Welcome. Bienvenido. Witamy. Hoşgeldiniz. Boven de portieken van een rij flats aan de Trumanlaan in Utrecht staat in grote letters ”welkom”, telkens in een andere taal. Het illustreert het multiculturele karakter van de wijk in Utrecht-Zuidwest die ruim 17.000 bewoners telt. Autochtone Nederlanders vormen er met 29 procent van de bevolking een minderheid. Een iets grotere groep (31 procent) heeft een Marokkaanse achtergrond. Andere wijkbewoners komen onder meer uit Turkije (14 procent) of vallen in de categorie overige niet-Westerse landen (13 procent).

Aan de andere kant van de straat gaat achter een tuin vol zonnebloemen een onopvallend gebouw schuil. Ook hier staat in diverse talen, waaronder Turks, Bulgaars en Farsi, ”welkom” bij de ingang. ”Gratis koffie, thee en water”, vertelt een papier op de deur. En: ”Weggeefkast open”.

Wie naar binnen gaat, loopt vrijwel meteen een enorme zaal in, waar van alles gebeurt. Links achterin bevindt zich een klein (afhaal)restaurant. Rechts zit Hamid (44). De Iraniër heeft hier een klein winkeltje voor verkoop en reparatie van telefoons ingericht. Voor in de zaal springen houten kerkbanken in het oog. Aan de muur hangt een kruis. Hier heeft elke zondag –na een ontbijt– een kerkdienst plaats.

”Salaam”, vrede, staat er in het Arabisch op het zwarte T-shirt van ds. Henk Bouma. De vrijgemaakt gereformeerde predikant haalt koffie en neemt plaats in een van de kerkbanken. Hij is sinds elf jaar verbonden aan Huis van Vrede, de overkoepelende naam voor kerk en buurtcentrum.

Als Kanaleneiland het nieuws haalt, gaat het vaak over zaken zoals een wapenvondst (januari 2021) of een explosie die mogelijk een link heeft met georganiseerde misdaad (juli 2021). Ook de aanslag van Gökmen T., die in maart 2019 drie mensen het leven kostte, zette de wijk landelijk in de schijnwerpers. Maar op de vraag wat Kanaleneiland typeert, belicht ds. Bouma een heel andere kant. „Het is een mooie, gezellige wijk, met veel winkeltjes en veel culturen.”

In deze context opent Huis van Vrede zeven dagen per week de deuren. Deze dinsdag zijn een paar vrouwen bezig in het naaiatelier. Verderop krijgt een groepje migranten Nederlandse les. Hier en daar hangt een Afrikaanse bezoeker in een gemakkelijke stoel, turend op een mobieltje. Aan de wand prijkt een Engelse Bijbeltekst: „De Heere is mijn herder, mij ontbreekt niets.”

Transparant

Wijzend naar een groep jonge mensen die een bespreking houden, zegt ds. Bouma: „Die komen van de Universiteit Utrecht. Ik heb vanochtend even met ze gepraat, over Jezus. Ze wilden iets weten over wat er in dit buurtcentrum gebeurt.”

Kerk en buurtcentrum lopen vloeiend in elkaar over, geeft ds. Bouma aan. „We willen transparant kerk zijn, kerk zonder muren.” Zo’n 100 tot 120 mensen bezoeken de zondagse diensten. De helft van hen heeft een niet-Nederlandse achtergrond, onder wie veel vluchtelingen uit Iran en Afghanistan. Voor hen is er vertaling in het Farsi.

Vrijwel dagelijks is ds. Bouma vanaf half negen present in Huis van Vrede. Hij heeft een werkruimte achter een glazen wand, maar begeeft zich veel tussen de bezoekers. „De hele dag lopen er mensen binnen. De een vraagt gebed, een ander zoekt hulp bij zijn administratie of heeft problemen met z’n zorgverzekering. Het begint bijna altijd met praktische zaken, maar er komen vaak geestelijke vragen bij.”

De predikant steekt een hand op naar de buurtbewoner Achmed, die naar de uitgang loopt. „Hij wil hier graag een kleine kapperswinkel beginnen.” Ds. Bouma weet niet of het praktisch haalbaar is, maar het idee spreekt hem aan. Hij verwacht dat een kapper nieuwe buurtgenoten trekt. Zoals mensen uit de wijk ook op bijvoorbeeld de weggeefkast met onder meer babykleding afkomen. Het kan zomaar gebeuren dat iemand die daar doordeweeks iets haalt, ineens op zondag een keer binnenstapt als er een dienst is. „Dat zijn mensen die je anders niet zou zien.” En dus: „Het zou fijn zijn als iedere kerk een weggeefkast zou hebben.”

