De klopjacht op de Belgische korporaal en schietinstructeur is nog altijd in volle gang. Ruim 250 agenten en 150 militairen kammen het Nationaal Park Hoge Kempen uit. België zet alles op alles om de 46-jarige Afghanistanveteraan op te sporen. Tegen Conings is een internationaal opsporingsbevel uitgevaardigd.

Zijn auto –voorzien van een boobytrap– werd in een natuurgebied aan de grens met Limburg aangetroffen. Met vier raketwerpers én munitie. De politie houdt er rekening mee dat de beroepsmilitair over meer wapens beschikt en zich niet zonder slag of stoot overgeeft. Conings heeft in een afscheidsbrief verklaard „in verzet” te gaan tegen onder andere de Belgische topviroloog Marc Van Ranst.

De vraag dringt zich op in hoeverre Nederlandse militairen er met zware wapens vandoor kunnen gaan. „Niet zomaar”, verzekert luitenant-kolonel Sjaak van Elten, hoofd communicatie van de Koninklijke Landmacht.

Defensie slaat wapens en munitie niet alleen op achter slot en grendel, maar houdt deze ook nog eens gescheiden van elkaar. „Als iemand een wapen ontvreemdt, beschikt hij nog niet over munitie. Pistolen, machinegeweren en mitrailleurs bevinden zich in elektronisch beveiligde wapenkamers.

Om optimaal toezicht te houden, slaat Defensie munitie op verschillende locaties centraal op en niet bij eenheden in het land, waarbij het aantal wapens en kogels nauwkeurig wordt geregistreerd. „Als er na een oefening wapens of patronen ontbreken, dan gaan alle alarmbellen af.” Militairen moeten na het verlaten van de schietbaan aantonen dat er geen kogels achterblijven in wapen, magazijn of tas. „We houden fysieke controles.”

Bij het verdwijnen van wapens of patronen komt de marechaussee direct in actie. „Wapendiefstal staat hoog op de prioriteitenlijst”, verklaart Van Elten, die erop wijst dat diefstal „zelden” voorkomt en „vrijwel altijd” wordt opgelost.

Toch is het systeem niet waterdicht. „We werken met mensen, dat is per definitie geen garantie dat het nooit misgaat. Defensie doet er echter alles aan om diefstal zo moeilijk mogelijk te maken.”

Zijn kazerneterreinen niet zo lek als een zeef? Heeft tv-presentator Alberto Stegeman in 2017 niet aangetoond zomaar met een legertruck de poort uit te kunnen rijden? „Stegeman maakte het spannend, maar is nooit in de buurt van wapens en munitie geweest”, zegt Van Elten.

Risico’s

Defensie werkt met ringen van beveiliging, legt de luitenant-kolonel uit. Om bij wapens te komen, moet iemand eerst een kazernehek passeren, dan een deur van een beveiligde opslagplaats en vervolgens een stalen deur van een wapenkamer van gewapend beton. „Hoe gevoeliger het materieel, hoe meer beveiliging.”

Om problemen te voorkomen, screent de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) iedere militair vóór aantreden, op extremisme. Iemand kan echter ook anderhalf jaar na aantreden radicaliseren, erkent Van Elten. „Militairen zitten op elkaars lip en merken vrij snel als iemand radicaliseert.” Een vermoeden van radicalisering moet worden gemeld bij de commandant. „Defensie neemt die meldingen zeer serieus.”

Tussen 2014 en 2019 hebben vier militairen de krijgsmacht verlaten, na constatering van extreemrechtse uitingen of gedragingen, zo blijkt uit het MIVD-jaarverslag 2020. Twee zijn zelf vertrokken, twee zijn op straat gezet, meldt Defensiewoordvoerder Laurens Bos. „De MIVD is 21 keer een onderzoek gestart naar mogelijk extremisme binnen het leger.” Links en rechts.

In haar promotieonderzoek constateerde jihadistdeskundige Nikki Sterkenburg vorige week een fascinatie van rechts-extremisten voor het leger. Eéntje kwam niet door de MIVD-screening, eentje wel.

Naar hoeveel militairen er op dit moment een onderzoek loopt, kan –of wil– Defensie niets zeggen. Onderzoek naar rechts-extremisme in het leger is wel uitgebreid, meldde de MIVD in het laatste jaarverslag.

Overigens is de grootste zorg voor Defensie niet dat militairen er met bommen en granaten vandoor gaan. De legertop maakt zich meer zorgen over het gebrek aan munitie. De krijgsmacht heeft „onvoldoende voorraden” voor de verdediging van het Koninkrijk en van bondgenoten, verklaarde staatssecretaris Visser eind vorige week. „Investeren in munitie is hoognodig.”