Maandag 16 augustus. Halsoverkop zoekt de familie Achmadi een veilig heenkomen uit de chaos van Kabul. De taliban rukken op naar de hoofdstad van Afghanistan.

„We moesten snel onze koffers pakken”, vertelt dochter Zarah Achmadi (15) terugblikkend. „De situatie werd steeds gevaarlijker. De taliban stonden aan de deur van Kabul.”

Onzekerheid houdt hen in de greep. „We wisten niet wat er zou gaan gebeuren. Of we het zouden overleven. Of we gewond zouden raken of de dood vinden.” Samen met haar ouders en haar broertje Ibrahim (9) grijpt ze wat spullen bij elkaar. Het vertrek doet pijn. „We moesten verder alles achterlaten.”

De taliban gaan van deur tot deur. Zoekend om tegenstanders te vermoorden. De terreurgroep aast ook op vader Achmadi. De Afghaan, die een vooraanstaande positie had binnen het Afghaanse leger, heeft tegen de terreurbeweging gevochten. „De taliban waren echt op zoek naar hem”, zegt Zarah.

De Nederlands-Afghaanse familie woont in Nederland. De ouders zijn geboren in Afghanistan, hun vier kinderen in Nederland. Vader, werkzaam in Kabul, krijgt elke zomervakantie zijn gezin op bezoek.

Onderduiken

De ontmoeting krijgt dit jaar een ongedachte wending. De familie moet onverwacht onderduiken in Kabul. „Het was spannend”, vertelt Zarah. „Ik besefte begin vorige week nog niet dat het zo mis zou kunnen gaan. Mijn vader vertelde wel over het oprukken van de taliban, maar de Amerikanen zouden het Afghaanse leger tot eind augustus blijven helpen met luchtsteun.” Grote reden tot ongerustheid had de Afghaanse familie daarom niet.

De situatie slaat echter om als de Amerikanen zich onverwacht volledig terugtrekken en de Afghaanse president het land ontvlucht. „De Afghanen verloren op dat moment hun vertrouwen.”

Paniek

Angst en paniek grijpen om zich heen. Het land stort in een ongekende chaos. Achmadi neemt contact op met de Amerikanen om het land te ontvluchten. Het kan, maar haast is geboden. Over een halfuur vertrekt een vlucht uit Kabul. „Binnen tien minuten hadden we onze spullen gepakt.”

De vier Afghanen krijgen een escorte naar de luchthaven en bereiken via een zijingang het vliegveld. Hun vlucht lijkt te slagen. Op het platform staat een toestel van Kam Air klaar voor vertrek. „Onze bestemming weet ik niet meer. Turkije of Oezbekistan. Maakte ook niet uit. Ons enige doel was daar weg te komen.”

Zarah en haar familie slagen erin een felbegeerd plaatsje aan boord te veroveren. „Het toestel was bomvol. Er zaten meer dan drie keer zoveel mensen aan boord als het toegestane aantal.” Alle gangpaden zijn gevuld met mensen. Afghanen klimmen in pure wanhoop bovenop de Airbus A340. Op de romp, op de vleugels, op de staart.

Vertrek is daarom onmogelijk. De bemanning roept inzittenden op het vliegtuig te verlaten. Niemand geeft gehoor aan de oproep. „Iedereen wilde weg, het land uit.”

De situatie aan boord in de hitte van Kabul is bijna onhoudbaar. „Mensen waren wanhopig”, vertelt Zarah. „We hebben de hele nacht in het toestel gezeten. In het donker. We hadden geen elektriciteit, geen licht. Het was warm. Het was vies. Er hing een enorme zweetlucht.”

Ruzies

Slapen is niet mogelijk. Hier en daar ontstaan ruzietjes door irritaties. Passagiers openen de vliegtuigdeuren om een beetje frisse lucht te krijgen. „Iedereen liep te wapperen met de veiligheidsinstructiekaarten van het vliegtuig.” Veel evacués moeten het zonder water stellen. „Niemand was voorbereid op deze situatie. Mijn broertje had gelukkig twee flesjes water bij zich.”

Na een lange nacht wordt duidelijk dat het toestel niet zal vertrekken. Voor de familie Achmadi zit er niets anders op dan het vliegtuig te verlaten. Het viertal wijkt uit naar een lounge op de luchthaven.

