Vier belangrijke seinen voor klimaatverandering kleuren dieprood. In 2021 vestigden de broeikasgasconcentratie, de stijging van de zeespiegel, de hitte in én de verzuring van de oceanen nieuwe records.
Dat schrijft de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) woensdag in een nieuw rapport.
De gemiddelde temperatuur op aarde lag in 2021 ongeveer 1,11 (± 0,13) graad boven het pre-industriële niveau. Daarbij zijn de afgelopen zeven jaar de warmste ooit. Dat 2021 iets minder warm was dan de voorgaande zes jaar had te maken met het koelende effect van La Niña (het weerfenomeen van sterke passaatwinden op de Grote Oceaan die koud oceaanwater naar de oppervlak laten komen).
Ondertussen bereikte het gehalte van de belangrijkste broeikasgassen –CO2, methaan, en NO2– in 2021 recordhoogten. Daarbij lag het groeitempo boven het gemiddelde van de afgelopen tien jaar.
Het rapport ”State of the Global Climate 2021” wijst op de belangrijke rol van oceanen bij klimaatverandering. Niet alleen verzuren oceanen omdat ze een belangrijk deel van de extra CO2 opnemen, het zeewater dempt de opwarming van de atmosfeer ook flink. Van de extra warmte op aarde werd tot nog toe 90 procent opgenomen in oceanen. Dat gaat om duizelingwekkende hoeveelheden energie (zie graphic). In 2021 bevatte de bovenste 2000 meter van oceanen een recordhoeveelheid warmte. De waarde lag zo’n 14 zetajoule boven die van 2020. Dat is 14 joule met 21 nullen erachter. De warmte dringt steeds dieper door in de oceaan, aldus de WMO.
Ook de zeespiegelstijging bereikte een nieuw record in 2021. In de periode 2013-2021 steeg de zeespiegel gemiddeld met 4,5 mm per jaar. Dat is een verdubbeling van de snelheid tussen 1993 en 2002. Dit komt door het versnelde smelten van gletsjers en de ijskap van met name Groenland.
Klimaatverandering wordt het meest concreet door extreem weer. De stijgende temperaturen op aarde dragen bij aan frequenter en zwaarder extreem weer. In 2021 noteerde het WMO 613 van zulke gebeurtenissen, blijkt uit een interactieve storymap. Volgens WMO-secretaris-generaal Petteri Taalas is de wereld door jarenlange investeringen in rampenparaatheid beter in het redden van levens rond extreem weer. „Hoewel de economische verliezen enorm oplopen.” Het rapport rept onder meer over de overstromingen vorig jaar in Limburg en Duitsland die 20 miljard dollar kostten.
„Extreem weer heeft de meest directe impact op ons dagelijks leven. Door jarenlange investeringen in rampenparaatheid zijn we beter in het redden van levens, hoewel de economische verliezen enorm oplopen. Maar er moet nog veel meer worden gedaan, zoals we zien met de droogte in de Hoorn van Afrika, de recente dodelijke overstromingen in Zuid-Afrika en de extreme hitte in India en Pakistan”, aldus WMO-secretaris-generaal Petteri Taalas daarover.
Volgens Taalas moet er nog veel meer worden gedaan. „Zoals we zien met de droogte in de Hoorn van Afrika, de recente dodelijke overstromingen in Zuid-Afrika en de extreme hitte in India en Pakistan.”
António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, roept naar aanleiding van het rapport op om dringende maatregelen te nemen, weg van de „doodlopende weg” van fossiele brandstoffen. „Hernieuwbare energiebronnen zijn de enige weg naar echte energiezekerheid, stabiele stroomprijzen en duurzame werkgelegenheid. De transformatie naar hernieuwbare energie moet het vredesproject van de 21e eeuw zijn”, aldus Guterres.
Volgens WMO-secretaris-generaal Taalas is het slechts een kwestie van tijd voordat er weer een warmste jaar ooit komt. „Ons klimaat verandert voor onze ogen. De planeet zal nog vele generaties opwarmen door broeikasgassen uitgestoten door de mens. Zeespiegelstijging, oceaanhitte en verzuring zullen honderden jaren doorgaan, tenzij er middelen worden uitgevonden om koolstof uit de atmosfeer te verwijderen. Sommige gletsjers hebben het point of no return bereikt en dit zal op lange termijn gevolgen hebben in een wereld waarin meer dan 2 miljard mensen al waterstress ervaren.”
Het klimaatrapport van de WMO vormt een aanvulling op de onlangs verschenen rapporten van het VN-klimaatpanel IPCC, die data bevatten tot en met 2019. In het rapport gaat het voornamelijk over indicatoren die aantonen hoe klimaatverandering zich wereldwijd ontwikkelt. Beleidsmakers kunnen in het onderzoek voorbeelden en informatie vinden over de problemen die zich in 2021 hebben voorgedaan in landen en regio’s. Het klimaatrapport is gepubliceerd voorafgaand aan de jaarlijkse internationale top van het World Economic Forum in Davos en dient ook als belangrijk document richting COP27, de klimaattop die aan het eind van dit jaar in het Egyptische Sharm-el-Sheikh wordt georganiseerd.
