Eén ding is zeker: voor alle intergroepen in het Europees Parlement is het coronajaar 2020 heel anders verlopen dan andere jaren. De ongedwongen bijeenkomsten waar na afloop iemand nog even een-op-een met iemand anders staat te praten, zijn er nu even niet. Geen gefluister in een hoekje. Niet even snel iemand aanschieten en vragen hoe er over een idee of wetsvoorstel bij een andere politieke partij wordt gedacht. Niet de mensenrechtenactivist die zijn of haar moeilijke situatie in een land uit de doeken doet, de hand kunnen schudden.

Sommige intergroepen zagen vorig jaar geen mogelijkheden om tijdens de coronapandemie activiteiten te organiseren. Dat was bij de groep voor het promoten van godsdienstvrijheid het geval. Andere parlementaire groepen laten juist weten in 2020 onverminderd door te hebben gewerkt met elkaar, maar de bijeenkomsten waren online; steriel en zonder die een-op-eengesprekken.

De Nederlandse Europarlementariër Anja Hazekamp (Partij voor de Dieren) is voorzitter van de groep voor dierenwelzijn – een van de grootste en actiefste intergroepen in Brussel. Haar groep heeft tot en met maart 2020 fysieke bijeenkomsten gehouden, maar is sindsdien digitaal verder gegaan. Hoewel het niet meer bij elkaar in één ruimte zitten een direct gevolg is van de coronapandemie, ziet de PvdD verder geen al te negatieve impact van de coronabeperkingen.

Drempel

Misschien zijn er zelfs wel meer bijeenkomsten dan voor de uitbraak van corona, stelt de partij voorzichtig. Het voordeel waar meerdere geïnterviewden over spreken, is dat niet iedereen naar Brussel of Straatsburg –waar de gebouwen van het Europees Parlement zijn gevestigd– hoeft af te reizen, maar vanuit zijn of haar eigen woonkamer in elk van de 27 EU-landen kan deelnemen. De drempel om als parlementslid even je gezicht digitaal om de hoek van de deur te laten zien, is nu een stuk lager. Ook zijn de belemmeringen om een activiteit te organiseren zonder daarvoor bijvoorbeeld een zaal te hoeven regelen of mensen vanuit allerlei landen naar het Parlement te laten vliegen, minder.

De Partij voor de Dieren kan zonder moeite een aantal voorbeelden geven van het effect van al die bijeenkomsten die maandelijks worden georganiseerd. Zo was de intergroep in juni 2020 betrokken bij de oprichting van een onderzoekscommissie in het Parlement naar misstanden bij diertransporten. De partij noemt onder andere ook de inzet van de groep voor een resolutie in februari vorig jaar, waarmee het Parlement voorstelt om illegale puppyhandel in de Europese Unie beter aan te pakken.

Hazekamp neemt als voorzitter „het voortouw”, maar iedereen in de groep mag ideeën of onderwerpen aandragen. Ook Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) ziet zichzelf als kartrekker van de intergroep waar zij covoorzitter van is: vakbonden. Zij bepaalt met de andere voorzitters de agenda, maar „uiteraard kunnen leden onderwerpen aandragen.”

Gelijkgestemden

Ook haar groep heeft tijdens de coronapandemie weinig geleden. Jongerius stelt dat de parlementsleden die over vakbonden willen praten „nog steeds evenveel” als voorheen –twee keer per maand– bijeenkomen. Het werk in de groepen is te belangrijk om stil te laten liggen. „Een enorm handige vergadering”, noemt de Partij van de Arbeid de intergroep. Hoe dat komt? „Het is de enige plek waar gelijkgestemden over partijgrenzen heen op een ongedwongen manier van gedachten kunnen wisselen over de voorstellen en hoe meerderheden kunnen worden gevonden.”

De groep, die als een soort wandelgangetje in het Europees Parlement geldt, blijkt ook in dit geval invloed te hebben binnen het Parlement. De PvdA stelt dat zonder de intergroep het voorstel van Jongerius vorig jaar om in te zetten op sociale doelen, zoals het dichten van de loonkloof, het „nooit” zou hebben gehaald in het Parlement. Ook heeft de groep geholpen om „de neuzen dezelfde kant op te krijgen” voor bijvoorbeeld de oprichting van de Europese Arbeidsautoriteit. Dat is een EU-orgaan dat sinds 2019 toezicht houdt op de handhaving van arbeidsrecht.

