Het gebruikte zand zou veilig zijn, hebben de Gelderse Omgevingsdiensten, de toezichthouder namens de provincie Gelderland en de GGD Midden-Nederland officieel verklaard. „Achter de schermen geven dezelfde diensten nu toe dat het gezondheidsrisico helemaal niet is uit te sluiten”, zegt onderzoeksjournalist Roelof Bosma van Zembla.

Het tv-programma heeft een geluidsopname in zijn bezit waarop te horen is dat directeur Henk-Jan Baakman van de Omgevingsdienst De Vallei tegen een verontruste bewoner zegt „dat het niet zeker is dat de gezondheid niet in het geding is.” „Als daar (bij Vink, JK) bijgemengd kan worden, weet je niet meer precies wat er gebeurt.” Baakman voegt daaraan toe dat de gemeente Barneveld „dat niet wil begrijpen.”

De opmerking over het bijmengen verwijst indirect naar een onderzoek van het Team Ketentoezicht Gelderse Omgevingsdiensten. Volgens de rapporteurs wordt bij de grondbank van Vink soms ongekeurde grond aan partijen al gekeurde grond toegevoegd. Zembla beroept zich verder op een mail van directeur Jan Pierik van de GGD, waarin deze aan een bewoner schrijft dat „het risico niet kan worden uitgesloten.”

Zembla onthulde begin deze maand dat de grond die is gebruikt voor de nieuwbouwprojecten volgens de bestaande regels nooit had mogen worden toegepast. Bij een eerste keuring werd geconstateerd dat het zand verontreinigd was met de giftige stof styreen en landbouwgif. Volgens Vink bleek uit een herkeuring dat de grond schoon was. Het Team Ketentoezicht beoordeelde die tweede keuring als illegaal.

Juridische stappen

Een groep getroffen bewoners beraadt zich op juridische stappen. Inmiddels is het Groningse advocatenkantoor De Haan ingeschakeld, dat duizenden inwoners van de provincie Groningen bijstaat wegens aardbevingsschade aan hun woningen. Advocaat Pieter Huitema is binnenkort aanwezig op een informatieavond over het indienen van een groepsschadeclaim.

„Het zal om grote geldbedragen gaan”, aldus de advocaat. „Want het imago van een vervuilde wijk die ook nog eens niet gesaneerd gaat worden, leidt tot forse waardevermindering van de woningen.” Huitema gaat de komende tijd onderzoeken wie de aansprakelijke partijen zijn. „In ieder geval Vink en de provincie Gelderland als toezichthouder en vergunningverlener. Maar we kijken ook naar de rol van de gemeente Barneveld in deze zaak.”

Vink blijft bij monde van Jaap Kevelam bij het standpunt dat het gebruikte zand niet verontreinigd was. „De commotie achteraf hebben wij niet veroorzaakt.” In een brief aan zakelijke relaties noemt Vink de berichtgeving van Zembla „ongenuanceerd en onjuist.” „Het programma heeft ten onrechte het beeld gecreëerd dat Vink vervuild zand zou hebben gebruikt bij de aanleg van nieuwbouwwijken.”

Vink is in elk geval een imago-offensief begonnen. Aan de vooravond van de aangekondigde Zembla-uitzending liet het bedrijf dinsdag weten dat een extern bureau alle relevante processen en procedures tegen het licht gaat houden die te maken hebben met inname, verwerking en aflevering van grond. De incidenten die het Team Ketentoezicht rapporteerde betreffen vooral administratieve fouten. Het bedrijf zegt extra geld en medewerkers te zullen inzetten voor een betere naleving van regels en procedures. Bronnen binnen de Omgevingsdiensten meldden Zembla dat Vink ook zo’n tachtig overtredingen heeft begaan met de verwerking van asbest.

Twee onderzoeken

Ondanks de nieuwe informatie van Zembla blijven de officiële verklaringen van de Omgevingsdiensten en de GGD „uitgangspunt” voor de gemeente Barneveld, reageert woordvoerder Bertil Rebel. De gemeente doet op korte termijn twee onderzoeken, berichtte ze dinsdag na overleg met bewoners. Eén bureau gaat na waar de grond die volgens de Omgevingsdiensten niet mocht worden toegepast is terechtgekomen en of de giftige stoffen nog steeds in het zand voorkomen. Een tweede bureau controleert of het onderzoek juist is uitgevoerd. Rebel zegt dat de gemeente „volstrekte duidelijkheid” wil scheppen.