Sissend drupt de marinade van de kippenboutjes op de gloeiende kooltjes. „We wonen hier in de noordelijke Kauka­sus, dus gasten worden hier hartelijk onthaald met sjasjliek”, lacht de 43-jarige Maksim Nikitin. Op een kwartiertje lopen van het centrum van Krasnodar, aan de andere kant van de rivier de Koeban, staat zijn datsja.

Terwijl mensen in het noorden van Rusland eind april nog in hun winterjas lopen, vertonen inwoners van Krasnodar zich al in korte broek. Het is geen wonder dat Russen uit de noordelijke regio’s massaal verhuizen naar het warme zuiden met zijn korte, milde winters en lange, warme zomers. Zo ook Nikitin. Hij kwam in de jaren 90 met zijn werkloze ouders vanuit de krimpende stad Vorkoeta, boven de poolcirkel, naar het zuiden om werk te zoeken.

Dat Krasnodar booming is, komt echter vooral door de vruchtbare grond. Aan voedsel is er in de regio Krasnodar (in de volksmond ”de Koeban”) geen gebrek. De sancties die het Westen oplegde na de Russische annexatie van de Krim, legde de landbouwers hier geen windeieren. Bij gebrek aan importproducten stegen de voedselprijzen in de winkel en daar profiteerden zij van.

Russisch Frankrijk

De Koeban is de rijkste, meest veelbelovende en zich meest ontwikkelende regio in Rusland. Het gebied bestaat onder meer uit uitgestrekte graanvelden en groene boomgaarden. De bewoners produceren melk, kaas, vlees en veel soorten groente. Daarbij is er vis uit de Zwarte Zee. De regio teelt zelfs thee en natuurlijk ook druiven voor de Russische wijn, die sinds de oorlog in Ossetië niet meer uit Georgië mag worden geïmporteerd. Jaar na jaar worden productierecords verbroken. De Koeban wordt inmiddels wel als het ”Russische Frankrijk” bestempeld.

De producten trekken veel noorderlingen naar het zuiden, zowel toeristen als permanente migranten. Nikitin: „Toen ik in de Koeban kwam wonen, zag ik veel zuiderlingen niet eens moeite doen om abrikozen te oogsten, ze vertrapten ze gewoon in het gazon.” Maar Nikitin laat geen abrikoos vergaan: achter zijn kleine tweekamerdatsja staat een kast met tientallen potten abrikozenjam, de oogst van vorig jaar van de gigantische abrikozenboom in zijn tuin. „Wij noorderlingen weten hoe waardevol het is.”

Handel

Net buiten de stad liggen de winkels van IKEA, Mega, bouwmarkt Leroy Merlin en kledingzaken. Busjes vol reclameteksten rijden de inwoners van Krasnodar er gratis heen. Het is er vooral in de meidagen druk met jonge gezinnen die hun huis opknappen, kleren kopen of gewoon een dagje uitgaan.

Aleksander Orlov, een jonge vent die kortgeleden in Krasnodar is komen wonen, speelt bij de winkels met zijn dochtertje en zijn pasgeboren baby. Zijn vrouw doet intussen boodschappen in de hypermarkt Auchan. Orlov komt oorspronkelijk uit Kostroma, maar trok met zijn gezinnetje naar het zuiden voor beter werk. „De Koeban is echt een prachtige regio”, zegt hij. „Hoewel er voornamelijk Russen wonen in de stad, proef je hier de Kaukasische handelsmentaliteit. Wie hier wat wil verdienen, doet iets in de handel.”

Volgens Orlov kun je in de Koeban zelfs nog geld verdienen „als je dom bent.” In Kostroma lukte het hem niet om zijn draai te vinden en een goed bestaan op te bouwen. „Mijn zus woont er nog steeds. Ze heeft haar eigen zaak en werkt keihard. Ze verdient echter net zo veel als ik, terwijl ik gewoon een simpele kantoorbaan heb.”

Tot voor kort was Krasnodar nog een onbeduidend stadje, maar nu groeit het jaarlijks met ongeveer 100.000 inwoners. Sinds kort is Krasnodar zelfs een ”millionik”, wat wil zeggen dat de stad officieel meer dan een miljoen inwoners telt. Als de stad in dit tempo doorgroeit, telt hij in 2040 ruim 3 miljoen inwoners.

De populariteit van Krasnodar kan geen bezoeker ontgaan. Gloednieuwe wijken schieten uit de grond, het verkeer staat constant vast in de oude straatjes, die niet berekend zijn op de honderdduizenden auto’s die de stad nu telt. Overal rijzen nieuwe kleine bedrijfjes uit de grond; grote bedrijven schrijven goede cijfers.

Palmbomen

De tweede stad in de regio Krasnodar is Sotsji. Net als in Krasnodar groeit ook hier de bevolking sterk. De stad speelde zich sterk in de kijker als belangrijke sportstad. In 2014 waren hier de Olympische Winterspelen, in 2018 vonden er WK-wedstrijden plaats en in 2020 de Grand Prix. De combinatie van witte bergtoppen en subtropische stranden met veel palmbomen bezorgt de stad de bijnaam ”Kaukasische Rivièra”.

Het verkeer staat muurvast als taxichauffeur Joeri zijn Hyundai de snelweg tussen Sotsji en Adler op draait. „Hoe kun je hier nu plezier aan hebben”, verzucht hij. De files namen de laatste jaren flink toe als gevolg van de grote aantallen nieuwe inwoners. Vroeger kon Joeri in de oude Wolga van zijn vader met een paar taxiritjes per dag rondkomen. „Dan trakteerde ik mijn vrienden in het lokale café”, vertelt hij nostalgisch. Maar toen kwamen de Moskovieten en schoten de prijzen voor het levensonderhoud omhoog.

Joeri is er helemaal klaar mee en vind het leven in Sotsji „niet leuk meer.” De huizenprijzen in Sotsji en de dorpen en stadjes ten noorden en zuiden daarvan aan de Zwarte Zee, schoten de laatste jaren de lucht in. Het is er voor simpele mensen als Joeri, geboren en getogen in Sotsji, daarmee niet beter op geworden. „Kijk eens naar de nummerborden, allemaal mensen uit andere regio’s”, moppert hij.

De andere kant is dat ruim 6,5 miljoen toeristen jaarlijks naar de stad afreizen. ’s Winters zijn de hotels in de bergen volgeboekt, ’s zomers de hotels aan het strand. Er is altijd werk. Veel ICT’ers en andere mensen die via internet kunnen werken, verhuizen naar Sotsji. Rijke Moskovieten kopen er hun tweede appartement of bouwen hun eigen zomerhuis.

Krimp

De massale trek van Russen naar het zuiden heeft uiteraard vooral nadelen voor het noorden. In deze jaren waarin Rusland kampt met een hardnekkige demografische crisis, krimpt daar de bevolking des te sterker. Hoe hard de Russische overheid ook probeert om mensen naar het Verre Oosten, Siberië of het koude noorden te laten trekken, de exodus blijft doorgaan. Allerlei overheidsprogramma’s voor gratis stukken grond zetten geen zoden aan de dijk.

Dergelijke programma’s zijn niet nodig voor het Frankrijk van Rusland. De rijke Russen vanuit Moskou en Sint-Petersburg kunnen binnen een of twee dagen via glanzende tolwegen in het zuiden op de bank in hun datsja neerploffen of inchecken in een hotel. De bevolkingsgroei is er hier echt nog niet uit.