Vier kroonluchters verlichten de hoge gewelven. Aan twee rijen tafels zetelen SGPJ-bestuursleden op 1,5 meter afstand van elkaar. Op deze ijskoude zaterdag in november trappen de jonge politieke talenten hun verkiezingscampagne af.

Meters onder de kroonluchters van Kasteel De Vanenburg in Putten, een conservatief bolwerk, draait een viertal camera’s. Vanaf zo’n veertig apparaten verspreid over de Biblebelt doen jonge SGP’ers mee met het najaarscongres in campagnetijd. Een volle dag luisteren ze vanaf zolderkamers en vanuit luie stoelen mee met toespraken en stemmen ze over moties en amendementen. Sommigen met op de achtergrond een SGP-spandoek.

Zeventien minuten na negen uur werkt de techniek mee en stapt voorzitter Arie Rijneveld achter de lessenaar. Hij leest de lofzang van Maria zoals de evangelist Lukas die heeft opgeschreven. In de vertrouwde Statenvertaling. „Mijn ziel maakt groot den Heere.” Vervolgens speelt een van de bestuursleden de eeuwenoude lofzang op de piano. Als de muziek zwijgt, geeft Rijneveld met een houten hamer een dreun op de lessenaar. „Ik open deze vergadering en stel de orde van de vergadering vast zoals die is voorgesteld en toegekomen aan de leden.”

<InlineImage imgUrl=“https://images.rd.nl/fill/w:2500/h:2500/plain/https%3A%2F%2Ferdee-prod-bucket-s3-001.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com%2F16858289_07b5a6037e.JPG” caption=““Mijn ziel verheft Gods eer”, speelt een van de SGPJ-bestuursleden op een piano in De Vanenburg. beeld Willeke Hoogendoorn” alt=“16858289.JPG” />

Penningmeester Kees Boer presenteert, mede met dank aan 108.000 euro subsidie van het ministerie van Binnenlandse Zaken, een sluitende begroting. Hij krijgt drie korte vragen van de leden.

„Geen vragen meer?” vraagt Boer. „Nou, dan hebben jullie het mij niet al te moeilijk gemaakt en ga ik terug naar mijn stoel.” Voorzitter Rijneveld mept weer met zijn hamer. „De begroting is vastgesteld.”

Niek Bakker komt via het videobelprogramma Zoom in beeld. Hij is fulltime in dienst van SGPJ en campagneleider voor de jongeren. „We gaan ons in de onlinecampagne met name richten op jongeren die voor de eerste keer of tweede keer gaan stemmen”, vertelt hij de leden van de christelijke politieke jongerenpartij. „We zijn blij dat het hoofdbestuur een jongerenkandidaat op een betrekkelijk hoge plek op de lijst heeft gezet (SGPJ-voorzitter Arie Rijneveld staat op plek 11, AvG). Dat maakt het voor jongeren aantrekkelijk om SGP te stemmen.”

Regenboog

De SGPJ-voorzitter mag vanwege zijn kandidatuur voor de Tweede Kamer in De Vanenburg een speech houden. Rijneveld, in het dagelijks leven docent wiskunde op de Gomarus Scholengemeenschap in Gorinchem, doet dat met weidse armgebaren. Hij spreekt over Openbaring 4, over de regenboog rond Gods troon. „Die staat voor Gods onverbreekbare trouw”, zegt Rijneveld. „Als God de partij niet vasthoudt, gaat het helemaal de verkeerde kant op. Als God het land niet vasthoudt, gaat het niet goed.” Gods Woord bindt SGP-jongeren samen, stelt de jonge politicus. „En juist christelijke politiek biedt hoop in een wereld vol verwarring.”

Want verwarring is er, vindt Rijneveld. Die wordt veroorzaakt door mensen die de wereld „zo progressief mogelijk” willen maken. Het is zij tegen ons, betoogt hij. „Zij willen gelijkheidsdwang op alle fronten, zonder uitzondering. Zij willen de mainstreamvisie op homoseksualiteit en genderdiversiteit afdwingen.” Dat vrouwen kunnen kiezen voor een abortus „kost ongeboren leven” en het gezin verdwijnt als basis omdat „ieder mens als individu wordt behandeld.”

Het alternatief dat Rijneveld promoot is „een christelijk Nederland.” Waarin de overheid zorgt voor ongeboren leven, en het gezin behandelt als basis van de samenleving. Waarin relatietherapie wordt gestimuleerd en overspelreclames worden verboden.

