De discussie gaat met name over de zogeheten Critical Race Theory (CRT). Het gaat om een wetenschappelijke theorie die zegt dat verschillen in inkomen, opleiding, maatschappelijke kansen, gezondheid en levensverwachting alles te maken hebben met racisme. Witte mensen zouden structureel bevoordeeld worden boven zwarte. Verdedigers van de CRT zeggen dat alleen een geheel inclusieve samenleving deze verschillen kan opheffen. De gedachte erachter is dat overal sprake is van institutioneel racisme, ook in kerkelijke verbanden en in theologisch onderwijs.

Het pleidooi voor het gebruik van de CRT binnen de baptistenkerk was volgens conventievoorzitter J. D. Greear bedoeld als een signaal dat de Zuidelijke Baptisten streven naar het elimineren van raciale verschillen. Inmiddels is van deze intentie weinig meer over. De CRT is een splijtzwam geworden binnen de grootste protestantse kerk van de Verenigde Staten.

Verklaring

In november gaven zes rectoren van de baptistenseminaries in de VS een verklaring uit waarin zij de CRT niet alleen afwezen, maar er ook voor waarschuwden. Volgens hen is deze theorie op marxistische leest geschoeid en stimuleert ze tegenstellingen in plaats van dat ze die terugdringt. De zes rectoren stelden expliciet elke vorm van racisme te veroordelen, maar vinden dat de CRT voortkomt uit een on-Bijbelse ideologie. Het is hun overtuiging dat alleen het Evangelie ongelijkheid kan wegnemen, ook die tussen rassen. De zes, onder wie de ook in Nederland bekende theoloog Albert Mohler, kondigden aan dat ze hun studenten zullen waarschuwen voor de gevaren van de CRT. „We verzetten ons tegen elke beweging die afleidt van de Bijbelse uitgangspunten”, aldus de zes seminarierectoren.

De verklaring van het zestal leidde tot heftige reacties binnen de baptistenconventie. Vertegenwoordigers van zwarte kerken voelen zich in de steek gelaten. Het feit dat „zes witte mannen” dit standpunt innemen, vinden zij tekenend voor het „nog steeds aanwezige blanke superioriteitsdenken” binnen de kerkgemeenschap.

Ds. Marshal L. Ausberry, woordvoerder van een vereniging van Afro-Amerikaanse leden binnen de baptistenkerk, gaat ervan uit dat de zes rectoren het vast goed bedoelen. „Maar zes witte broeders die het over racisme hebben zonder mensen met een andere huidskleur erbij te betrekken, dat is op zijn slechtst paternalistisch en op zijn best ongevoelig.”

Inmiddels hebben verschillende zwarte voorgangers en een aantal gemeenten met overwegend Afro-Amerikaanse leden zich losgemaakt van de conventie. Daaronder zijn Charles Dates uit Chicago en Ralph West uit Houston, beiden predikant van een megakerk met meer dan vijfduizend leden. Ds. Ralph West, die tot voor kort een promotiestudie volgde aan het seminarie van dr. Mohler, zegt dat hij weliswaar niet voor 100 procent achter de CRT staat, maar dat hij niet kan inzien dat deze strijdig is met de Bijbelse verkondiging. Ds. Marshall Ausberry noemt het vertrek van deze voorgangers betreurenswaardig. „Het zijn waardevolle collega’s die met hun vertrek een belangrijk signaal hebben afgegeven.”

Puinhoop

Conventievoorzitter Greear zegt dat sommige theologen het label CRT gebruiken om elke discussie over racisme te vermijden. „Als we binnen de conventie meer oprechte droefheid over de zonde van racisme hadden gehad en meer begrip voor de CRT hadden getoond, zouden we waarschijnlijk niet in deze puinhoop terecht zijn gekomen.”

Greear zegt in een verklaring dat hij en zijn medebroeders „goede dingen kunnen leren van wereldse theorieën.” Daarom vindt hij het onjuist de CRT zonder meer af te wijzen.

Een groep voorgangers, zowel witte als zwarte, hebben vorige maand een petitie opgesteld waarin ze zeggen zich te verzetten tegen „elke beweging in de conventie die ons probeert af te leiden van raciale verzoening door middel van het Evangelie en die de realiteit van systematisch onrecht ontkent.”

De ondertekenaars roepen op tot collectieve bekering. Zij bekritiseren degenen die de beladen raciale geschiedenis van de baptistenkerk willen bagatelliseren. Een van de ondertekenaar is Fred Luter. Hij is tot nu toe de enige zwarte president van de baptistenconventie.

Conservatief netwerk

Overigens staan de zes seminarierectoren niet alleen. Vorig jaar heeft een aantal predikanten uit bezorgdheid over de koers van de baptistenconventie het Conservative Baptist Network opgericht. Pijnpunt voor hen is de „meer wereldse benadering” van de kerkleiding, waardoor zending en evangelisatie in het gedrang zouden komen en het geloof van eenvoudige kerkleden onvoldoende wordt gevoed.

Inmiddels telt het netwerk zesduizend leden, onder wie de zes rectoren.