Een andere grote en actieve intergroep wordt gevormd door parlementsleden die zich bezighouden met de rechten van lhbti’s. VVD’er Liesje Schreinemacher is vicevoorzitter van de groep en vertelt dat het werk „zeker op hetzelfde niveau is voortgezet.” De coronapandemie schopt weleens de plannen van de intergroep in de war, maar daar worden oplossingen voor gezocht. Zo zegt Schreinemacher dat een werkbezoek dat in december in Polen had moeten plaatsvinden, niet fysiek is doorgegaan. In plaats daarvan hebben ze een digitaal werkbezoek gehouden. „Een goed alternatief om toch met mensen in heel Europa te kunnen spreken.”

Ook zij benadrukt het belang van de informele groepen in het Parlement. De groep heeft 142 leden, wat volgens de VVD’er een „goede basis van steun vormt om aandacht te krijgen voor bepaalde onderwerpen.” Zo heeft de intergroep „jarenlang hard gewerkt” voor een gelijkheidsstrategie voor lhbtiq’ers. Daarin staan verschillende Europese wetsvoorstellen. De vicevoorzitter noemt er een stel: bijvoorbeeld de erkenning van ouderschap of het verbeteren van de bewegingsvrijheid van regenboogfamilies – een gezin waarvan minstens één ouder een lhbt’er is.

De Europese Commissie heeft in november vorig jaar voor het eerst zo’n strategie gepubliceerd, wat volgens Schreinemacher het duidelijkst weergeeft welk effect de intergroep heeft. Ook heeft de groep zich onlangs „hard gemaakt” voor een resolutie in het Parlement die de hele Europese Unie uitroept tot een lhbtiq-vrijheidszone. Dat is een reactie op de regio’s in Polen waar lokale overheden vrij willen zijn van de lhbti-ideologie.

Relevant

Europarlementariër Kim van Sparrentak van GroenLinks zit als lid in de intergroep voor lhbti-rechten, maar is ook lid van andere groepen. Zij ziet verschillende gevolgen van de coronapandemie voor de activiteiten die de informele groepen organiseren. Of een groep actief blijft of niet ligt er volgens haar ook aan of het onderwerp waar de groep parlementsleden zich mee bezighouden tijdens Covid-19 een relevant thema is gebleven.

Daarnaast wijst ze op de beperkingen: „Dat samen in een ruimte zitten is stilgevallen. Zeker na een fysieke bijeenkomst kun je juist een-op-een mensen spreken, of vragen stellen. Dat is nu niet het geval.” Maar ondanks de coronabeperkingen hebben de groepen alsnog een meerwaarde, meent Van Sparrentak. „Je kunt echt met elkaar in gesprek gaan, maar ook met de belangengroepen.” Daardoor komt ze in contact met mensen buiten de Brusselse bubbel en weet ze wat er speelt en hoe zij in het Parlement een verschil kan maken met haar stem.

De GroenLinks-Europarlementariër is ook lid van de groep die zich inzet voor racismebestrijding. Daar is een ander Nederlands parlementslid vicevoorzitter van: D66’er Samira Rafaela. Net als in de lhbti-groep is het werk in deze intergroep tijdens corona „onverminderd doorgegaan”, zegt Rafaela. Voor D66 is het werk in deze wandelgang een „integraal onderdeel van het parlementaire werk van ons kantoor.”

Diversiteit

De groep parlementsleden die zich inzet tegen racisme, heeft vorig jaar steun verzameld voor een resolutie in het Parlement die racisme veroordeelt. De D66-politica zegt dat die is opgevolgd door de Commissie met een Europees actieplan tegen racisme. Daarin staat onder meer dat de Europese instellingen meer zullen doen om bij het selecteren van nieuwe personeelsleden beter op diversiteit te letten.

De intergroepen die het afgelopen jaar voor elkaar hebben gekregen om ondanks de coronapandemie toch veel activiteiten te organiseren en andere plannen te realiseren, tonen aan dat het virus en de bijkomende beperkingen niet een excuus hoeven te zijn voor een groep om maandenlang inactief te zijn. Een grote meerderheid van de Nederlandse voorzitters van zo’n wandelgangetje zegt vrijwel ongestoord in 2020 verder te zijn gegaan, en het effect daarvan is zichtbaar.