Oostenrijk voert een 2G-beleid in, Duitsland kent (deels) al zo’n aanpak, Nederland werkt eraan. Het kabinetsvoornemen roept bezwaren op. „Onverstandig.”
De coronabesmettingen rijzen de pan uit. Het kabinet neemt daarom drastische maatregelen, waaronder een beperkte lockdown. Bovendien werkt minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) aan een 2G-beleid, waarbij toegang tot bijvoorbeeld restaurants alleen nog mogelijk is met een QR-code gebaseerd op vaccinatie of herstel van corona. De Tweede Kamer moet nog goedkeuring geven. Dinsdag buigt de politiek zich over de voorstellen van het kabinet.
Prof. dr. Theo Boer, ethicus aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) en lid van de Gezondheidsraad volgt de ontwikkelingen op de voet.
Wat vindt u van het plan 2G in te voeren?
„Onverstandig. Minister De Jonge heeft al een jaar geleden beloofd dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden. Ik vind dit plan een schending van dat maatschappelijke contract. De overheid heeft de taak betrouwbaar te zijn. Ik wijs daarbij naar Psalm 15: Heeft hij gezworen tot zijn schade, evenwel verandert hij niet.
Bovendien versterkt 2G echt een tweedeling in de samenleving en is het een aantasting van het gelijkheidsbeginsel. Het is een schending van de elementaire vrijheid van de diepste overtuiging van mensen; ook een vrijheidsbeperking van mensen, zelfs als die zich om allerlei dubieuze redenen niet laten inenten. Ook zij hebben de vrijheid.”
Hoe ernstig is die aantasting van vrijheden?
„Een lastige afweging, echt een dilemma. Een antwoord kun je niet zomaar geven.
De overheid heeft de taak de volksgezondheid te bevorderen en daarin een stevige investering te doen. We moeten deze aantasting van vrijheid en gelijkheid daar tegen afzetten. Ik vind de prijs dan te hoog.”
De besmettingen rijzen de pan uit. Het kabinet moet toch wat?
„De overheid moet zeker maatregelen nemen. Een 2G-beleid geeft echter valse zekerheid. De samenleving zou veel voorzichtiger moeten zijn. Niet-gevaccineerden gaan vaak bewuster om met corona, omdat ze de risico’s van de ziekte onderkennen.
Omgekeerd is mijn indruk dat sommige gevaccineerden de kantjes eraf lopen. Ondanks dat ze weten ziek te kunnen worden, doen velen alsof corona er niet is.
Vergeet niet dat dé reden waarom de besmettingen zó uit de hand lopen de onvoorzichtigheid van ons allemaal is.”
Voorstanders van 2G wijzen erop dat Oostenrijk en een aantal deelstaten in Duitsland deze aanpak allang kennen. Zo gek is dat blijkbaar niet?
„In Oostenrijk en Duitsland gaat het om een paar miljoen mensen. De meeste landen om ons heen kennen geen 2G-beleid.”
De 2G-maatregel is volgens voorstanders slechts een tijdelijke maatregel die maar een beperkte inperking van de vrijheid betekent.
„Er is weinig zó permanent als een tijdelijke maatregel. Als we eenmaal de fuik van 2G zijn ingezwommen, komen we er niet meer uit.
Bij gevaccineerden geldt straks eenzelfde fuik met de booster. Ik ben voorstander van de booster en sta vooraan in de rij om deze te nemen. Maar we kunnen er zeker van zijn dat een booster over vier, vijf maanden gaat gelden als voorwaarde om een QR-code te krijgen.”
Als 2G volgens u geen oplossing is, wat is uw alternatief dan?
„Het effectiefst zou zijn een 1G-beleid: alleen toegang met een test. De vraag is of dat haalbaar is. Daarom gaat mijn voorkeur uit naar handhaving van 3G. De nieuwe plannen leveren alleen maar gezwalk op.
Mijn alternatief is een beperkte lockdown, 1,5 meter afstand houden, voorzichtig zijn en handen wassen.”
Maar redden we het daarmee?
„Zonder de vaccinatiegraad die we op dit moment hebben, hadden we nu het zwarte scenario met patiënten in de ziekenhuisgangen naast de ic’s.
Ik verwacht echter geen zwart scenario. In Nederland zijn al ontzettend veel mensen gevaccineerd. Die 15 procent niet-gevaccineerden gaan niet tot onbeheersbare problemen leiden. Daar ben ik van overtuigd.
Mensen onder de zeventig jaar zonder onderliggend lijden, worden vrijwel zeker niet ziek, zoveel is inmiddels duidelijk. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk.
Het besef dringt in toenemende mate door dat deze pandemie, dat Covid-19 nooit meer weggaat. Dat betekent dat de meesten van ons een keer corona zullen oplopen.
Misschien vergelijkbaar met de Spaanse griep. Een tante van mij overleed daar in 1920 aan. Een paar jaar later was de samenleving hier goeddeels immuun voor geworden.
We moeten ons niet blindstaren op besmettingscijfers. De zorg kan het nog aan. We kunnen enig vertrouwen hebben in de huidige maatregelen.”
Bent u niet te optimistisch?
„Ik ben geen epidemioloog of viroloog. Maar ik kan met niet voorstellen dat met het huidige, enorm hoge percentage gevaccineerden én de goede werking van de vaccins, het probleem de pan gaat uitrijzen.”
De TU Delft verwacht dat door 2G-aanpak de besmettingen met 25 procent afnemen en het aantal ziekenhuisopnames met 94 procent.
„Ik kan me daar niks bij voorstellen, omdat de meeste besmettingen niet de culturele sector of in de sport plaatsvinden, maar op plaatsen waar 2G niet kan worden ingevoerd, bijvoorbeeld thuis.”
Critici verwijten de overheid totalitair, dictatoriaal gedrag bij de invoering van 2G. Kunt u zich daar iets bij voorstellen?
„No way, op geen enkele manier! Ik keur de 2G-maatregel af. Maar als we dat vergelijken met dictatoriaal gedrag, hebben we nog nooit iets van een dictatuur begrepen. Ik heb ooit stage gelopen in Oost-Duitsland. Dan kom je erachter wat een dictatuur echt is.
Uitspraken over dictatoriaal gedrag zijn net zo kwalijk als uitspraken van een politicus, ik noem geen naam, die het coronabeleid vergelijkt met de Holocaust.”
Kunt u zich een situatie indenken waarin 2G wél gerechtvaardigd is?
„Vooralsnog niet. Laten we eerst de effecten van de beperkte lockdown afwachten.”
Wat staat de overheid in uw optiek te doen?
„De overheid mag een sterk moreel beroep doen op niet-gevaccineerden om plekken te mijden waar ze besmettingen kunnen oplopen. De overheid moet dat ook doen.
Maar 2G is een wettelijke maatregel, een zwaktebod, een laatste redmiddel. Ik denk niet dat een overheid met een wettelijke maatregel mensen overtuigt. Sommigen zullen daardoor juist de hakken in het zand zetten.
De prijs van het aantasten van vrijheden en van het gelijkheidsbeginsel door wettelijke dwang is te groot. Natuurlijk zijn er positieve effecten door 2G. Voor mij wegen die minder zwaar, dan de prijs van het inleveren van vrijheid en aantasting van het gelijkheidsbeginsel.”
