„Half augustus”, zo klonk het ruim anderhalve maand geleden. Dan zouden, nadat VVD en D66 onder leiding van informateur Mariëtte Hamer een „document op hoofdlijnen” hadden gefabriceerd, coalitieonderhandelingen kunnen worden gevoerd, stelden de twee partijen in een motie waar een ruime Kamermeerderheid voor stemde.

En, gaat half augustus beginnen met coalitieonderhandelingen lukken?

De eerste voorwaarde daarvoor is dat VVD en D66, onder leiding van Hamer, hun document af hebben. Niet duidelijk is wat de precieze stand van zaken is. De Telegraaf schreef eerder deze week dat betrokkenen bij de formatie op zijn vroegst volgende week weer fysieke formatiegesprekken verwachten. Half juli begon een ingelaste zomerpauze. Kamervoorzitter Vera Bergkamp heeft informateur Hamer woensdag gevraagd om de Kamer te informeren over de stand van zaken van de formatie.

Of er na afronding van het stuk daadwerkelijk coalitieonderhandelingen kunnen starten, is maar zeer de vraag. De voorwaarde daarvoor is namelijk een stuk spannender: minstens één partij zal toch echt uit hun loopgraaf moeten komen. Niets wijst er echter op dat een doorbraak aanstaande is.

Loopgraaf?

De schrijfexercitie van VVD en D66 kan een verlegenheidsoplossing worden genoemd. De formatie zat namelijk muurvast, waardoor coalitieonderhandelingen geen optie waren. Een doorbraak vereist dat minstens één partij terugkomt van een tot nu toe ingenomen standpunt. Door de huidige posities zijn de beide veel genoemde varianten geblokkeerd.

Om welke varianten gaat het?

In beide gevallen gaat het in elk geval om VVD, D66 en CDA. Optie één is dat de oude coalitie doorgaat; dan zou de ChristenUnie dus aanschuiven. Optie twee is dat in plaats daarvan PvdA en GroenLinks met de drie partijen in zee gaan.

Eigenlijk zijn er op dit moment niet meer dan deze twee opties. Dat komt allereerst doordat in elk geval VVD en D66 aankoersen op een meerderheidskabinet. Alleen met het CDA in zee gaan, valt dus af. Daarnaast houden PvdA en GL elkaar vast. Maar allebei de varianten zijn tot nog toe dus geblokkeerd.

Wat zijn de bezwaren?

Voor de eerste variant, die met de CU, is er maar één partij die dwarsligt: D66. Voorvrouw Sigrid Kaag heeft keer op keer gezegd dat D66 een zo progressief mogelijk kabinet wil. Daarnaast zegt Kaag expliciet dat zij opnieuw samenwerken met de CU niet ziet zitten; haar partij wil namelijk verder op gevoelige thema’s als voltooid leven. Van de zijde van de CU is er weliswaar terughoudendheid, maar zijn er geen harde blokkades.

De vijfpartijencombinatie met PvdA en GL stuit op weerstand bij VVD en CDA. Zij willen niet met beide linkse partijen in zee.

De verkiezingen waren 148 dagen geleden. Is er geen haast geboden met een nieuw kabinet?

Niemand zal zeggen dat er géén haast bij is. Het is echter de vraag in hoeverre de personen op sleutelposities echt met de impasse in de formatie in hun maag zitten. VVD, D66 en CDA hebben nog niet laten weten hun loopgraven te hebben verlaten, en de linkse partijen hebben hun „betonnen zwemvest” –zoals CDA-leider Hoekstra het noemde– nog niet uitgetrokken. Intussen is er, ondanks de grote politieke vraagstukken, geen missionair kabinet.

Her en der is er gemor en frustratie over de Haagse traagheid. „Waar, in vredesnaam, blijft vijf maanden na de verkiezingen een nieuw kabinet, met een regeerakkoord dat in het teken staat van een doeltreffend klimaatbeleid”, vroeg oud-D66-leider Jan Terlouw zich dinsdag af op Twitter. Ook PVV-leider Geert Wilders roerde zich. Hij heeft woensdag om een Kamerdebat over de formatie gevraagd. Een meerderheid van de Kamer wil dat echter pas als het eindverslag van Hamer er is, aldus Bergkamp.