Het kabinet gaat deskundigen vragen een ethische richtlijn op te stellen over de maatschappelijke dilemma’s die kunnen ontstaan als er een veilig en goed werkend coronavaccin beschikbaar is.
Zorgminister Hugo de Jonge zei dat woensdag in een Kamerdebat toe aan ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers.
De richtlijn zou onder meer duidelijk moeten maken of indirecte vaccinatiedrang –ook wel bekend als nudging– door bijvoorbeeld werkgevers of organisatoren van grote festivals en bijeenkomsten is toegestaan. „Wat als zij zouden zeggen: Je komt alleen binnen als je gevaccineerd bent?”, zo schetste Segers tijdens het debat.
Als het vaccin beschikbaar is, liggen spanningen op de loer tussen de collectieve verantwoordelijkheid van het kabinet voor ons allemaal om een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad te realiseren en de individuele vrijheid, schetste Segers. Hij benadrukte zelf geen voorstander te zijn van indirecte vaccinatiedrang „en al helemaal niet van directe.”
Premier Rutte noemde nudging een medisch-ethisch dilemma. „Dat moeten we de komende weken echt diep doordenken met elkaar”, zei hij woensdag.
Overigens sprak een ruime Kamermeerderheid zich op initiatief van DENK-Kamerlid Azarkan vorige maand al uit tegen iedere vorm van een vaccinatieplicht. Bij de stemmingen over een door hem ingediende motie bleek dat alleen VVD en D66 hiervoor ruimte wilden laten. „We moeten de optie in overweging durven nemen dat we er iets tegenover zullen zetten als mensen zich niet laten vaccineren”, aldus VVD-Kamerlid Veldman woensdag. Overigens steunde de VVD Segers’ oproep voor een ethische richtlijn, evenals onder meer CDA, D66 en SGP.
Zorgminister De Jonge zei dinsdagavond tijdens de persconferentie dat hij niet wil dat mensen die voor het vaccin kiezen privileges krijgen die opzettelijk worden onthouden aan burgers die daar niet voor kiezen. Eerder zei hij wel dat het denkbaar is dat er volgend jaar een fase kan intreden waarin voor (nog) niet-gevaccineerden andere maatregelen zullen gelden. Dinsdag herhaalde hij dat. „Stel je nou eens voor dat we bijvoorbeeld in de fase zitten dat alle medewerkers en alle bewoners van de verpleeghuizen zijn gevaccineerd en hun mantelzorgers ook en de mensen die daar dagelijks op bezoek komen ook. Dan kun je je afvragen: Is het dan nog nodig om die anderhalve meter te handhaven?”, aldus De Jonge dinsdag. Soortgelijke woorden herhaalde hij ook woensdag in het Kamerdebat.
De Jonge wees erop dat werknemers wel „praktische” keuzes mogen maken, bijvoorbeeld door zorgpersoneel dat zich niet wil laten inenten niet in te zetten op afdelingen waar de meest kwetsbare patiënten worden verzorgd. „Maar dat gebeurt nu ook al”, voegde hij eraan toe. De Jonge onderstreepte dat er aan zo’n keus „geen arbeidsrechtelijke consequenties” verbonden mogen zijn.
In reactie op vragen van SGP-Kamerlid Van der Staaij zei De Jonge dat hij ook vragen over het al dan niet verplicht moeten gebruiken van sneltesten wel zou willen betrekken bij de ethische reflectie. De bewindsman is het met Van der Staaij eens dat ook de test, waarbij met een wattenstaaf een uitstrijkje wordt genomen uit iemands neus en keel, een invasieve handeling is die aan de integriteit van het menselijk lichaam raakt. De toelaatbaarheid van een eventuele verplichtstelling hangt volgens De Jonge sterk af van het type evenement of dienst waar iemand toegang toe wil hebben. Als iemand op een bepaalde avond per se de Notenkrakerssuite wil horen in een bepaald muziekpodium ziet hij daar ruimte voor. Als iemand de tram of metro of een andere publieke voorziening in wil stappen niet.
Over reizigers uit risicogebieden die Nederland in willen reizen, heeft het kabinet al een besluit genomen: zij moeten binnenkort een negatieve testverklaring kunnen laten zien.
De Jonge zei het met Van der Staaij eens te zijn dat er nooit een testverplichting kan worden opgelegd zonder dat daar een wettelijke grondslag voor is. Zo kan de testverplichting voor reizigers uit risicogebieden pas worden opgelegd nadat de Wet publieke gezondheid daarop is aangepast. Verder wees hij erop dat het geheel vrijblijvend aanbieden van testen niet betekent dat het kabinet burgers niet hoeft te beperken in hun grondwettelijke vrijheden. Daarmee bedoelde hij op de samenscholings- en bijeenkomstenverboden die nu al maanden van kracht zijn.
Aan VVD-Kamerlid Veldman zei De Jonge toe tijdig een voorlichtingscampagne te zullen starten om mensen te wijzen op het belang van vaccinatie. Het is volgens de bewindsman van het grootste belang om mensen te vertellen „hoe ongelooflijk belangrijk” vaccinatie is.
