D66 en VVD moeten ‘vrolijkheid’ terugbrengen in formatie
Dat zegt informateur Mariëtte Hamer, die dinsdag haar eindverslag publiceerde. Op die manier moet de politieke impasse over een nieuw kabinet doorbroken worden. De twee liberale partijen gaan het proef-regeerakkoord schrijven waarbij partijen zich moeten aansluiten, en nemen daarmee ook echt de verantwoordelijkheid voor het proces, benadrukt de informateur.
„Als we blijven rondpraten over wie met wie, dan wordt het er niet leuker op”, zegt Hamer. De afgelopen tijd sprak zij veelvuldig met partijleiders, in het bijzonder van de zes partijen die elkaar niet uitsluiten en aangeven bereid te zijn in een regeringscoalitie te stappen: VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie. Ze komt tot de conclusie dat een „nieuwe route” een betere optie is om de vastgelopen formatie uit het slop te trekken.
Daarbij benadrukt ze dat de nieuwe fase ook een andere rol voor VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag betekent. Zij namen officieel al het voortouw in de formatie, maar worden nu ook echt verantwoordelijk. „Ik vind het heel belangrijk dat de pen nu wordt vastgepakt door de twee partijen. Dat het niet een stuk is van de informateur, maar van de partijen”, zegt Hamer. Bij linkse partijen was de afgelopen tijd veel onvrede te horen over de houding van Rutte. De VVD-leider nam wat die partijen betreft te weinig de regie.
Hamer trad aan vlak na de vertrouwenscrisis rond Rutte zelf. De vraag ‘wie met wie’ kende dan ook een „grillig verloop”, vertelt de informateur bij de toelichting op haar verslag. „Kruitdampen van de vorige periode waren nog niet opgetrokken toen ik aantrad.” Maar „ook in deze periode zijn er nieuwe stellingnames waar ik tegenaan ben gelopen”.
Hamer denkt nog steeds dat een aantal van de zes partijen met wie zij veel sprak, op basis van de inhoud tot een regeringscoalitie kon komen. Maar het waren partijpolitieke blokkades die ervoor zorgden dat het in deze fase niet tot zo’n beoogde coalitie kwam.
Goed plan
VVD-leider Mark Rutte vindt het „een heel goed plan” van Hamer om hemzelf en D66-leider Sigrid Kaag een document op hoofdlijnen te laten schrijven. Dat kan als basis dienen „voor wat hopelijk ooit een regeerakkoord wordt”. De demissionaire premier merkt wel op dat wat hem betreft „een wat breder team” uit beide partijen met die opdracht aan de slag gaat, „omdat wij natuurlijk ook onze ‘day job’ nog hebben”.
Het document moet de komende weken vorm krijgen en daarna nemen de partijen een pauze. „Ik denk dat het goed is dat we even vrij hebben”, zegt Rutte. „Iedereen is ook wel een beetje gaar zo langzamerhand, na de campagne en deze formatie die heel traag gaat en wel heel veel kost.”
Daarnaast heeft de aanpak van de coronapandemie een zware wissel getrokken op de leden van het demissionaire kabinet, waarvan naast Rutte en Kaag ook CDA-leider Wopke Hoekstra deel uitmaakt. „Ik denk dat iedereen er wel aan toe is elkaar even niet te zien”, aldus Rutte.
Uiterlijk half augustus moeten er volgens het advies van Hamer echte onderhandelingen beginnen. Zij is bereid in ieder geval tot die tijd de rol van informateur te blijven vervullen. „We zijn erg blij met haar”, zegt Rutte. „Ze doet het erg goed.”
