Rutte zei dinsdag in de Kamer dat Nederland de Commissie oproept alle haalbare instrumenten die helpen om de druk op Polen op te voeren, in te zetten. Het Kamerdebat over de top ging voor een belangrijk deel over Polen. Daar bepaalde het Constitutionele Hof vorige week dat het Poolse recht in sommige gevallen boven het EU-recht gaat.

Volgens Rutte ligt het voor de hand dat de Commissie een inbreukprocedure begint tegen Polen „vanwege de zeer ernstige situatie die hier aan de orde is.” Daarnaast kunnen lidstaten die de rechtstaat niet respecteren op hun EU-subsidies worden gekort. Het Europees Hof van Justitie moet zich hier nog wel over uitspreken. Rutte verwacht dat vonnis in januari. De Commissie zal dan snel met stappen komen tegen Polen, verwacht hij.

In de Tweede Kamer is een meerderheid het erover eens dat er sancties tegen Polen moeten worden ingesteld. Wat D66’er Sjoerd Sjoerdsma betreft is het duidelijk dat het stopzetten van financiering werkt.

Volgens VVD-Kamerlid Roelien Kamminga is er sprake van een „nieuw dieptepunt”, en is die „onderdeel van een trend waarbij Polen steeds verder dreigt af te drijven van een democratische rechtsstaat en de waarborgen die daarbij horen.”

De Europese Commissie moet volgens Tom van der Lee (GroenLinks) in deze zaak „zo hard mogelijk optreden”. Ook het CDA wil snel actie. „Als je deel uitmaakt van een club ,houd je je aan de regels van die club”, verklaarde Mustafa Amhaouch.

Wat de SP betreft moet er „naast alle woede en verontwaardiging” ook worden nagedacht over hervorming van de EU, „waarbij lidstaten meer ruimte krijgen om eigen beleid te voeren.

Rutte zei er geen voorstander van te zijn om de Poolse ambassadeur te ontbieden. „Het grootste risico is nu dat het, als je niet oppast, een zaak wordt tussen Nederland en Polen.” De premier memoreerde „de kwestie van Hongarije en homorechten.” Nederland nam toen stevig stelling. Het was Rutte destijds opgevallen hoe snel andere EU-landen denken: „Het is eigenlijk wel fijn dat Nederland dat zo stevig doet; dat doet Nederland nu, en wij kunnen de relaties met de Hongaren weer proberen op te bouwen.”