Dat bleek afgelopen week glashelder rond de ophef die is ontstaan over de spionagesoftware Pegasus. Pegasus is een van de beste spionagemiddelen die er bestaan: als het eenmaal op je telefoon zit, heeft de spionerende partij toegang tot letterlijk alles – van je camera tot je microfoon, van je foto’s tot je appjes. Ook als die programma’s niet actief zijn.

Pegasus werd in Israël ontwikkeld en onder meer verkocht aan Golfstaten, waaronder Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Deze landen nemen het niet erg nauw met privacyregels, om het eens eufemistisch uit te drukken.

Als de leiders van de Emiraten ergens niet tegen kunnen, is het wel potentiële opstandelingen binnen de grenzen. Met cybersurveillance kun je zulke ‘ongewenste elementen’ tijdig opsporen en ‘neutraliseren’. Die bijna paranoïde houding is na de Arabische opstanden van 2011 een wezenskenmerk van het land geworden. Een systeem als Pegasus is uitermate geschikt voor het realiseren van dit soort ”big-brother”-gedrag.

Terecht ligt de ontwikkelaar van Pegasus, het Israëlische bedrijf NSO, daarvoor onder vuur. Waarom kan de hoogste bieder deze geraffineerde spyware aanschaffen terwijl je weet dat het product misbruikt gaat worden?

Toch is het onterecht om alleen Israël hiervoor de oren te wassen, want Europese landen en de Verenigde Staten doen precies hetzelfde. Uit een diepgaand onderzoek van de BBC in 2017 bleek dat de Emiraten, samen met de buurlanden Saudi-Arabië, Qatar en Oman, de meest moderne spionagetechnologieën hebben aangeschaft bij de Deense tak van het Britse technologiebedrijf BAE Systems. De Emiraten schaften onder meer het systeem Evident aan. Dat kan met het grootste gemak internetverkeer onderscheppen en houdt ook de locatie van burgers bij. Het kan zelfs beveiligde apps voor mobiele telefoons kraken.

En dan is er nog Falcon Eye, een grootschalig project waarmee de Emiraten ‘veilig’ gehouden moeten worden. Dat gaat nog een stapje verder. De systemen die daaronder vallen, deels in Europa gekocht, houden gegevens bij van het werk, de sociale bezigheden en gedragspatronen in het algemeen van ieder mogelijk doelwit.

De Verenigde Staten deinzen er niet voor terug om de Emirati’s ter plaatse de kneepjes van het vak te leren. In 2019 kwam Reuters met de resultaten van een uitgebreid onderzoek, waaruit blijkt dat oud-werknemers van de Amerikaanse geheime dienst NSA de Emiraten op grote schaal hebben geholpen met het bespioneren van dissidenten, mensenrechtenactivisten en journalisten – mensen die ook daadwerkelijk worden opgepakt en veroordeeld.

Kortom, Westerse regeringsleiders die niet willen dat autoritaire regimes zulke hightech spionageapparatuur gebruiken, hebben zelf kilo’s boter op hun hoofd. De morele ophef die nu in het Westen is ontstaan over de Israëlische betrokkenheid bij Pegasus, keert als een boemerang terug.