Van Zanen, burgemeester van Den Haag en voorzitter van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, hield een toespraak bij de presentatie van de Pius Almanak 2022, het adresboek van rooms-katholiek Nederland. Hij vertelde over zijn ervaringen als burgemeester in de coronatijd.

Hij verhuisde anderhalf jaar geleden, aan het begin van de coronapandemie, van Utrecht naar de hofstad. „In die tijd, toen het erop aankwam om voor elkaar te zorgen en naar elkaar om te zien, blonken de geloofsgemeenschappen uit in het bieden van geborgenheid”, aldus Van Zanen.

Nabestaanden

Nooit eerder was de rol van de gemeentelijke overheid zo groot dan in de coronacrisis, zegt Van Zanen. Als burgemeester probeerde hij burgers een hart onder de riem te steken. „Met zeker driehonderd inwoners heb ik tijdens die periode in de epidemie via de telefoon gesprekken gehad, want dat was de enige toegestane manier om contact te maken. Als je dan ook nog met honderd nabestaanden van overledenen belt en je hoort verhalen dat mensen niet bij hun stervende geliefden mochten komen, dan besef je hoe ingrijpend de pandemie was.”

Tijdens de coronacrisis zag hij niet alleen ellende, maar ook staaltjes van creativiteit, solidariteit en hulpvaardigheid van burgers. Geloofsgemeenschappen speelden in Den Haag een cruciale rol, aldus de burgervader. „In de overheidscampagne waren zij bijvoorbeeld van onschatbare waarde. Toen mensen werden aangespoord om zich aan de regels te houden, wisten geloofsgemeenschappen bevolkingsgroepen te bereiken waar de overheid moeilijk ingang vindt.”

Diepere oorzaak

Ad van der Helm, priester van het bisdom Rotterdam en voorzitter van de Haagse Gemeenschap van Kerken, probeerde in zijn toespraak te wijzen op de diepere oorzaak van de crisis. „Er is meer aan de hand dan alleen een ziekmakend virus. Er is sprake van een veenbrand. De samenhang in onze samenleving is aan het verdwijnen en de waarde van de ziel en de mens wordt vergeten.”

De recente rellen in Rotterdam hebben volgens Van der Helm weinig of niets te maken met de coronamaatregelen, maar zijn zij uitingen van een samenleving zonder menselijke verbondenheid.

„De tijd dat kerken normen en waarden aanreikten lijkt voorbij. De maatschappij waarin geen enkele instantie nog waarden weet voor te schrijven, is echter in kwalijke zin aan de ‘goden’ overgeleverd”, aldus de priester.

Als remedie stelde Van der Helm een nieuwe waardering van de ziel en de menselijke waardigheid voor. „Laten we ervoor waken dat het menselijke wordt vergeten, want het gaat mis als regelgeving boven menselijkheid wordt gesteld. Of, op rooms-katholieke wijze gezegd: het zielenheil gaat boven alles en is het hoogste goed”, zei Van der Helm. Hij wees met een knipoog naar ”Fratelli Tutti”, de derde encycliek van paus Franciscus, op het belang van de brede broeder- en zusterschap.

Betrouwbaar

In de discussie met de zaal benadrukte priester Van der Helm de gemeenschapszin die kerk en religie kunnen geven. Hij wees op de protestantse Lukaskerk vlakbij de Haagse Schilderswijk, die tijdens de coronacrisis niet werd gesloten. Vanuit deze kerk werd pastorale en diaconale hulp geboden.

Volgens burgemeester Van Zanen werkte de coronacrisis als „een contraststof, waarbij de sluimerende tegenstellingen in de samenleving zichtbaar werden.” In het uiteenvallen van de samenhang, wil hij als burgemeester vooral betrouwbaar en bereikbaar en nabij zijn burgers zijn.