Wordt Scholz een tweede Merkel of wordt het Olaf I?
Als niemand nog een pfennig voor zijn kansen geeft, houdt Olaf Scholz vol dat hij de volgende bondskanselier wordt. Hij heeft woord gehouden. Wordt hij Olaf I of Merkel II?
In juni ligt de Sociaaldemocratische Partij van Duitsland) (SPD van Scholz (63) nog met een score van 15 procent ver achter in de peilingen. Als journalisten hem vragen wat hij daarvan vindt zegt hij glimlachend: „Ik word bondskanselier van Duitsland.”
„Hoe wilt u dat doen”, vragen de journalisten door.
Scholz’ antwoord: „Ik word bondskanselier van Duitsland.”
„Maar uw kansen zijn toch…”
„Ik word bondskanselier van Duitsland.”
Scholz is een doorzetter. In 1997 bedwingt hij de 5895 meter hoge Kilimanjaro in Tanzania. Geen berg van 8000 meter waarmee de vroegere Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Joschka Fischer, het ambt van bondskanselier vergeleek.
Op de vlucht terug naar huis denkt Scholz: „Wat heb ik gedaan?! Het was niet eens zo moeilijk. Het belangrijkste is de rust te bewaren. Het komt vooral aan op een goede voorbereiding.”
De bergbeklimmer wordt woensdag gekozen tot bondskanselier en moet hij, om Fischers woorden te gebruiken, een 8000 meter hoge berg bedwingen. Rust en een gedegen voorbereiding zijn ook dan essentieel.
Twee jaar geleden, in 2019, verliest Scholz nog de strijd om het voorzitterschap van de SPD. Toch komt de partijtop een jaar later bij Scholz uit als ze een kanselierskandidaat zoeken voor de verkiezingen van 2021. Hij is niet geheel omstreden. De linkervleugel vindt hem te gematigd, te technocratisch, weinig sociaaldemocratisch bevlogen. Daarbij is hij vooral saai.
De Amerikaanse oud-ambassadeur John Kornblum zegt in september in The New York Times dat vergeleken met Scholz zelfs kokend water nog spannender is om naar te kijken. Omdat de sociaaldemocraat praat als een robot krijgt hij de bijnaam Scholz-o-mat. Op de vraag in het tv-programma Tagesschau waarom hij zo weinig inspirerend overkomt, antwoordt Scholz: „Ik wil graag bondskanselier worden, ik ga niet voor circusdirecteur.”
Hamburg
Deze minpunten weet Scholz in zijn voordeel om te buigen. Het is een van de redenen die Scholz op 26 september de overwinning opleveren. Hij weet dat te veel charisma een politicus in de Bondsrepubliek verdacht maakt. De Duitsers willen staatsdienaren. Zo moeten ze in ieder geval overkomen.
Zijn ouders merkten vroeger al op dat Olaf, geboren in 1958 in Osnabrück, veel praat, maar op één toon. Zijn moeder is naaister, zijn vader vertegenwoordiger van een textielonderneming. In Hamburg, waar het gezin naartoe verhuist, studeert Olaf rechten aan de universiteit.
Scholz sluit zich op 17-jarige leeftijd aan bij de jongerenorganisatie van de SPD, waar hij zijn vrouw Britta Ernst leert kennen. De twee trouwen met elkaar en willen geen kinderen. Kinderen kosten tijd en dat heeft een stel niet dat carrière in de politiek wil maken. Om elkaar niet voor de voeten te lopen bedrijft zij politiek op plaatselijk niveau in Hamburg, hij op landelijk niveau in de Bondsdag. Zo goed als iedere dag rijdt Scholz met het openbaar vervoer op en neer naar Berlijn.
Aan de afspraak tussen de twee komt een einde als Scholz wordt gevraagd voor de lokale politiek in Hamburg. Hij voert de partij naar de absolute meerderheid in de raad. Het levert hem het burgemeesterschap op. Britta vertrekt naar Berlijn en nog weer later naar de deelstaat Brandenburg. Scholz maakt naam als burgemeester van Hamburg (2011-2018). Hij krijgt de bijnaam ”koning Olaf” omdat hij tienduizenden betaalbare woningen laat bouwen. Terwijl burgemeesters van andere grote steden dat niet voor elkaar krijgen, lukt hem dat wel. Een smet op zijn blazoen is zijn weinig doortastende optreden in 2017 tijdens de G20-rellen in Hamburg.
In 2010 zegt Scholz dat Hamburg voor hem belangrijk is „omdat ik hier verliefd ben geworden op mijn vrouw.” Zijn vrouw waardeert de woorden, maar vindt het niet gepast dit in het openbaar te zeggen. Het stel heeft de afspraak dat niet te zullen doen.
Merkel 2.0
Scholz en zijn vrouw schermen hun privéleven af van de buitenwereld. Duitsland kent de sociaaldemocraat door zijn optreden als burgemeester van Hamburg, als minister van Financiën en als vicebondskanselier. In zijn handelen doet hij veel Duitsers aan Merkel denken. De Süddeutsche Zeitung plaatst in augustus een foto van Scholz groot op de voorpagina van de bijlage. Wat beeldt hij uit met zijn vingers? Die beelden een ruit uit, net zoals Merkel altijd doet. Merkel had in 2013 bij de verkiezingscampagne de leus ”U kent mij”. Scholz gebruikt exact dezelfde woorden. In de campagne biedt hij zich aan als Merkel 2.0. Scholz kondigt aan voorzichtig te zijn, pragmatisch. Wie is dat eveneens? Merkel natuurlijk.
In Duitsland vraagt menigeen zich daarom af of de nieuwe bondskanselier Merkel II wordt. Of weet hij zich te profileren en wordt het Olaf I? Hij mikt op Olaf I. Het coalitieakkoord oogt ambitieus. Zeven jaar lang was Scholz burgemeester van Hamburg. Met vaste hand bestuurde hij de stad. „Als ze mij vragen om leiding te geven, doe ik dat ook.” Nu is Scholz gekozen tot bondskanselier en zal hij leiding geven aan Duitsland.