De Dorpskerk van Schipluiden, gemeente Midden-Delfland, heeft sinds zaterdag een kunstwerk dat de herinnering levend houdt aan een van haar vroegere predikanten, ds. Antonius Hambrouck. Deze heeft hier vijftien jaar, van 1632 tot 1647, gewerkt.
Het kunstwerk, van de hand van Marcel Koeleman, bestaat onder andere uit een bronzen afgietsel van het eiland Formosa (Taiwan), waar Hambrouck na zijn ambtsperiode in Schipluiden werkte. Het is aangebracht op de muur rechts van de hoofdingang van de kerk. Op de bovenzijde staat als randschrift: ”God zij met ons”.
Links op het kunstwerk is het vroegere wapen van Schipluiden te zien, een VOC-schip met volle zeilen, het schip dat de domineesfamilie in 1647 naar Azië bracht. Verder bevat het een uitsnede van het hoofd van Hambrouck. Dit hoofd, rustend op een staf, keert terug op een boog in het portaal van de kerk.
Op een steunbeer buiten is daarnaast een bronzen plaquette aangebracht, met de twee laatste verzen uit Mattheüs 28, die oproepen om het Evangelie in de wereld te verkondigen. De tekst is afkomstig uit de Statenvertaling en is eveneens te lezen in het Sincan, een Formosaanse taal. „Hambrouck heeft meegeholpen om enige Bijbelboeken in de lokale taal te vertalen”, aldus Jacques Moerman, voorzitter van de Historische Vereniging Oud-Schipluiden. „Hij was een verbinder: hij bracht volken en plaatsen bij elkaar. Marcel Koeleman, de kunstenaar, heeft prachtig deze symbolische betekenis in het kunstwerk uitgebeeld.”
Bij de onthulling waren de ambassadeur van Taiwan, Tom Chou, en predikante ds. Erika Dibbets-van der Roest betrokken. Burgemeester Arnoud Rodenburg en wethouder Wendy Renzen (van cultuur en monumenten) onthulden naast de kerk het naambordje Hambrouckplein, „waarmee in het vervolg het kerkplein wordt aangeduid.”
De kosten van het kunstwerk worden bijeengebracht via een crowdfundingsactie. Moerman: „Het gestelde doel, 5500 euro, hopen we binnen enkele weken te bereiken. We zijn al heel ver.”
Laurenskerk
Tot voor kort was er, naast de vermelding op het predikantenbord in de dorpskerk van Schipluiden, niets wat aan Hambrouck herinnerde. Moerman ging hier zaterdag in zijn toespraak op in: „In 1980 verhuisde ons gezin naar Schipluiden. Regelmatig keek ik zondags naar het predikantenbord in de hal van deze kerk. Hierop staat een opvallende vermelding: Antonius Hambrouck vertrok in 1647 van Schipluiden naar Oost-Indië. Wat zou deze predikant bewogen hebben om met vrouw en kinderen naar Azië te reizen? Ik zocht eerst een antwoord op deze vraag in de Sint Laurenskerk in Rotterdam, waar twee monumenten herinneren aan zijn leven. Hiermee eert deze stad een beroemd geworden inwoner. Hambrouck groeide op in Rotterdam. Een onderzoek in het kerkelijk archief en het Nationaal Archief (specifiek het archief van de Classis Delft en Delfland en de VOC-archieven) maakte meer duidelijk over het leven van deze predikant. In 2015 reisde ik met mijn vrouw naar Taiwan. Daar bezochten we de plaats waar deze dominee uit Schipluiden heeft gewerkt. Een lokale predikant wist van zijn bestaan. In diverse musea in Taiwan wordt aandacht besteed aan het optreden van Hambrouck.”
Het onderzoek leverde een artikel op in het Historisch Jaarboek Schipluiden 2015. Dit eindigde met de wens om „deze historische figuur ook in Schipluiden meer bekendheid te geven.”
