Nu de twee Armeense tieners mogen blijven, is het wachten op de terugkeer van hun moeder, Armina Hambartsjumian (35), zeggen asieldeskundigen. „Ondanks tegenwerking en leugens”, kopte De Telegraaf vanmorgen.

De krant doelt op de onwaarheid die moeder Armina sprak toen ze in augustus 2008 asiel aanvroeg voor haarzelf en haar twee kinderen. Ze zou van Azerbeidzjaanse afkomst zijn en daarom gevaar lopen in Armenië. Ook gaf ze lange tijd haar naam en die van haar kinderen niet.

Diverse rechtscolleges wijzen de asielaanvraag af. Al zijn Howick en Lili in Rusland geboren, Armenië is geen gevaarlijk land voor Armeniërs. De drie lopen geen gevaar te worden gevangengezet, gemarteld of gedood.

Lees ook

Pardon voor Howick en Lili voedt nieuw debat

Acht rechtszaken

Moeder Armina blijkt na de procedures psychische klachten te hebben ontwikkeld, een posttraumatische stressstoornis, waarop de procedure opnieuw begint. In totaal worden er acht rechtszaken gevoerd, die allemaal leiden tot afwijzing van de asielaanvraag.

Na vijftien verhuizingen vestigt het Armeense eenoudergezin zich in Amersfoort. Moeder en kinderen gaan meelven met de hervormde Jorisgemeente aldaar, die zich over hen ontfermt. Er komt ook een maatschappelijke beweging op gang om de drie in Nederland te houden. Zo betogen medeleerlingen van de christelijke basisschool ’t Anker uit de keistad tijdens de kabinetsformatie in Den Haag voor een verblijfsvergunning voor hun klasgenootjes.

Desondanks wordt moeder Armina drie dagen later, 14 augustus vorig jaar, uitgezet. Maar zonder haar kinderen, die dan elders logeren. De Jorisgemeente sponsort Armina met een hotelverblijf voor een maand. Daarna weigert ze iedere hulp, van de kerk en van de Armeense overheid.

Rechtlijnig asielbeleid

De uitzetting van een moeder zonder haar kinderen krijgt dan landelijke aandacht. Voor- en tegenstanders van een rechtlijnig asielbeleid kruisen de degens.

Lili en Howick komen terecht in een pleeggezin. Ze vragen zelf asiel aan. Eind augustus oordeelt de Raad van State dat de verantwoordelijke staatssecretaris, Mark Harbers (VVD), de kinderen mag uitzetten.

De kinderrechtenorganisatie Defence for Children start een campagne. Lili en Howick komen in het Jeugdjournaal en praatprogramma’s op televisie en worden meer en meer een nationale bekendheid.

Bekende Nederlanders spreken zich uit tegen hun uitzetting, zoals kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer en tv-journalist Jeroen Pauw. Achter de schermen oefenen coalitiepartners D66 en ChristenUnie druk uit op Harbers om gebruik te maken van zijn zogeheten discretionaire bevoegdheid, waarmee hij zonder zich te verantwoorden mag besluiten over asielaanvragen.

Voet bij stuk

Harbers houdt echter voet bij stuk. De advocaat van Lili en Howick spant nog de laatste, negende, rechtszaak aan om de kinderen in Nederland te houden. De rechter spreekt vrijdagavond laat uit dat er geen nieuwe feiten zijn en dat de uitzetting doorgaat.

Het Armeense duo is enorm teleurgesteld. Volgens het AD is Lili zo overstuur dat haar moeder haar aan de telefoon niet kan verstaan.

Armina is zo wanhopig dat ze in de nacht van vrijdag op zaterdag urenlang met een kinderrechtenactiviste aan de lijn zit. Geruchten dat Armina met zelfmoord zou hebben gedreigd, worden niet bevestigd.

Zover komt het niet. Howick en Lili besluiten in de nacht van vrijdag op zaterdag weg te lopen uit het grootouderlijk huis in Wijchen, waar ze op dat moment verblijven. Tijdens een onbewaakt ogenblik ontsnappen ze zaterdagmorgen vroeg aan de aandacht van een medewerker van voogdij-instelling Nidos en verdwijnen.

NSB’er

De verdwijning schept een nieuwe situatie. De politie zoekt de kinderen en roept ’s middags de hulp van het publiek in. Op sociale media komen woedende reacties, onder anderen van misdaadjournalist Peter R. de Vries. Die twittert: „Ze mogen bij mij onderduiken. Iedereen die hen aangeeft, is een NSB’er.”

Ondertussen bellen de ChristenUniepolitici Voordewind en Segers driftig met hun D66-collega’s Groothuizen en Pechtold. Het lijkt erop dat deze partijen staatssecretaris Harbers onder druk zetten. Deze constateert dat de veiligheid van de kinderen in gevaar is en maakt gebruik van zijn discretionaire bevoegdheid: Lili en Howick mogen blijven.

Even over halfvier ontploft menig smartphone: media sturen pushberichten om de opmerkelijke ommezwaai te melden. De rechtse zender WNL laat op de radio teleurgestelde reacties horen. Op menige verjaardagsvisite wordt het nieuws uitgebreid besproken.

Twee uur later wandelen Lili en Howick weer terug naar hun grootouders. In de Wijchense straten horen ze het voor hen verblijdende nieuws.

’s Avonds tonen media een filmpje waarop moeder Armina een beetje verbluft in enigszins gebrekkig Nederlands met haar kinderen het nieuws bespreekt. „Ben je blij?” Howick reageert onderkoeld: „Tuurlijk ben ik blij dat ik mag blijven.”