Opnieuw teistert droogte Nederland: gaan we er aan wennen?
Hollandse akkers zuchten onder een neerslagtekort. Het is voor het derde jaar op rij dat Nederland met droogte kampt. Het gevaar van gewenning ligt op de loer.
Terwijl de droge zomers van 2018 en 2019 bij menigeen nog vers in het geheugen liggen, doet 2020 al in april een duit in het zakje. „Het is gort- en gortdroog”, twitterde Jochem Sloothaak, vrijwilliger bij het Brabants Landschap, deze week. De droogte is volgens hem een ramp voor met name jonge weidevogels, omdat er weinig voedsel is. „Op de zandgronden zijn percelen veranderd in woestijnen en op de klei ontstaan scheuren waar de eieren en kuikens bijna in vallen. Geen vocht, geen insecten. Triest om te zien.” Een foto die Sloothaak deelt, spreekt boekdelen: kievitseieren die balanceren op een barst in de kleigrond.
Maar het was toch zo’n natte winter?
Klopt. De aanhoudende herfstachtige buien van januari en februari zal iedereen zich nog kunnen herinneren. Dankzij de neerslag van de afgelopen winter zijn op de meeste plekken de grondwaterstanden weer op peil. De buffers zijn aangevuld. Sinds half maart viel er echter amper regen en was het juist recordzonnig. Dat begint nu zijn tol te eisen.
De grafieken over het neerslagtekort van het KNMI beginnen steevast in het nieuwe groei- en droogteseizoen: op 1 april. Waarom niet eerder? Omdat er in de winter amper water uit planten verdampt. Als in het voorjaar planten weer gaan groeien neemt de verdamping via de bladeren snel toe.
Behalve de verdamping door het mooie weer speelt natuurlijk ook de neerslag een rol. Het neerslagtekort staat immers voor het verschil tussen neerslag en verdamping. In april is er tot nu toe op veel plekken weinig –of zelfs geen spat– regen gevallen.
Hoe zijn de vooruitzichten?
Twee weken achtereen droog is op zich geen bijzonderheid. Echter, de weersvoorspellingen voor de komende periode bieden weinig soelaas voor de huidige droogte. De verwachting is dat het neerslagtekort gaat oplopen van 40 millimeter nu naar ruim 74 millimeter eind april.
Gaan we de droge zomer van 2018 achterna?
Of de droogte aanhoudt, daarover valt weinig zinnigs te zeggen. Zo liep in 2007 het neerslagtekort in april en begin mei flink op, tot boven de 100 millimeter. Toch was het al snel daarna gedaan met de droogte.
Feit blijft dat Nederland eind april waarschijnlijk kampt met ernstige droogte. Uit data van de KNMI over de afgelopen twintig jaar blijkt dat de huidige maand tot nu toe recorddroog verloopt. Zelfs het droogste jaar ooit –1976– had een nattere april. En dan moet de zomer nog beginnen.
Frappant is verder dat waterbedrijf Vitens donderdag zijn klanten al opriep om zuinig te zijn met water. Gewoonlijk komt die oproep vaak pas in de zomer.
Moeten we aan droogte gaan wennen?
Droogte past in het plaatje van klimaatverandering. In twee van de vier klimaatscenario’s die het KNMI in 2014 heeft opgesteld wordt Nederland droger. In de twee andere scenario’s verandert er weinig qua droogte. Per saldo neemt de kans op droogte dus toe. Een droger Nederland kan dus een voorproefje zijn van het nieuwe normaal. Dus ja, aan de ene kant: wen er maar vast aan.
Tegelijk heeft gewenning iets gevaarlijks in zich: iets wat ongewoon is, wordt opeens normaal gevonden. Gewend raken aan de gevolgen van de klimaatcrisis kan gevaarlijk zijn. Dat werkt laksheid in de hand.