Geld
Tijdens zijn ambtsperiode in Schipluiden diende Hambrouck ook een aantal maanden op de oorlogsvloot van Maarten Harpertsz. Tromp gediend. „Hier vond hij het avontuur dat hij in het stille dorp Schipluiden blijkbaar miste.”
Waarom vertrok hij naar Formosa? Moerman zaterdag: „Het archief van de Classis van Delft en Delfland geeft een verklaring. Robert Junius, predikant in Delft, werkte van 1629-1643 op Formosa. Hij moet zijn collega Hambrouck op het spoor gezet hebben om in VOC-verband naar dit eiland te reizen. De financiële vergoeding –drie keer zoveel als zijn bescheiden inkomen in Schipluiden– kan ook een rol gespeeld hebben. Het domineesgezin had in ons dorp regelmatig geld tekort.
Op 26 april 1647 is het dan zover. De predikant, zijn vrouw Anna Vincenten Moij en hun vier kinderen vertrokken met het schip ”Nieuw Rotterdam” naar Azië. Hambroucks belangrijkste drijfveer voor het vertrek was –naar eigen zeggen– „om onder de heydenen het Woordt Gods te prediken.”
De VOC bezat sinds 1624 een handelsnederzetting op Formosa. Hier lag een groot Nederlands fort, Fort Zeelandia, dat als basis diende voor de handel op China. Enige predikanten hadden de geestelijke zorg voor het VOC-personeel, maar kregen ook toestemming om kerken en scholen in het binnenland te stichten. Hambrouck heeft zich hiervoor veertien jaar ingezet. Hij koos meerdere malen duidelijk voor het welzijn van de aboriginals, de inheemse bevolking van Formosa, bijvoorbeeld bij rampen als aardbevingen en sprinkhanenplagen. Om de oorspronkelijke bewoners te bereiken leerde hij hun taal, en hielp hij mee aan de vertaling van Bijbelboeken.”
Onthoofd
Aan Hambroucks leven kwam op trieste wijze een eind. Moerman: „In 1661 werd Formosa overrompeld door een legermacht van Coxinga, een Chinese roverhoofdman, afkomstig van het vasteland van China. Hambrouck en nog enkele predikanten en onderwijzers werden gevangengenomen en als gijzelaar gebruikt. Op 24 mei 1661 zette Coxinga Hambrouck in om naar het belegerde Fort Zeelandia te gaan, om daar Coyett, de Nederlandse gouverneur, te bewegen zich over te geven. Begeleid door enkele Chinese soldaten maakte Hambrouck de tocht naar het Nederlandse fort. In plaats van het bepleiten van de overgave raadde hij de gouverneur aan het fort te blijven verdedigen. Hopelijk kwam er snel een ontzettingsmacht uit Batavia. Twee dochters van Hambrouck bevonden zich in het fort. Zij smeekten hem om in het fort te blijven. Hambrouck had echter de Chinese hoofdman beloofd dat hij zou terugkeren. Een extra reden om terug te gaan was dat ook zijn vrouw, een derde dochter en een zoon in het legerkamp van Coxinga gevangen werden gehouden. Kort na het overbrengen van het ongunstige bericht werd Hambrouck onthoofd.”
Antonius Hambrouck was een zendeling avant la lettre, aldus Moerman, „maar ook een zorgende pastor, een man die zich aan afspraken hield en die dapper was op moeilijke momenten. Hij bezat een sterk geloof, vond onderwijs erg belangrijk en werkte voor de VOC, als dat niet in het nadeel van de plaatselijke bevolking was. Genoeg redenen om de aandacht voor hem in Schipluiden en in Nederland een nieuwe impuls te geven.”
Op dinsdagavond 30 oktober wordt het Hambrouckproject met een lezing over het leven van Antonius Hambrouck afgesloten in gebouw Het Notenschip te Schipluiden.
Lees ook:
Kerkgeschiedenis: Gravius en Hambrouck vertaalden de Bijbel in het Formosaans (rd.nl, 16-07-2018)
