De Duitse protestantse kerk bracht woensdag cijfers over het jaar 2021 naar buiten. De twintig lidkerken telden op 31 december voor het eerst minder dan twintig miljoen leden: 19,7 miljoen. Dat is ongeveer 2,5 procent minder dan aan het begin van het jaar.

De kerk zoekt de oorzaak onder meer in het hoger aantal sterfgevallen in het coronajaar 2021. Dat waren er in totaal 360.000. Daarnaast zegden 280.000 mensen hun lidmaatschap op, een record. In het „topjaar” 2019 waren dat er 270.000.

Afhakers

De EKD deed uitgebreid onderzoek naar de oorzaken van de daling van de ledentallen. Maar weinig mensen verlaten de kerk omdat ze het niet zo met hun predikant kunnen vinden, concludeerde het Sociaalwetenschappelijk Instituut (SI) van de kerk. Dat mensen afhaken, heeft er vooral mee te maken dat ze al langere tijd geen binding met de kerk ervaren, zei socioloog en SI-onderzoeker Petra-Angela Ahrens woensdag.

Slechts een minderheid van de ondervraagde kerkverlaters had een specifieke reden om de EKD vaarwel te zeggen (24 procent). Jongere respondenten noemen minder vaak specifieke redenen dan ouderen en geven vaker aan dat ze al een tijdje geleden besloten om deze stap te zetten. Het wachten was op een „goede gelegenheid.”

Mensen die wel een reden gaven om de kerk te verlaten, noemden vaak de „persoonlijke irrelevantie” van religie en kerk. Ook besparingen op kerkbelasting worden als reden genoemd.

Dat bevestigt volgens Ahrens het beeld dat mensen steeds vaker een „kosten-batenanalyse” maken bij hun kerklidmaatschap, waardoor vertrek „waarschijnlijker” wordt als ze geen band met kerk en religie ervaren.

Tegenmaatregelen

De voorzitter van de EKD-raad, Annette Kurschus, vindt dat dalende ledentallen niet alles over de kerk zeggen. Toch mag de Duitse kerk deze cijfers niet accepteren als „door God gegeven” en moet ze waar mogelijk tegenmaatregelen nemen. Zo worden in veel regionale kerken ouders benaderd die tijdens de lockdown hun kind niet konden laten dopen. „Als een kind wordt gedoopt, ervaren we direct hoe de kracht van het Evangelie mensen raakt en sterkt”, aldus Kurschus. „De zegen vergezelt de gedoopten hun hele leven.”

Binnen de EKD werden vorig jaar 115.000 kinderen gedoopt. Dat is aanzienlijke stijging ten opzichte van het eerste lockdown-jaar 2020. Toch ligt het aantal dopen nog lang niet op het niveau van voor de coronacrisis.

Aantrekkelijk

De EKD wil de kerk aantrekkelijker maken, zegt synodevoorzitter Anna-Nicole Heinrich in reactie op de cijfers. „We willen de harten van mensen bereiken met onze boodschap. Geef ze de kans om voor zichzelf meerwaarde te ontdekken en tegelijkertijd betrokken te raken bij de kerkelijke gemeenschap. Het gaat om niets minder dan het helpen vormgeven van een wereld in vrede en vrijheid.”

De resultaten van het onderzoek, aldus Heinrich, stimuleren de kerk „des te moediger verder te werken aan onze hervormingen en de wederopbouw van de kerk.”