Het Amerikaanse koopjesfestijn Black Friday heeft in Nederland stevig voet aan de grond gekregen. In navolging van de grote ketens doen zelfstandige winkeliers er volop aan mee, ook reformatorische ondernemers. „Principieel kan ik er niks op tegen hebben.”
”Black Friday-deals!” Ook in het Reformatorisch Dagblad lokten woensdag paginagrote advertenties de lezers om voordelig hun slag te slaan. Joh.deHeer uit Sliedrecht is een van die adverteerders. Vrijdag, zaterdag en maandag geeft de specialist in muziekinstrumenten kortingen van pakweg 20 tot 30 procent.
Mede-eigenaar Wim Alblas zegt dat hij lang heeft geaarzeld om bij het koopjesfestijn aan te haken. „Ik moest bij dat zwarte denken aan Halloween, maar daar heeft het niets mee te maken. Vorig jaar deden we voor het eerst mee. Onze weekomzet verdubbelde en we trokken er ook nieuwe klanten mee. Ik had niet verwacht dat het zo’n impact zou hebben.”
Negatieve reacties heeft Alblas niet gekregen. „En reformatorische media nemen onze advertenties gewoon op. Alleen gezinsmagazine Om Sions Wil weigerde, omdat een deel van de achterban moeite zou hebben met Black Friday.”
Black Friday –zwarte vrijdag– is de dag na Thanksgiving, de Amerikaanse dankdag op de vierde donderdag in november. Black Friday valt dit jaar op 26 november. Amerikanen hebben vrij en doen massaal inkopen voor de feestmaand december. Winkels geven flinke, soms extreme, kortingen.
Dat de dag zwart wordt genoemd, had aanvankelijk een negatieve reden: in de Amerikaanse steden leidde de toestroom van kooplustigen tot een verkeerschaos. Later kreeg dat zwart een positieve betekenis, omdat winkeliers hun omzet fors opkrikken en weer zwarte cijfers draaien.
Tegenwoordig wordt aan de vrijdag vaak de zaterdag vastgeplakt, of lopen de kortingen door tot en met de maandag erna: Cyber Monday. Sommige winkels kiezen voor een hele Black Friday-week.
Corona
De reformatorische boekhandel Den Hertog in Houten geeft deze week korting op tweedehandse en buitenlandse boeken en op cd’s. Het is voor het eerst dat Den Hertog zo’n actieweek heeft. Volgens manager Lourens Buijs is daarvoor gekozen vanwege de coronasituatie. „Voorheen hadden we op een zaterdag in november onze actiedag. Dan liepen hier honderden klanten rond. Maar dat is nu niet verantwoord, vandaar dat we het spreiden.”
In aankondigingen vermijdt Den Hertog de naam Black Friday. Buijs: „Dat koopjesjagen is echt Amerikaans. Het werkt begeerte in de hand. Het lijkt wel alsof mensen dingen alleen maar kopen omdat ze heel goedkoop zijn.” Den Hertog houdt de kortingen relatief bescheiden, tussen 10 en 20 procent. „Eigenlijk staan we er wat ambivalent in. Voor het bedrijf is het natuurlijk mooi dat klanten bij ons langs komen.”
Bastiaan Schoenen in Urk houdt ook voor het eerst een actieweek, onder de naam Happy Days. Eigenaar Bas Romkes: „Black Friday heeft voor mij een negatieve klank. Ik vermoedde dat het iets te maken had met duistere machten, hoewel ik later ontdekte dat dit onterecht is. Intussen dachten we na over een alternatief. Omdat ik zie aankomen dat niet-essentiële winkels binnenkort dicht moeten, houden we een week lang actie.”
Eigenaar Daan-Pieter van den Dikkenberg van beenmode-webwinkel D&M Fashion in Zwijndrecht doet al een jaar of zes mee aan Black Friday. „Ik ben handelaar, ik wil kansen benutten. Principieel is er volgens mij niets op tegen. Ik zie geen verschil met andere acties of met de folders die in je bus vallen, die wekken ook begeerte op. En mensen beslissen zelf of ze wel of niet iets kopen.” Juist nu is elke actie voor hem belangrijk. Door de coronamaatregelen is hij 75 procent van zijn omzet kwijtgeraakt. „Ik stond elk jaar op zo’n veertig beurzen, maar die zijn allemaal weggevallen.”
Lianne Roos-Hol, mede-eigenaar van tuincentrum annex woonwinkel Hol Plant en Kado in Meteren, staat er net zo in. „Ik wil graag mijn spullen verkopen. Daarom bestempelen we deze donderdag, vrijdag en zaterdag tot Sfeerdagen. Klanten kunnen hier dan alvast de kerstsfeer proeven…”
Slavernij
Tegengeluiden zijn er ook. De Nieuwe Koers noemt Black Friday een zwarte dag voor arbeidskrachten in lagelonenlanden. „In sweat shops, naaiateliers en fabrieken werken mensen onder erbarmelijke omstandigheden om de Black Friday-gekte mogelijk te maken.”
Het opinieblad draagt daarom een deel van het tarief van nieuwe abonnees af aan International Justice Mission, een organisatie die zich inzet om mensen uit slavernij te bevrijden.
Volgens de stichting Trees for All, die zich inzet voor het planten van bomen, zet Black Friday aan tot „kopen om het kopen.” Die overconsumptie bedreigt het milieu.
Inmiddels houden meer dan 250 merken en bedrijven, waaronder grote merken als Intratuin, sportwinkelketen Decathlon en de woonwinkels Dille & Kamille, geen kortingsacties maar doneren de stichting geld om bomen te planten.
