De Griekse consul Manolis Androulakis was een goede week geleden zo ongeveer de laatste diplomaat van de Europese Unie die het in Marioepol voor gezien hield. Toen hij op de luchthaven van Athene werd onthaald door zijn vrouw stapte hij eerst op de verzamelde pers af. „De complete infrastructuur was in minder dan 24 uur vernietigd. Wat ik hier gezien heb, wens ik niemand toe. Er was geen leven meer mogelijk.”

De diplomaat heeft met de bevolking te doen. „Op straat lagen gewoon lichaamsdelen.” Wat de Griek betreft wordt Marioepol opgevoerd op de lijst van door oorlog verwoeste steden: „Guernica, Coventry, Grozny, Aleppo, Leningrad. En daar komt dan Marioepol bij.”

Al ruim vier weken ligt de stad continu onder vuur van de Russische strijdkrachten. Van de gebouwen is 90 beschadigd. Niet minder dan 160.000 inwoners kunnen geen kant op. Zij moeten het stellen zonder water, stroom, voedsel en medicijnen. Volgens Oekraïne zijn er minstens 5000 inwoners gedood sinds het begin van de Russische aanvallen.

Wereldwijd wordt ontzet gereageerd. Vooral vanuit Griekenland wordt er meegeleefd met wat er in Marioepol gebeurt. De stad is, of na wat er nu plaatsvindt was, het centrum van het Griekse leven in Oekraïne. In de klassieke oudheid vestigden zich in dit gebied Griekse kolonisten.

De Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung meldde recent dat „ongeveer 5 procent van de 450.000 inwoners van Marioepol bij de volkstelling van 2001 zich opgaf als etnische Grieken. In de omliggende dorpen is dat percentage nog hoger. In totaal telt de minderheid in de regio 80.000 personen. Androulakis’ taak was het bij hun evacuatie te helpen.”

Deportatie

Het was Catharina de Grote die Marioepol, ”Maria’s stad” stichtte, nadat Rusland in 1774 het noordelijke kustgebied van de Zwarte Zee op de Turken had veroverd. Grieken die op de Krim woonden, werden naar de kuststreek gedirigeerd. Een aantal van hen hadden de taal van de Krimtateren overgenomen en spreken tot op de dag van vandaag Tataars. Het christelijke geloof hebben ze echter behouden.

De bevolking groeide sterk doordat Grieken die in het zuidelijke kustgebied woonden naar de overkant van het water trokken. Zij verruilden het Ottomaanse rijk voor Rusland. In de Sovjet-Unie hadden ze het aanvankelijk goed doordat minderheden culturele autonomie kregen. Zo waren bijvoorbeeld Griekse kranten en scholen toegestaan.

Dat veranderde toen Stalin aan de macht kwam. Hij wantrouwde een groot deel van de bevolkingsgroep vanwege hun banden met Griekenland en deporteerde ze onder andere naar Centraal-Azië. De Grieken in Marioepol liet Stalin ongemoeid.

Strijd

Nadat de Sovjet-Unie begin jaren negentig uiteenviel, emigreerden 150.000 Grieken naar hun land. Door de huidige inval van Rusland trekken nog meer Grieken weg. Athene verklaarde er alles aan te zullen doen om het overleven van de gemeenschap in Oekraïne veilig te stellen. De Griekse regering zegde bijvoorbeeld toe de gebombardeerde geboortekliniek weer op te bouwen.

Bovendien stuurde Griekenland als een van de EU-landen geweren en antitankraketten richting Oekraïne. Zelfs de Grieks-orthodoxe kerk veroordeelde „de gewelddadige invasie van Russische troepen en de oorlog in Oekraïne.”

Het einde van de strijd om Marioepol lijkt nog niet in zicht. De stad is voor Poetin om geografische redenen belangrijk. Als Poetin Marioepol weet te veroveren, heeft hij een landverbinding vanuit Rusland naar de Krim. Als het Kremlin de stad in handen krijgt, komen er bovendien troepen vrij om elders in Oekraïne te vechten. Of ze stoten door naar Odessa om de laatste toegang van Oekraïne tot de Zwarte Zee in handen te krijgen. Ook zo’n stad die de Grieken bekend in de oren klinkt. Het is hier dat de Griekse revolutie in 1821 werd voorbereid.​