De Nederlandse krijgsmacht heeft vier MQ-9 Reapers aangeschaft. De eerste drone heeft woensdag een twee uur durende trainingsvlucht gemaakt op Curaçao. In de tweede helft van dit jaar landt de Reaper op de Vliegbasis Leeuwarden. Donderdag buigt de Kamer zich over bewapening van de drones.

Wat zijn MQ-9 Reapers?

De MQ-9 Reaper is een onbemand vliegtuig voor middelgrote hoogte, zo’n 13 kilometer. De drone (lengte 11 meter, spanwijdte 20 meter) is ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf General Atomics Aeronautical Systems. De drones kunnen langdurig verkenningen uitvoeren en inlichtingen verzamelen boven land en zee. Het bereik is 1850 kilometer, afhankelijk van bewapening. Een MQ-9 met twee externe brandstoftanks van 450 kilo (1000 pound) en 450 kilo (1000 pound) munitie kan 42 uur lang in de lucht blijven. Dankzij satellietbesturing is de drone wereldwijd aan te sturen.

Hoe werkt de Reaper?

De MQ-9 bestaat uit een onbemand vliegtuig en een bemand basisstation, van waaruit het vliegtuig op afstand wordt aangestuurd. Voor de inzet van de Reaper zijn twee mensen nodig: een piloot en een sensoroperator.

De drone beschikt over radar en satellietcommunicatie. In de bol onderaan de voorkant zit een infraroodcamera om dag en nacht zicht te hebben. Bij verkenningsvluchten kan een speciaal team foto’s en videobeelden vrijwel live analyseren en de informatie direct doorsturen naar militairen in het veld.

Is de Reaper een nieuw wapensysteem?

Nee, de Reaper is niet nieuw. De eerste vlucht van deze drone dateert van begin februari 2001. Het verkenningsvliegtuig is in gebruik bij meer dan vijftien landen.

Voor Nederland is de MQ-9 wel nieuw. Defensie beproeft het onbewapende systeem op de luchthaven Hato op Curaçao vanwege de gunstige weersomstandigheden en beschikbaarheid van het luchtruim. Verzamelde informatie

Wanneer kan Nederland de drone inzetten?

Operationele inzet van de Reaper duurt nog even. Een veertigkoppig detachement op Curaçao bouwt de komende weken nog twee MQ-9’s op voor test- en trainingsvluchten. Defensie maakt twee grondstations in de tweede helft van het jaar operationeel. Vanaf dat moment zijn de toestellen boven het Caraïbisch gebied ook vanuit Leeuwarden te besturen. De drones krijgen uiteindelijk onderdak bij het 306 Squadron op de Vliegbasis Leeuwarden.

Welke bewapening krijgt de Reaper?

Defensie heeft nog geen bommen en raketten voor de Reaper aangeschaft. De luchtmacht kan Hellfire-raketten, bekend van de Apache, onder de Reaper hangen. De bewapening kan verder, afhankelijk van taak en opdracht, variëren van lucht-luchtraketten en lasergeleide en ongeleide bommen.

Is het bewapenen van drones omstreden?

Voor- en tegenstanders hebben jarenlang gesteggeld over bewapening van de MQ-9. Een Kamermeerderheid van VVD, CDA, CU, PVV, JA21 en SGP stemt daar, tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne nu mee in, als defensie daar behoefte aan heeft. Voor defensie maakt bewapening geen principieel verschil. De luchtmacht zet al sinds de oprichting bewapende vliegtuigen in.

Critici van bewapening wijzen op het drempelverlagende effect door onbemande wapensystemen. De inzet van de MQ-9 vindt straks op afstand plaats, vanuit een kantoor in Leeuwarden. De vlieger heeft daarmee, ondanks goede videoverbindingen, minder voeling met de omstandigheden waarin het toestel optreedt. Bovendien is wapeninzet op afstand minder zichtbaar en transparant.

De MQ-9-drones danken hun reputatie aan de Amerikaanse inzet om de tegenstanders in Afghanistan, Irak en Libië uit te schakelen. Begin januari 2020 liquideerden de Amerikanen met twee Reapers de Iraanse topgeneraal Qassem Soleimani op de luchthaven van Bagdad. Nederland is echter geen VS.

Critici vrezen verder dat de MQ-9 Reaper een opstapje kan vormen richting liquidatie van personen en wapensystemen die autonoom, zonder tussenkomst van mensen, opereren. De Reaper moet echter worden bediend door twee speciaal getrainde mensen.