Wit-Rus in Nederland: Misschien zou ik wel bang moeten zijn
Groot is de internationale verontwaardiging over de ‘kaping’ van een vliegtuig door de regering van Wit-Rusland, zondagmiddag. Ook de Wit-Russische gemeenschap in Nederland reageert geschokt.
„Ik was de hele dag neerslachtig na het horen over de arrestatie”, vertelt Dzmitry (36) uit Eindhoven. „Net als je denkt dat de regering in Wit-Rusland geen ergere dingen meer kan doen, gebeurt dit.”
Een vliegtuig van Ryanair werd zondag omgeleid naar Minsk en daar aan de grond gezet voor de arrestatie van journalist Roman Protasevitsj. Die zou zich volgens de regering-Loekasjenko bezighouden met „terroristische activiteiten.” Protasevitsj speelt een belangrijke rol in de verspreiding van nieuws via Telegramkanalen. Telegram is populair omdat het medium niet te controleren is door de overheid. De maandenlange protesten in Wit-Rusland zijn onder meer aan Protasevitsj te danken, stelt Dzmitry.
Het valt de Eindhovenaar –die negen jaar in Nederland woont– op dat de internationale gemeenschap na dit incident stevig reageert. „De dingen die in Wit-Rusland gebeuren, waren normaal geworden. Dit voorval was nodig om mensen weer te schokken en Wit-Rusland terug te brengen in de media.”
Ook Tatsiana (40) uit Amersfoort ziet dit effect. „Loekasjenko heeft een goede mediagolf gecreëerd”, grapt ze, zelf werkzaam in de marketing. „In alle media wordt het probleem van Wit-Rusland aangekaart.”
Als tiener maakt Tatsiana diverse opstanden mee in Wit-Rusland, na haar komst naar Nederland –eind 2002– ziet ze opstand na opstand neergeslagen worden. Ze volgt het nieuws uit Wit-Rusland op de voet via Facebook en Telegram. In groten getale verzamelen Wit-Russen zich op dat medium: in de groep van Tatsiana zitten 736 mensen.
Het nieuws over de omleiding van het passagiersvliegtuig en de arrestatie van Protasevitsj gaat in de groep rond als een lopend vuurtje. „Iedereen was geschokt dat zoiets kon gebeuren in een moderne wereld, gewoon bij daglicht.”
Het feit dat Protasevitsj uit een lijnvlucht opgepakt is, zorgt voor angst onder de Wit-Russische gemeenschap, zegt Dzmitry. Zelf is hij niet bang. „Al zou ik dat misschien wel moeten zijn.” Hij kent de voorbeelden van mensen die op de grens van Wit-Rusland werden opgepakt omdat ze banden zouden hebben met terroristische organisaties. Hij kiest daarom het zekere voor het onzekere. „Ik ga niet naar Wit-Rusland voordat de huidige situatie veranderd is.”
Loekasjenko probeert angst te zaaien, ziet ook Tatsiana. Onlangs verschenen er video’s op de staatstelevisie waarin hij dissidenten bij naam noemt en aangeeft „ze wel te zullen vinden.” Desondanks blijft ze demonstraties houden met de beweging Open Belarus! (de officiële naam van Wit-Rusland is Belarus), waar ze voorzitter van is. Maandag demonstreerden er nog tientallen mensen bij de ambassade van Wit-Rusland in Den Haag – onder wie Dzmitry en Tatsiana.
Beiden vinden het lastig in te schatten of de sancties van de Europese Unie iets zullen veranderen aan het bewind van Loekasjenko. Volgens Dzmitry zijn de maatregelen wel „een duidelijk statement” dat de leiders Loekasjenko niet als president accepteren. „Bovendien geven ze hiermee aan de mensen in Wit-Rusland te steunen. De echte verandering moet van binnenuit komen.”
Tatsiana sluit zich daarbij aan. „Mensen in Wit-Rusland moeten in opstand komen, staken, samenkomen in vakbonden. Vaak zijn ze te bang. Ik hoop dat deze sancties een handje zullen helpen.”
De volledige namen van Dzmitry en Tatsiana zijn bij de redactie bekend.