Conservatief

„Wat kenmerkt de SGP-kiezer?” vraagt SGPJ aan haar leden. Die kunnen via een app woorden invullen waarvan zij vinden dat die de SGP-stemmer typeren. Hoe vaker een woord wordt ingevuld, hoe groter het oplicht op het scherm in de zaal. Aan de randen verschijnen kleine woorden als gelovig, reformatorisch, Bijbel, christelijk en principieel. Samen met andere woorden als wit, man, duurzaam, agrarisch en keuzebewust. Uit die brij van woorden doemt een woord op dat groeit en groeit totdat niemand er meer omheen kan: conservatief.

SGPJ’ers zien zichzelf als een nuchter volkje dat gewoon normaal doet. „We zijn vaak genuanceerd”, stelt Rijneveld. „Sommigen noemen dat grijs, ik noem dat verstandig. We hebben oog voor de problemen die er spelen, maar slaan niet door.” Dat betekent voor SGPJ concreet: serieus naar oplossingen voor het klimaatprobleem zoeken, maar geen complete graslanden vol leggen met zonnepanelen. Migratiebeleid moet „barmhartig én rechtvaardig” zijn. Dus: niet iedereen zonder meer tegenhouden bij de grens, maar ook niet zomaar alle migranten binnenlaten. En over de Europese Unie; van SGPJ hoeft Nederland de EU niet te verlaten, maar is uitbreiding van de EU ook zeker geen goed idee.

Met in de ene hand een kan koffie, in de andere een kan thee, en een mondkapje op de neus gaat bestuurslid Leander Tramper de zaal in Putten rond. Zo nu en dan staat iemand op voor een toiletbezoek of om een laptop of smartphone op te laden. De meeste mensen blijven netjes op hun stoel zitten. De huisfotograaf heeft alle mogelijke plaatjes wel geknipt. En de bezoekers twitteren er lustig op los. Menig SGP-raadslid of -wethouder laat weten trots te zijn op zijn kroost dat op het onlinecongres in beeld is.

Kweekvijver

SGPJ wordt gezien als een kweekvijver van politiek talent. Wie komt bovendrijven in de grootste politieke jongerenorganisatie van Nederland, is een goede kanshebber om raadslid, wethouder of zelfs Tweede Kamerlid te worden. De jongeren willen naar eigen zeggen „positief-kritisch” meedenken met de moederpartij.

En daarom stemmen ze deze kille novemberdag over het verkiezingsprogramma ”In vertrouwen”, dat de SGP in januari presenteert. Onder aanvoering van zelfverklaard „politiek junkie” en bestuurslid Pieter Meijers heeft de commissie politiek vijftien amendementen voorbereid die ze wil indienen op het verkiezingscongres van de SGP. Zo hopen de jongeren invloed uit te oefenen op de koers van de partij. SGPJ’ers moeten nu kijken of ze met de voorbereide wijzigingsvoorstellen op het SGP-verkiezingsprogramma willen instemmen.

Via Zoom reageren de leden op de amendementen. Zo wil SGPJ de publieke zender NPO3 van de buis laten verdwijnen. Er verschijnen volgens de jongerenorganisatie op de met belastinggeld betaalde zender te veel dure programma’s met een hoog amusementsgehalte. Lid Matthijs plaatst een kanttekening: „Ik snap dat we willen dat NPO3 vanwege de kosten verdwijnt. Maar met het argument over het hoge amusementsgehalte stel je jezelf buiten de werkelijkheid. Dat is lang niet zo hoog als jullie zeggen.” „De inhoudelijke programma’s met een hoge maatschappelijke waarde mogen van ons prima doorstromen naar NPO1 en NPO2”, houdt Meijers voet bij stuk. Het amendement wordt na deze discussie aangenomen.