Hachelijk

Omdat er geen enkele vlucht meer vertrekt, besluiten de Achmadi’s een veilig heenkomen te zoeken op een geheim adres in Kabul. Een hachelijke onderneming. De taliban lopen inmiddels rond op de luchthaven. „We waren bang dat zij mijn vader zouden herkennen.”

Op de luchthaven ontstaat een bizarre situatie. Aan de ene kant patrouilleren Amerikaanse militairen, aan de andere kant lopen talibanstrijders. Beiden vuren schoten af in de lucht. „Er werd ook op mensen geschoten.”

De schrik slaat hen om het hart. „Heel angstig”, vertelt Zarah. „Op 5 meter afstand van me schoot een talibanstrijder in de lucht. Het deed pijn in m’n oren. Andere taliban sloegen mensen op straat met raketten. Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt.”

De spanning is om te snijden. „Maar het gekke is dat het schieten op een gegeven moment ook een beetje went”, zegt de jonge Afghaanse. „Er werd zoveel geschoten.”

De familie Achmadi verlaat de gevaarlijke omgeving van de luchthaven en trekt zich opnieuw terug in de stad. „Het was een opluchting dat we het gevaarlijke vliegveld konden verlaten.”

Onderweg stuiten ze op checkpoints van de taliban. Elke keer slaat de angst herkend te worden toe. Ongehinderd weten de Achmadi’s de controleposten te passeren. „In Kabul was het heel erg rustig op straat. Het dagelijkse leven ging daar gewoon door. Alleen bij de luchthaven heerste chaos en paniek en werd er geschoten.”

De vier Afghanen brengen de nacht opnieuw door op een onderduikadres in Kabul. Het Nederlands-Afghaanse gezin zoekt intensief contact met Den Haag. Twee zussen bellen de contactpersoon op het ministerie plat.

„Nederland kon niets voor ons doen”, zegt Zarah. Jammer, vindt ze. „Als Den Haag eerder was begonnen met de evacuaties, hadden ze ons vast kunnen helpen. Nu was het veel debatteren, maar weinig besluiten. Terwijl wij in onveilig gebied verkeerden.”

Mensenmassa

De volgende dag begeven ze zich opnieuw naar de luchthaven. De situatie is compleet omgeslagen. Vele duizenden mensen proberen wanhopig het vliegveld te bereiken. „Vaders, moeders met kleine baby’s. Iedereen probeerde weg te komen.” Vader Achmadi drukt zijn vrouw en kinderen op het hart bij elkaar te blijven in de mensenmassa. „We moesten niet gaan rennen, dat zou juist gevaarlijk zijn.”

De Franse ambassadeur heeft een evacuatievlucht geregeld. Achmadi maakt opnieuw gebruik van zijn contacten met de Amerikanen. Het in veiligheid brengen van evacués blijkt ook een kwestie van handjeklap. „De Amerikanen vroegen Fransen of wij met hun vlucht mee mochten. De Fransen stemden daarmee in op voorwaarde dat de Amerikanen meer Fransen zouden toelaten te vertrekken.”

Achmadi, zijn vrouw en twee kinderen kunnen uiteindelijk mee. Via een toegangspoort, bewaakt door zwaarbewapende Amerikanen, bereiken de vier het vliegveld.

Oorlogsgebied

Op het platform staat een Frans militair transporttoestel klaar. „Het type weet ik niet meer”, zegt Zarah. „Het was een vrachttoestel met allemaal van die hangstoelen aan boord.” Na vier uur wachten stijgt het toestel rond middernacht op. Vlucht naar de vrijheid.

De vliegreis voert via Abu Dhabi in de Verenigde Arabische Emiraten en Parijs naar Nederland. „Een enorme switch”, verklaart Zarah opgelucht. „Van een warzone, een oorlogsgebied, naar een veilig gebied.”

Vanuit hun woning in Nederland volgen de Achmadi’s de ontwikkelingen op de voet. „Met grote zorg. We gunnen de Afghanen daar ook hun vrijheid.”

De familie Achmadi heet in werkelijkheid anders. De echte naam is bij de redactie bekend.