„Inflatie, inflatie, inflatie”, zoals president Christine Lagarde het uitdrukte. Daarover spraken zij en haar medebestuurders in Frankfurt tijdens hun zeswekelijkse vergadering van eind oktober. Het leverde geen wijziging van inzichten op. Als zij komende donderdag bijeenzijn voor hun volgende ontmoeting, draait het om hetzelfde onderwerp. En inmiddels is de situatie alleen maar ingewikkelder geworden.

De realiteit van dit moment toont ons de hoogste inflatie in enkele decennia, vergezeld van een nog nooit zo ruime geldpolitiek. Die combinatie voelt niet prettig. Het eerste vraagt erom de teugels strakker aan te trekken, minder liquiditeit uit te strooien over de economie. Tegelijk echter laait corona op, met negatieve effecten voor de bedrijvigheid. Dat zou eerder reden zijn om juist te blijven stimuleren. Kortom, een dilemma. De financiële wereld kijkt reikhalzend uit naar de persconferentie na afloop van het beraad.

Geldkraan

In juli 2011 paste de ECB voor het laatst zijn tarieven naar boven aan, bij toen een inflatie van 2,7 procent. Klaas Knot debuteerde destijds aan de overlegtafel met zijn collega’s uit de overige eurolanden.

Enkele maanden later trad Mario Draghi aan als hoogste baas van de bank. Onder zijn regie werd de maatregel meteen teruggedraaid en zou in de jaren daarna de geldkraan wagenwijd worden opengezet. De rente ging naar nul en daarbovenop startte in 2015 een programma voor het massaal opkopen van obligaties. Het was allemaal bedoeld om de jaarlijkse inflatie, die hardnekkig onder het streefcijfer van 2 procent bleef, aan te jagen en de economische groei te bevorderen. Het verschafte overheden, burgers en bedrijven de mogelijkheid naar hartenlust te lenen tegen extreem lage lasten.

Bezorgdheid

Vandaag de dag is het tempo van de geldontwaarding in de eurozone als geheel versneld tot bijna 5 procent. De bezorgdheid bij het publiek neemt toe, financiële markten anticiperen op een eerste stapje omhoog met de rente, misschien over twaalf maanden. Maar de centrale banken houden vooralsnog vol dat de scherp opwaartse lijn van het prijspeil van tijdelijke aard is. Hoewel, bij de Fed in de VS lijkt die overtuiging, gelet op recente uitspraken van topman Jerome Powell, te wankelen.

De verstoringen in de aanvoerketens, met tekorten aan grondstoffen en andere materialen, zullen volgens Lagarde geleidelijk aan verdwijnen en de gekte in de gassector, een andere belangrijke boosdoener in dit verband, zal ook wel bedaren. Gevaar voor hogere lonen die vervolgens leiden tot nog hogere prijzen, een loon-prijsspiraal, zien de beleidsmakers niet. In de jongste prognose van de ECB, van september, piekt de inflatie dit jaar op 2,2 procent, om daarna af te zwakken tot 1,7 in 2022 en 1,5 in 2023. Conclusie in Frankfurt tot dusver: geen noodzaak om haastig naar het rentewapen te grijpen.

Ondertussen zijn economieën, met bubbels op aandelen- en woningmarkten en uitgedijde schulden, verslaafd geraakt aan goedkoop geld. Het zal veel stuurmanskunst van de centrale banken vergen om daar zonder ongelukken van af te kicken. Tevens staat hun geloofwaardigheid op het spel als de inflatie onverhoopt toch uit de hand loopt.

Opkoopprogramma’s

De inflatie moet op middellange termijn, en blijvend, terug zijn van de lage niveaus in de voorbije jaren op 2 procent, pas dan zijn wat betreft de ECB de condities aanwezig voor een bijstelling van zijn tarieven. Bovendien voorziet de aanpak in eerst het afbouwen van de zogeheten kwantitatieve verruiming. Het bedrag aan opgekochte staats- en bedrijfsobligaties nadert de 5000 miljard euro.

Met het reguliere programma, afgekort APP, pompt de bank maandelijks nog 20 miljard euro in de economie. Toen corona uitbrak, is een extra pakket opgetuigd, PEPP, met meer flexibele regels voor bedragen en verdeling van de aankopen over de eurolanden. Lagarde heeft erop gezinspeeld dat deze noodsteun eind maart stopt. Maar nu het virus opnieuw toeslaat, luidt de vraag: gaat dit door en wordt dan misschien APP weer uitgebreid? Er zal volgende week in Frankfurt vast en zeker een stevig debat plaatsvinden.