Hij filosofeert nog even verder. „Wij duiden met het begrip kerk vaak vooral een gebouw of een zondagse bijeenkomst aan. Ik zie de kerk meer als een familie, mensen die samen eten. Dat doen we hier. We ‘eten’ het Woord maar delen ook de dagelijkse maaltijd met elkaar.”

Ook deze middag om halfeen is er een warme lunch, bereid door de koster, voor ieder die wil aanschuiven. De predikant roept dat het eten klaar is en spreekt een gebed uit. Diverse bezoekers nemen met een bord bami en schijfjes komkommer plaats aan een van de tafels. Een Iraanse asielzoeker zit naast een Nederlander die op een thuiswerkdag niet in de woonkamer achter zijn laptop gaat zitten, maar in Huis van Vrede.

Wonder

Firuze (48) is een van de mensen die hier graag komt. De Iraanse vluchtte in 2016 met haar zoon en dochter naar Nederland en vroeg asiel aan. Haar asielverzoek werd afgewezen, waarna ze het asielzoekerscentrum (azc) moest verlaten. Een vriend van haar zoon bracht de afgewezen asielzoeker in contact met Huis van Vrede. Ze ontmoette er mensen die haar tijdelijk in huis namen. „Het was als een wonder. Ik ervaar hier de liefde van God.”

Al in Iran raakte Firuze door contact met een vriendin geïnteresseerd in het christelijk geloof en in Nederland leerde ze er meer over. Gaandeweg kwam ze tot persoonlijk geloof. „Jezus gaf Zijn leven voor ons. Er is geen groter wonder dan dat. In het Oude Testament werd het al voorzegd.”

Ze liet zich dopen in een kerk in Almere. „Ik vertrouw op Jezus met heel mijn hart. Door mijn doop wilde ik laten zien dat ik christen geworden ben.” De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) noemde haar bekering ongeloofwaardig. „Ik vind het moeilijk om dingen goed uit te leggen”, zegt Firuze. Inmiddels is ze een nieuwe asielprocedure gestart.

Huis van Vrede is belangrijk voor haar. Ze is betrokken bij een huiskring en komt op zondag graag naar de dienst. „Ik kan niet wachten tot het weer zondag is. Doordat ik illegaal was, ben ik met Huis van Vrede in contact gekomen. God zorgde ervoor dat ik hier mensen ontmoette die echt met Jezus leven en doen wat er in de Bijbel staat. God helpt mij, ook in moeilijke tijden. Ik vertrouw op Hem.”

Oude kerk

Huis van Vrede is niet de enige plek waar Kanaleneilanders welkom zijn voor koffie, een praatje en praktische hulp. Een paar kilometer verderop, aan de Marco Pololaan, staat het voormalige kerkgebouw van de rooms-katholieke parochie, met tegen de buitenmuur nog steeds een groot kruis. De bezoeker loopt er onder een klokkentoren zonder klokken naar de ingang. De vroegere kerkzaal fungeert sinds eind 2019 als woonruimte, antikraak. In de rest van het pand wemelt het bijna dagelijks van de activiteiten.

Sinds vijf jaar is hier ”Bij Bosshardt” te vinden. Deze ”huiskamer van de buurt” is onderdeel van het Leger des Heils. De huiskamer is versierd met kleurrijke gehaakte vlaggetjes. Een Bijbelbox in de vensterbank bevat het Nieuwe Testament in diverse talen. Naast het portret van Majoor Bosshardt staat op de wand ”Mensen dienen is God dienen”.

Wekelijks lopen zo’n 250 bezoekers het buurthuis binnen, zegt Jesca van Barneveld, een van de twee coördinatoren van Bij Bosshardt. „Iedere ochtend is er een koffie-inloop. We luisteren naar de mensen, dat betekent vaak al veel voor hen. Velen hebben last van eenzaamheid. Zo nodig verwijzen wij door naar hulpverlening.” Er is ook aandacht voor zingevingsvragen. „Geregeld komt er een gespreksgroep bij elkaar die zich verdiept in thema’s uit de Bijbel.”