SGPJ ziet graag meer betaalbare woningen voor starters. Het Rijk zou moeten ingrijpen als de woningbouw in een bepaald gebied achterblijft, is een van de voorstellen van SGPJ. „Is dit iets wat de landelijke overheid moet regelen?” vraagt Lianne zich af. „Ik zie juist ook een belangrijke rol voor de provincie”, laat ze vanuit huis weten. Bestuurslid Meijers buigt zich voorover richting zijn microfoon. „We zeggen nu in het verkiezingsprogramma dat er zo veel mogelijk lokaal moet gebeuren. Maar dat vinden wij als jongeren te eenzijdig. Als gemeenten en provincie niet voldoende bouwen, moet het Rijk kunnen ingrijpen om de woningnood op te lossen. Op een gegeven moment moet je stoppen met polderen en gaan bouwen. Voldoende woningen bouwen moet topprioriteit krijgen.” Na die toelichting stemt 68 procent van de leden voor het amendement. Daarmee is het het meest omstreden amendement. Verschillende voorstellen halen een meerderheid van ruim 90 procent.

Alle vijftien amendementen die de politieke commissie van SGPJ had opgesteld, worden aangenomen door de leden. De jongeren willen onder andere minder agressie tegen journalisten, een rechtvaardig en barmhartig migratiebeleid, aandacht voor „christelijke symbolen” zoals het volkslied en het koningshuis, minder windmolens en zonneparken en meer kernenergie, een ministerie van Volkshuisvesting om de woningnood aan te pakken, minder afhankelijk worden van China en extra fregatten voor de Nederlandse vloot.

Tijd voor pauze. Bestuurslid Tramper schenkt weer koffie.

Nooijer

Na de pauze nemen de leden hun plek achter de tafel of voor de webcam weer in. De motie ”Maak de lijst mooier met De Nooijer” heeft wat deining veroorzaakt bij SGPJ. De indieners van de motie willen Tom de Nooijer, raadslid van de SGP in Oldebroek en door Elsevier Weekblad uitgeroepen tot „politiek talent”, op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen zetten. „Hij heeft het SGP-geluid de afgelopen jaren met verve uitgedragen op landelijke televisie en radio en is in staat met name rechts georiënteerd publiek aan zich te binden.”

Het bestuur vindt de motie geen goed idee. „We zijn er als SGPJ trots op dat we vier twintigers op de concept-kandidatenlijst hebben gekregen”, zegt bestuurslid Pieter Meijers. „Het zou onhandig zijn om nogmaals naar het hoofdbestuur te stappen om te zeggen dat we niet tevreden zijn. Al snap ik dat er over deze lijst teleurstelling kan zijn bij andere talenten.” Arie Rijneveld: „We zijn dus vóór Tom, maar tegen deze motie.” Het publiek klapt en de motie wordt verworpen. „We willen dit talent natuurlijk wel breed inzetten in de campagne.”

Dakloos

„Ben je sinds kort op zoek naar een stabiele, conservatieve jongerenpartij”, twitterde SGPJ een paar dagen voor het najaarscongres met een knipoog, „sluit je dan aan bij SGP-jongeren!”

De oproep verschijnt in de dagen dat de jongerenafdeling van Forum voor Democratie onder vuur ligt nadat blijkt dat appverkeer van JFVD is ontspoord. FVD-leider Thierry Baudet wil een onderzoek afwachten en bewerkstelligt daarmee zijn eigen politieke ondergang. Talloze rechts-conservatieve jongeren raken in één klap politiek dakloos. De VVD is hun niet rechts genoeg en de PVV van Geert Wilders heeft geen jongerenorganisatie. SGPJ presenteert zich daarom als alternatief. Met een kwinkslag – de jongerenpartij zal de meeste rechtse jongeren te christelijk zijn.

„Met de val van Forum zijn jullie door het oog van de naald gekropen”, houdt André Krouwel vanuit zijn woning in Amsterdam de SGP-jongeren in Putten voor. De hoogleraar politicologie en oprichter van Kieskompas: „Forum had jullie gigantisch veel kiezers kunnen kosten. Jullie voeren campagne voor een vierde zetel, maar als Forum voor Democratie geen onrust in eigen huis had, zouden dat er zomaar twee geweest kunnen zijn.”

„We dachten altijd”, zegt Krouwel, „dat SGP-stemmers eerst christelijk zijn en dan pas rechts. Maar als een SGP’er geen SGP zou kunnen stemmen, stemt hij tegenwoordig vaker op Forum dan op de ChristenUnie, blijkt uit recent onderzoek. Zeker hoogopgeleide jongeren voelen zich aangetrokken door Baudet.”

De overeenkomsten van de SGP met het populistische FVD zijn voor Krouwel overduidelijk. „Beide partijen vinden dat het met Nederland de verkeerde kant op gaat, beide groepen verwijzen naar de christelijke historie van Nederland en beide groepen geloven dat er een complot is van politiek en media om linkse ideeën te bevorderen.” Al zijn er ook verschillen tussen de kiezersgroepen. „SGP-stemmers hebben in tegenstelling tot populisten een hoog vertrouwen in de overheid.”

