Had hij nu een zwart pak aan? Zo te zien wel. Alles was er premier Rutte maandagavond aan gelegen om in zijn tweede tv-toespraak vanuit het Torentje het gewicht van zijn boodschap goed te laten landen: Nederland gaat op slot. We raken onze grip op het coronavirus geheel kwijt. Daarom moeten we nú, met z’n allen, aan de noodrem gaan hangen.
Beheerst sprak de minister-president zijn zinnen uit. Met op de achtergrond, duidelijk hoorbaar, continu het fluiten en joelen van zo’n honderd demonstranten die vanaf de Korte Vijverberg met sirenes, pannen en pollepels maximaal herrie maakten.
Irritant? Jazeker. Maar ook van een grote symbolische zeggingskracht. Het tafereel van een rustig pratende regeringsleider tegen het decor van een groep luidruchtig protesterende burgers weerspiegelt treffend de situatie in Nederland. Oogstte Rutte bij zijn eerste tv-toespraak, op 16 maart, nog haast uitsluitend bewondering en instemming, negen maanden later moet het kabinet niet alleen de strijd aanbinden met het virus, maar ook met kritiek, metaalmoeheid en chagrijn.
Symbolisch is verder het kleine aantal demonstranten. Ze mochten dan veel lawaai maken en ook wel een grotere groep vertegenwoordigen, onderzoek toont aan dat een ruime meerderheid van het volk, ook na Ruttes tweede tv-toespraak, achter het beleid van het kabinet blijft staan. Van de Nederlanders heeft 63 procent vertrouwen in de aanpak van Rutte en De Jonge, blijkt uit onderzoek van het Hart van Nederlandpanel; 78 procent vindt een volledige lockdown de enige oplossing om uit de aanhoudende coronacrisis te komen.
En het gejoel en gefluit dat door de kieren van het Torentje binnendrong mag dan als storend zijn ervaren, in overdrachtelijke zin behóren geluiden uit de samenleving door te dringen tot politici en bestuurders.
De vraag is vervolgens wel hoe je als kabinet of als college van B en W op zulke kritische geluiden reageert. Drie dingen zijn dan in elk geval van belang: laten merken dat je de kritiek gehoord hebt, wegen hoe breed het protest eigenlijk leeft, en bepalen hoe steekhoudend de kritiek is.
Rutte deed dat maandagavond uitstekend. En dat met slechts één zin en handgebaar: „De realiteit is ook dat we niet te maken hebben met een onschuldige griep, wat sommigen –bijvoorbeeld de demonstranten hierbuiten– nog steeds denken, maar met een virus dat iedereen hard kan raken. Dus niet alleen de alleroudsten onder ons.” Horen, wegen, weerleggen.
Zeker, er valt op onze regering genoeg kritiek te leveren. Ook zeer fundamentele. Want hoe graag zouden we onze premier in dit soort toespraken horen verwijzen naar de enige echte Toevlucht die wij mensen in de diepe crises van ons leven hebben: God, onze Schepper.
Dat neemt niet weg dat de praktische lijn van het beleid én de wijze waarop het kabinet met kritische geluiden omgaat, respect afdwingen.
Dat mag en moet ook gezegd worden.