In het pand komen verschillende organisaties samen. Zo heeft Stichting Doen & Laten, die ervaringsdeskundigen uit onder meer de ggz samenbrengt, een eigen huiskamer en houden onder meer een vrouwengroep, Marokkaanse meidengroep, breigroep en enkele gespreksgroepen er wekelijks bijeenkomsten. Op vrijdagmiddag is er een Surinaamse gebedsgroep te vinden.

Opgeknapt

Acht buurtbewoners zitten buiten in het zonnetje aan de koffie of thee. Albert –73, zwarte pet op z’n hoofd– komt aanlopen en schenkt direct een bakkie in. „Dat heb ik nodig, ik heb slecht geslapen vannacht en had last van nachtmerries.” „Zonder pet vind ik je toch leuker”, zegt een buurtbewoner met een olijke lach als Albert naast haar plaatsneemt.

De Utrechter, die in het verleden onder meer in het streekvervoer werkte, vertelt dat hij 33 jaar in de wijk woont, sinds zijn scheiding. „In het begin was de wijk zwaar verwaarloosd, verloederd. Maar de buurt is goed opgeknapt. Hiernaast ligt een mooie kinderspeelplaats en een kinderzwembadje”, wijst hij. Een paar keer per week bezoekt Albert Bij Bosshardt. „Elke dag is me te veel. Dan wordt het een sleur, daar houd ik niet van.”

Ook Michel (66) is hier geregeld te vinden. „Ik heb een periode gehad dat ik mezelf opsloot, maar nu kom ik graag onder de mensen. Bij de meiden van Bij Bosshardt kan ik m’n verhaal kwijt”, zegt hij, doelend op de coördinatoren. Michel woont dertig jaar in Kanaleneiland, vierhoog op een flat. Mede door psychische problemen werd de voormalig bouwkundig calculator jaren geleden afgekeurd. „Ik ontwikkelde ook een drankprobleem. Daar ben ik nu achttien jaar vanaf. Ik drink alleen nog met mate.”

In het verleden bezocht Michel de zondagse diensten van de parochie in de wijkkerk. „Nu is er elke dinsdagmiddag een viering van Woord en communie in een van de zalen van dit gebouw. Ik ben lector, doe de mededelingen en de lezingen.”

Op een zondag kreeg hij op straat een flyer van De Haven, pioniersplek van de Protestantse Kerk in Nederland. Die komt tegenwoordig eveneens in een zaal van Bij Bosshardt samen. Hij ging ernaartoe en bleef komen. „Ik pas daar met m’n katholieke kop wel tussen”, zegt hij met een lach. „Ik zou er niet meer weg willen.” Na de samenkomst op zondag schenkt hij koffie. „Soms zijn er 20 tot 25 mensen. Dan heb ik een hele plens koffie nodig.”

Gebed

Vanuit Huis van Vrede zijn er goede contacten met andere initiatieven in de wijk, waaronder De Haven, zegt ds. Bouma. Hij vindt het mooi dat mensen zich op diverse plekken inzetten voor Kanaleneiland. Zelf ervaart hij zegen op het diaconale en missionaire werk. „Mensen vinden Jezus Christus, komen tot geloof. Dat is vaak een langzaam, intiem en kwetsbaar proces. En op die weg gebeurt er van alles, vinden mensen hier eerst een stukje vrede of veiligheid of gewoon een gemakkelijke stoel. Zoals die man die volgens mij dakloos is”, gebaart de predikant.

Graag zou hij meer willen betekenen voor Turkse en Marokkaanse wijkbewoners. „Met die groepen hebben we te weinig contact. Het is mijn verlangen dat ook zij tot geloof komen. Het doet me verdriet als mensen niet door het Evangelie worden aangeraakt.”

Al het werk dat in en rond Huis van Vrede gebeurt, wordt gedragen door gebed. Zo komen er wekelijks op maandagavond en vrijdagochtend christenen bij elkaar om te bidden voor Kanaleneiland. „We bidden in de wijk met mensen uit de wijk voor de wijk. Dat is heel belangrijk. Als er geen gebed is voor een wijk gaat het niet goed.”

Huis van Vrede houdt op zaterdag 2 oktober een open dag om belangstellenden te laten kennismaken met het missionaire werk.

www.huisvanvrede.org

SERIE Christen in Kanaleneiland

Deel 1 in een serie over de multiculturele wijk Kanaleneiland in Utrecht. Woensdag deel 2.