Deze zomer drukte een ieder met de neus op de feiten: de door de mens veroorzaakte opwarming laat zijn sporen na. Behalve de acht voorbeelden op deze pagina’s (zie foto’s), valt de lijst eindeloos uit te breiden: historisch grote bosbranden in Finland, hevige overstromingen China, India en Soedan. Juli 2021 was de heetste maand ooit op aarde gemeten. En op het hoogste punt van Groenland regende het, terwijl neerslag daar altijd in de vorm van sneeuw valt.

Met al die voorbeelden zou je verwachten dat klimaatverandering opeens heel dichtbij komt, maar hoe komt het dan dat het de meesten zo weinig doet? Iedereen reageert –soms per onderwerp– anders op het nieuws, er zijn minstens zeven verschillende types mensen (zie kader ”Van levensgenieter tot aanpakker”).

Katherine Hayhoe, een van ’s werelds bekendste klimaatwetenschappers én christen, herkent ze allemaal in haar omgeving. „Ik kan er zo namen van mensen aan koppelen.”

Aan de ”criticasters” maakt ze het liefst weinig woorden vuil. Met een lach: „Al zou er een engel uit de hemel komen die op stenen tafelen zou uithakken dat klimaatverandering bestaat, dan nog zouden deze mensen niet overtuigd worden.”

Voor de ”twijfelaars”, ”levensgenieters” en ”struisvogels” blijft het probleem nog abstract en ver-van-hun-bed, denkt Hayhoe. „Dat is psychologisch verklaarbaar. Zolang risico’s zoals klimaatverandering iets is wat op afstand staat –in tijd én plaats–, dan gaat het niet leven. Het is dan iets voor Greenpeace, maar niet voor ons.”

Verbinden

Met meer feiten ga je dat niet oplossen, stelt de Amerikaanse wetenschapper. Zelf zou ze zulke mensen graag vragen waar ze nu het meest om geven. Om dat vervolgens te verbinden met klimaatverandering. „Misschien noemt zo iemand vissen. Dan kan ik vertellen hoe visstanden teruglopen door klimaatverandering. Houdt iemand van tennis? Wist je dat men in het professionele tennis steeds langere pauzes moeten houden vanwege extremere temperaturen? Bij Nederlanders zijn aanknopingspunten het wonen onder de zeespiegel en hoe duur het bouwen van nog hogere dijken is.”

Het gaat erom het thema te verbinden met iets wat dichtbij mensen staat. Dat kan ook een christelijk onderwerp als eerlijkheid of rechtvaardigheid zijn, zegt Hayhoe die binnenkort spreker is op The Justice Conference. Deze wordt zaterdag 30 oktober online georganiseerd door diverse Nederlandse organisaties. Waarom rechtvaardigheid? Omdat volgens Hayhoe de gevolgen van klimaatverandering niet eerlijk zijn verdeeld. Nu al worden juist de armen en minder bedeelden hard getroffen door droogte of overstromingen.

De belangrijkste tip voor de ”hulpelozen” is om over klimaatverandering te praten. Ook de ”aanpakkers” moeten dat niet vergeten. „Erover spreken is cruciaal. Het is de enige manier waarop de wereld verandert. Denk aan de slavernij. Dat veranderde niet omdat politieke leiders dat wilden, maar omdat de gewone man een betere wereld voor zich zag en er over begon. Als je nergens over praat, verander je nooit van mening en komen we niet verder.”

Goede nieuws

Hayhoe ziet wat betreft het spreken over klimaatverandering een analogie met christelijk geloof. „Wij zijn immers geroepen om het goede nieuws, het Evangelie te verspreiden. Dat kan ook op dit gebied. En dan misschien wel vooral door de manier waarop we leven. Hierover bestaat een zeer kernachtig citaat, dat wel aan Fransiscus van Assisi wordt toegeschreven: „Verkondig het evangelie, desnoods met woorden.” Het verspreiden van het evangelie gaat dus allereerst met onze daden. Ook rond dit thema.”

De ”wanhopige activisten” laten hun stem al genoeg horen. En leven waarschijnlijk al heel klimaatbewust, verwacht Hayhoe. Toch is voor wanhoop volgens haar geen plaats. „Greta Thunberg zei het eens heel mooi: „Het enige dat we meer nodig hebben dan hoop is actie. Als we wat gaan doen, is hoop overal.”” Hayhoe verwijst ook naar 2 Timotheüs 1 vers 7. „God geeft geen geest van vreesachtigheid. Maar wel een geest van liefde, kracht en gezond verstand.” Volgens Hayhoe is er genoeg informatie over klimaatverandering om krachtige en goede beslissingen te nemen. „En dat is wat veel aanpakkers doen. Ga zo door, zou ik zeggen.”

Met de klimaattop in aantocht, komt de vraag op wat voor klimaattypes daar rondlopen. Hayhoe, in 2015 aanwezig op de klimaattop in Parijs: „Allerlei soorten. Je ziet veel aanpakkers, vooral onder de onderhandelaars. Maar er zijn ook delegaties die hun kop in het zand steken of je hebt de armere landen die vaak de slachtofferrol vertolken. Ze zijn ook hulpeloos, want ze hebben geen geld om zich aan te passen aan klimaatverandering. Ze zijn afhankelijk van de stappen die rijke landen zetten.”

Serie: Op naar de klimaattop

Eind oktober start een belangrijke klimaattop in Glasgow. Daarom een drieluik. Deel 1: hoe gaan we om met klimaatverandering?