De „oecumenische pelgrimage” was een verwijzing naar de pelgrimsreis die Luther in oktober 1510 naar Rome maakte. Dat was, om zo te zeggen, de eerste ”Met Luther naar de paus”-tournee, zegt delegatielid Peter Herrfurth uit Maagdenburg, landelijk jongerenpredikant in Duitsland.

De reis was georganiseerd door het Bureau voor Jeugdzaken van het bisdom Magdeburg, het Bureau voor Kinder- en Jeugdzaken van de Evangelische Kirche van Midden-Duitsland en dat van de Evangelische Kirche Anhalt.

„Luthers reis heeft destijds veel losgemaakt”, zegt Herrfurth. „Luther gaf de stoot tot grote veranderingen. Er vielen scherpe woorden over en weer en Luther werd naar het leven gestaan. Hij was een geweldige prediker, een moedige hervormer, een knappe Bijbelvertaler, een vrolijke lieddichter en een vrome bidder. Maar Luther was geen superheld. Hij had fouten, vooral richting onze Joodse broeders en zusters. We vragen daarover ook vergeving. Maar Gode zij dank is er veel veranderd. Concurrenten zijn partners geworden.”

Tijdens een bijeenkomst donderdag op het Lutherplein in Rome werden teksten van de Duitse reformator geciteerd, zoals: „Christenen die bidden, zijn als de zuilen die het dak van de wereld dragen.” De bijeenkomst op het plein werd beëindigd met een gebed en lied van Luther.

Dichter bij elkaar

De reis werd donderdagavond afgesloten met een dienst in tegenwoordigheid van de Duitse kardinaal Kurt Koch, voorzitter van de Pauselijke Raad ter Bevordering van de Eenheid van de Christenen. Het was een bijzondere dienst, waar de kardinaal vooral de nadruk legde op wat beide kerken bindt in plaats van hen scheidt, zei delegatieleider Christoph Tekaat vrijdag desgevraagd vanuit Rome. „De kwestie van de opheffing van de excommunicatie van Luther was geen thema, ook niet bij de ontmoeting met de paus maandag. In de lijn van paus Benedictus XVI zien ze Luther niet als een afvallige ketter, maar als iemand die de existentiële vraag naar God in deze tijd heeft gesteld.

Kardinaal Koch benadrukte dat de kerk in de sterk geseculariseerde samenleving van Europa, in navolging van Luther, moet getuigen van de tegenwoordigheid van de levende God en van Zijn woning onder ons. De moderne mens zal vooral dan naar het woord van de kerk luisteren als zij in haar Gods aanwezigheid waarneemt.”

Heeft de oecumenische pelgrimage tot concrete stappen geleid?

„Het is natuurlijk onmogelijk om in één week een theologisch conflict van vijf eeuwen op te lossen. Het resultaat van ons bezoek zal ook niet zijn dat de kerken voller worden en de mensen weer meer gaan bidden. Maar het heeft mensen wel dichter bij elkaar gebracht, ook in de ontmoeting met christenen in Rome.

Het was een bijzonder moment dat er teksten van Luther werden gelezen op het Lutherplein. De paus heeft maandag tijdens onze ontmoeting gezegd dat we vooral naar elkaar moeten luisteren, wat de kerk nu oefent in het synodale proces dat van start is gegaan.”

Ludiek

De oecumenische pelgrimage van de 500 kerkleden is een „ludieke en positieve actie” van zowel het rooms-katholieke bisdom als de lutherse kerken, zo reageert dr. A. H. Wöhle, voorzitter van de evangelisch-lutherse synode in de Protestantse Kerk in Nederland, desgevraagd. „Het past bij de open koers die vooral de Duitse rooms-katholieke bisschoppen de laatste tijd varen.”

Maar de echt grensverleggende gesprekken vinden achter de schermen plaats, aldus dr. Wöhle. „Of ze zijn al gehouden, vooral tussen de Lutherse Wereldfederatie en het Vaticaan. Daar is heel veel vooruitgang geboekt en er ligt nog meer in het verschiet. Dat zijn de gesprekken die in documenten verwerkt zullen worden en die ook voor een volgende paus van belang en min of meer bindend zullen zijn.”