem in de vruchtbare Povlakte. Maar dit jaar worden rivieren en irrigatiekanalen niet zoals gewoonlijk gevoed door smeltwater uit de zuidelijke Alpen, waar sinds 15 jaar niet zo weinig sneeuw is gevallen. De gevolgen zijn dramatisch. In de Alpiene regio Val d’Aosta zijn 32 gletsjers verdwenen, het waterpeil in het Lago Maggiore daalde een meter in drie dagen en stuwmeren zijn halfvol of minder. Dat heeft ook weer gevolgen voor de elektriciteitsvoorziening, zoals bleek in Turijn en Milaan.

Verzilting dreigt

De majesteitelijke, normaal wel een kilometer brede Po is teruggebracht tot een slome stroom in een droge bedding, die maar een kwart van de normale hoeveelheid water verplaatst. De rijstvelden in de noordelijke regio’s Piemonte en Lombardije drogen uit en de oogst dreigt te mislukken.

In sommige gemeenten moeten tankwagens al drinkwater leveren. En de autoriteiten overwegen om het wettelijk vastgestelde minimumpeil van de zijriveren te verlagen, met gevaar voor flora en fauna. Aan de benedenloop van de Po dreigt verzilting, omdat door de lage stand het water van de Adriatische Zee al 30 kilometer landinwaarts stroomde. Met gevaar voor de daar verbouwde courgettes, tomaten, uien en sla.

Verder naar het zuiden, waar het ook in normale zomers droger kan zijn, zijn de gevolgen vooralsnog minder ernstig. Maar wel worden beduidend lagere opbrengsten verwacht van maïs in Toscane, groente in Lazio, tarwe in Apulie en sinaasappels op Sicilië.

Sprinkhanenplaag

Tegelijk wordt Sardinië geconfronteerd met een sprinkhanenplaag „van Bijbelse omvang”, zoals een lokaal bestuurder zei. Miljarden insecten doen zich op het eiland tegoed aan graan, groenten en tuinplanten, terwijl een remedie nog ver te zoeken is. Deskundigen brengen dit fenomeen in verband met de klimaatverandering en de zachte winter, de hitte en de droogte die daarvan het gevolg zijn.

Nog deze week wil de regering maatregelen uitvaardigen voor rantsoenering van de beschikbare watervoorraad en steun aan de getroffen ondernemers. Daarnaast wordt gewerkt aan een structurele verbetering van het Italiaanse waterleidingnet. Dit is notoir inefficiënt, vooral in het zuiden, waar op sommige plaatsen meer dan de helft van het water verdwijnt door lekkage en illegaal aftappen. Met 1,2 miljard euro uit het coronaherstelfonds moet het probleem (eindelijk) worden opgelost, ook al zal het deze zomer zeker nog niet zover zijn.