Volgens Krouwel zou een rechts-conservatieve partij als de SGP, als ze haar Bijbelse beginsels loslaat, 25 of 30 zetels kunnen halen in de Tweede Kamer. „Maar u zult uw principes natuurlijk nooit opgeven”, snapt ook Krouwel. Bestuurslid Pieter Meijers dankt Krouwel hartelijk voor zijn presentatie. „Voor politieke junkies was dit fantastisch.”

Doornenbal

„We zijn inderdaad, naast christelijk en constructief, ook conservatief”, beaamt Chris Stoffer op het najaarscongres in reactie op Krouwel. Het Tweede Kamerlid voor de SGP bedoelt dan vooral „moreel conservatisme.” „De SGP ademt innovatie. We moeten geen heimwee hebben naar wat misschien nooit is geweest. Al zijn we zeker niet progressief.”

„Wie echt wil snappen wat het conservatisme van de SGP inhoudt”, zegt Stoffer, „moet op YouTube naar een preek van ds. J. T. Doornenbal luisteren over Psalm 103:17.” Die preek gaat over Gods onveranderlijke trouw, over generaties heen. „Maar de goedertierenheid des Heeren is van eeuwigheid en tot eeuwigheid over degenen, die Hem vrezen, en Zijn gerechtigheid aan kindskinderen.”

Column

Op een woensdagavond in januari organiseert de SGP een onlinecongres over de vraag hoe conservatief ze is. SGPJ’er Tom de Nooijer, die voor velen de rechterflank binnen de SGP vertegenwoordigt, mag een column uitspreken. „In het postcoronatijdperk zal het weer over klimaat, migratie en de Europese Unie gaan”, vertelt hij met gefronste wenkbrauwen tegen de camera. „De Europese Unie dendert koersvast af op de Verenigde Staten van Europa. De EU dramt haar progressieve ideeën tegen bescherming van het ongeboren leven, het traditionele gezin en het huwelijk door.” Over migratie: „Grote stromen niet-westerse migranten komen naar Europa. In 2050 wordt verwacht dat 40 procent van onze bevolking allochtoon is. Het gaat nu finaal de verkeerde kant op. Wie de huidige ontwikkelingen ziet en een beetje verstand heeft, wordt vanzelf conservatief. En stemt SGP.”

Net die middag had de Veenendaalse burgemeester Gert-Jan Kats via Twitter wereldkundig gemaakt waarom hij na het onlinepartijcongres zijn SGP-lidmaatschap had opgezegd. Hij had graag gezien dat de partij „partijbreed ondubbelzinnig afstand had genomen van partijen en personen die zich tegen de inclusieve samenleving keren en tegenstellingen eerder vergroten dan verkleinen.”

Mediatraining

Op de bovenste verdieping van het SGP-partijbureau in Rotterdam hebben vijf prominente SGPJ’ers gekeken naar de column van Tom de Nooijer. De vijf zijn vanuit hun werk of studie naar de Maasstad gereden voor een mediatraining. Ze kwamen door de voordeur, waarnaast een bord hangt met daarop de tekst: ”Vrees God en houd Zijn geboden, dit betaamt alle mensen”. Daarna klommen ze de trap op en zetten koffie. Vanaf de verlichte bovenetage naast een Shelltankstation kijken ze uit over Rotterdam. Maar daar letten ze niet op. Ze kijken naar hun Tom.

Als De Nooijer zegt dat klimaat, migratie en de toekomst van de EU de belangrijkste thema’s zijn, zegt iemand in Rotterdam: „Dat zijn de thema’s van Tom.” Als De Nooijer een plaagstoot naar FVD uitdeelt, zegt een ander: „dat kost Tom Twittervolgers.” Een ander, quasi-grappend: „Jurian van der Ree zegt zijn lidmaatschap nu definitief op.”

Jurian van der Ree, raadslid voor de SGP/ChristenUnie in Goes, wordt binnen SGPJ gezien als de linkse tegenhanger van de rechtse De Nooijer. Van der Ree heeft niet veel op met FVD en vindt dat politici van de ChristenUnie de meest natuurlijke bondgenoten zijn.

