Rond de verlichte toren van de Eusebius is het op deze druilerige donderdagavond veel te stil. Corona legt ook in Arnhem alles aan banden.

Niet alles. In de Eusebiuskerk is Johan Luijmes al uren aan het werk. Om 17.00 uur is hij begonnen, tot 22.00 uur zal de stadsorganist doorgaan. Ieder halfuur ontvangt hij een ander gezelschap. Dat wil zeggen: een stel of iemand alleen. Zo klein mogelijk: hoe minder mensen in die grote ruimte, hoe beter.

Sophie Kampen van de Stichting Eusebiuskerk ontvangt hartelijk. „De komende 25 minuten is de kerk voor u. Doe wat u wilt. Lopen, zitten, liggen: het mag allemaal.” Ook Luijmes staat bij de deur. Hij wil degene voor wie hij speelt wel even in de ogen kijken, zegt hij vanuit het halfduister.

Hij wijst naar twee witte kuipjes midden in de lege, verwarmde ruimte: „Daar kunt u zitten, als u wilt. Een fijn concert gewenst.” En weg is hij, naar het grote orgel van Strümphler, waar alleen de speeltafel verlicht is. In de kerk zelf branden alleen boven de kuipjes een paar lampen; de rest van de ruimte is duister.

Even later klinkt Bach: het ingetogen Preludium in d, BWV 539. Met slechts een paar registers open creëert Luijmes met deze barokke klanken een sfeer van verstilling. Die sfeer houdt hij vast als hij Bach vrijwel direct laat overlopen in Arvo Pärt. Deze hedendaagse Estse componist –hij werd onlangs 85– werd bekend om zijn introverte, bezonken muziek. Zo ook het eerste deel uit diens ”Trivium”: een stuk met weinig noten en in een langzaam tempo. Luijmes weet er, met een paar fluiten open, een meditatieve sfeer mee op te roepen.

Open eind

En weer gaat het vrijwel vloeiend naar Bach: diens Adagio uit BWV 564. Wat zou je graag ook die spetterende Toccata die ervóór hoort, en die heerlijke Fuga die erna komt vanuit dat Strümphlerorgel horen. Deze avond gaat het echter niet om bravoure maar om verstilling. En daar is dit schitterende middendeel natuurlijk uitermate geschikt voor.

Opnieuw Pärt: diens rustig ‘glijdende’ ”Pari Intervallo”. En weer Bach: het ingetogen derde deel uit de Pastorale, BWV 590.

En dan, als slotstuk, het inmiddels beroemde ”Spiegel im Spiegel” van Pärt. Het werk stond onlangs in de Klassieke Top 400 van Radio 4 op de derde plaats. Oorspronkelijk geschreven voor piano en viool, is het ook prima op orgel uit te voeren. Opnieuw serene muziek. Een repeterende gebroken drieklank waartegen langzaam een eenvoudige maar prachtige melodie klinkt. Met ineens, abrupt, een open eind. Bijzonder.

Intiem

Waarom Luijmes dit doet? De stadsorganist wilde van de nood een deugd maken, zegt hij desgevraagd. Veel concerten kunnen vanwege corona niet doorgaan omdat er nauwelijks bezoekers mogen komen. Toen ontstond het idee om het juist in het kleine, intieme te zoeken.

En dus organiseerde Luijmes in juni voor het eerst, bij wijze van proef, op twee dagen een serie gratis privéconcertjes in ‘zijn’ Eusebius. Daar werd zo positief op gereageerd, dat de stadsorganist besloot het dit najaar nog een keer te doen, maar dan een reeks donderdagavonden. Binnen een halve dag was het volgeboekt.

Mensen ervaren het als heel bijzonder, zegt Luijmes. „Ik heb nog nooit zoveel emotionele reacties gehad. Soms zitten mensen te huilen als ik beneden kom.”

Iedere keer speelt Luijmes hetzelfde, meditatieve programma. „Dat is zwaarder dan ik had gedacht.” Maar machinaal wordt het niet. „Het maakt enorm uit of je in een lege kerk studeert, of voor één persoon speelt.”

Ook de komende twee donderdagen ontvangt Luijmes zijn publiek. En dan een nieuwe serie? „Dat is wel het plan. Misschien in de tijd vóór Pasen. En wellicht kan ik eens verschillende smaken aanbieden. Bach, of Jan Zwart, die ooit in Amsterdam dit orgel bespeelde. Hartstikke leuk.”