De slag om Kiev is vrijdag begonnen. In de Oekraïense hoofdstad klonken op de tweede dag van de Russische invasie explosies. Russische soldaten trokken de hoofdstad met bijna 3 miljoen inwoners in en bereikten de noordelijke wijk Obolon. Het centrum, waar de regering en het parlement zitten, komt daarmee in zicht. De Oekraïense president Volodimir Zelenski bezwoer in Kiev te blijven.

Het lijkt uit te draaien op een cruciale slag. De Russische opmars richting Kiev voedt het scenario dat Moskou in eerste instantie uit is op regime change. Het Kremlin wil Zelenski en zijn ministers eruit werken en een marionettenregering installeren, die keurig in het Russische gareel loopt. Hoe Vladimir Poetin denkt dat precies voor elkaar te krijgen is de vraag. Volgens Zelenski is Rusland erop uit hem te doden. Wellicht stuurt de president aan op onderhandelingen om met militaire druk achter de hand zijn zin te krijgen.

Poetin wil koste wat het kost af van de huidige Oekraïense regering. Westerse sancties deren Poetin niet. De Russische president kan de koers van Kiev sinds 2014 niet accepteren. Als rechtvaardiging voor zijn aanval zwoer hij „mensen te verdedigen die het slachtoffer zijn geweest” van „het regime van Kiev” en „Oekraïne te demilitariseren en te denazificeren.”

Sinds de revolutie van 2014 in Oekraïne, die een Russischgezinde regering omverwierp, is binnen het Kremlin het beeld ontstaan dat het buurland wordt geleid door neonazi’s. Gestaalde nationalisten zouden de bewoners in Oost-Oekraïne, die de afgelopen jaren Russische paspoorten kregen, klein willen krijgen. Poetin nam het woord genocide in de mond. De aanval, legde hij uit aan de Russische bevolking, moet de eigen mensen beschermen. Voor een genocide bestaat echter geen enkel bewijs.

Bedreiging

Dat Oekraïne wordt geleid door nazi’s berust evenmin op feiten. De Oekraïense bevolking koos in 2019 met Volodimir Zelenski een Jood als president. In het Oekraïense parlement komt geen neonazipartij voor. Voorafgaand aan de invasie verwierp Zelenski Poetins claim in het Russisch tegenover de Russische bevolking. „Hoe kan een volk dat ruim 8 miljoen levens heeft gegeven voor de overwinning op het nazisme het nazisme steunen?”

Dan Poetins argument van demilitarisering. In zijn ogen vormt Oekraïne een militaire bedreiging voor Rusland, helemaal als het niet zijn NAVO-ambities opgeeft en het bondgenootschap de deur openhoudt. In het Kremlin was deze week zelfs te horen dat Kiev kernwapens kan ontwikkelen, waarvan Oekraïne in 1994 afscheid nam.

Gehoor

Tot zover Poetins directe redenen voor de aanval. Maar het zit dieper. Hij kan niet verkroppen dat Kiev sinds 2014 afdrijft van Moskou en deel wil uitmaken van de Westerse wereld. Meerdere malen heeft Poetin gesteld dat hij Oekraïne beschouwt als onderdeel van de Russische wereld. Via regimewisseling kan Poetin Oekraïne dwingen terug te keren in de Russische schoot.

Bij Poetin leeft al jaren het idee dat het Westen, met Washington voorop, niet naar Rusland omkijkt. In 2018 introduceerde de Russische president aan de wereld supersonische wapens met de woorden: „Niemand wilde naar ons luisteren. Wel, luister nu maar.” Met de inval in Oekraïne zet Poetin deze woorden letterlijk kracht bij.