Echt heel succesvol kun je de Turkse buitenlandse politiek van het afgelopen decennium niet noemen. Van de pogingen om leider te worden van de soennitische wereld, is weinig terechtgekomen.
Het leverde vooral een verbeten strijd met Saudi-Arabië op, de andere grote kandidaat in deze langlopende titanenstrijd. Ook in het Westen maakte de Turkse president Recep Tayyip Erdogan met zijn nationalistische koers weinig vrienden. En de ooit zo goede banden met Israël raakten eveneens totaal in het slop.
Maar dat is allemaal razendsnel aan het veranderen. Turkije ligt in het buitenland sinds kort niet langer op ramkoers, maar is uit op herstel van relaties. Het duidelijkst blijkt dat uit de toenadering tussen Erdogan en de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman.
De relatie tussen die twee was na de moord op journalist Jamal Khashoggi in 2018 in het Saudische consulaat in Istanbul op een absoluut dieptepunt beland. Maar eind april bracht Erdogan zowaar een officieel bezoek aan Saudi-Arabië, waarbij hij onder meer de Ka’aba in Mekka bezocht.
Het is niet de enige verrassende ontwikkeling. Eerder al, in februari, bezocht Erdogan de Verenigde Arabische Emiraten. Toen werd afgesproken dat de handel tussen Turkije en de VAE een flinke impuls zou krijgen.
Twee weken geleden kreeg die afspraak een vervolg met een ontmoeting tussen Emiraatse en Turkse ministers in Istanbul. De Emiraten en Turkije mochten dan radicaal tegenovergestelde standpunten hebben op het vlak van onder meer de oorlog in Libië, de boycot van Qatar en de coup in Egypte; die punten zijn nu ofwel opgelost of ze zijn simpelweg geen breekpunt meer.
En dat is alleen nog maar de Golf. Ook met Egypte zijn de banden sinds eind vorig jaar beter dan in lange tijd. Zelfs met Israël is een periode van dooi ingezet. Op 9 maart bezocht de Israëlische president Isaac Herzog zijn Turkse ambtsgenoot in Ankara – voor het eerst in vijftien jaar tijd.
Wat bezielt Erdogan? Heeft hij opeens het licht gezien dat verzoening in de internationale politiek beter is dan een ramkoers? Dat is nog maar de vraag. Het cynische, maar vermoedelijk meest correcte antwoord zou weleens kunnen zijn dat Erdogan gedreven wordt door economische belangen.
Het gaat niet echt lekker met de Turkse economie. Er komen volgend jaar verkiezingen aan in Turkije en Erdogans blazoen kan wel een opknapbeurtje gebruiken. De Golf en ook Egypte en Israël zijn potentiële groeimarkten voor de Turken, dus tel uit je winst.
Maar politieke factoren spelen natuurlijk ook een rol. De droom van Erdogan om in het Midden-Oosten een grotere rol te spelen, is niet opeens verdwenen. De rol van de politieke islam in het Midden-Oosten wordt echter al jaren steeds kleiner. Daarom moet Erdogan andere wegen bewandelen om zijn invloed vast te houden. Een minder islamistische koers en een meer open houding richting Israël passen daar helemaal bij. En dat is winst voor de regio.