Zijn lidmaatschap zegt Van der Ree niet op na de column van De Nooijer, zegt hij desgevraagd. „Tom is raadslid voor dezelfde partij als ik. We kunnen het goed met elkaar vinden. We hebben weleens contact, over jeugdzorg bijvoorbeeld.” Maar blij met de politieke koers die De Nooijer vaart, is Van der Ree zeker niet. „Ik krijg de indruk dat de rechts-conservatieve beweging die in Nederland groeit, ook bij SGPJ voet aan de grond krijgt. Dat rechts-conservatieve verhaal is: we moeten weer rationeel gaan denken over immigratie, niet meegaan in klimaathypes en onze eigen soevereiniteit beschermen. Dat geluid sluit aan bij de reformatorische gezindte, die traditionele waarden zoals het gezin en het koningshuis promoot”, analyseert Van der Ree.

Volgens het raadslid in Goes moeten christelijke politici zich echter, ondanks de overeenkomsten met conservatieven, niet met deze ideologie inlaten. „We hebben een rijke christelijke erfenis waar we uit kunnen putten, daar hebben we het conservatisme niet voor nodig.” Van Der Ree noemt de houding van conservatieven niet Bijbels, maar „kil” en „berekenend.” „Als de SGP over immigratie zegt dat we niet alle vluchtelingen kunnen binnenlaten, vind ik dat een te rationeel argument. Als je daadwerkelijk beseft dat wij niet beter zijn dan vluchtelingen, zijn we milder. En als je daadwerkelijk gelooft dat wij meer van de schepping hebben genomen dan waar we recht op hebben, moeten we bereid zijn materiële welvaart in te leveren.”

Vrouwenstandpunt

De koffie is op en de column van De Nooijer uit. In Rotterdam gaat de mediatraining verder. De jonge SGP’ers oefenen hoe ze in gesprek met een journalist hun standpunt zo goed mogelijk voor het voetlicht kunnen brengen. Wat er precies gezegd wordt tijdens die oefeningen, leest de groep liever niet terug in het Reformatorisch Dagblad. Ze willen onderling vrij kunnen spreken, zeker in verkiezingstijd.

Een van de groepsleden, iemand zonder enige ervaring, gaat als eerste in gesprek met de trainer die voor journalist speelt. Binnen vijf minuten heeft ze stevige uitspraken gedaan over het vrouwenstandpunt van de SGP, de doodstraf en de Nederlandse abortuswetgeving. „Als je dit echt in de media zou zeggen, zou Dick (Dick van Meeuwen, voorzitter van het SGP-hoofdbestuur) een flink probleem hebben”, zegt Arie Rijneveld. „En ik als SGPJ-voorzitter ook. Je moet altijd bedenken dat je over zulke gevoelige kwesties je woorden goed moet wegen.” Bestuurslid Pieter Meijers vult aan: „Je moet je eigen verhaal zo goed mogelijk neerzetten. Je hoeft niet per se mee te gaan in sturende vragen van een journalist.”

Stabiel

De twee bestuursleden hebben duidelijk meer ervaring. Rijneveld gaat voor de camera staan. „Ik hoop dat de interviewer lekker irritante vragen stelt”, grapt Pieter Meijers. Rijneveld grijnst. „Meneer Rijneveld, afgelopen zaterdag was het verkiezingscongres van de SGP. Heeft u daar wat punten kunnen binnenslepen?”

De journalist is eropuit om het met de SGPJ-voorzitter te hebben over een van de drie wijzigingsvoorstellen van de politieke jongerenorganisatie die op het congres geen meerderheid haalden. Rijneveld wil bij zijn eigen verhaal blijven. „We zijn zaterdag inderdaad digitaal bij elkaar geweest. Ik kijk terug op een mooi gesprek. We hebben amendementen ingediend over de woningmarkt, migratie, defensie. We hebben als SGPJ echt een stempel kunnen drukken op het congres.”

In het gesprek gaat de SPGJ-voorzitter één keer bijna de fout in. „Je ziet soms partijen, ter rechter of ter linker zijde…”, zo begint hij af te geven op concurrerende partijen. De interviewer is er razendsnel bij om Rijneveld een uitspraak te ontlokken: „Ja, die maken er soms echt een potje van, hè.” Rijneveld ziet een weg terug naar zijn eigen verhaal. „Daarom prijs ik me gelukkig dat wij zo’n stabiele partij zijn.”