In Amerika gaan inmiddels stemmen op om bij een kennismaking altijd te vragen: „Hoe wilt u worden aangesproken? Als man of als vrouw?” De persoon mag zelf kiezen. Want belangrijker dan zijn of haar biologische geslacht is de vraag hoe hij of zij zich voelt: man of vrouw. Dat vinden althans progressieve opinieleiders in de VS.

De zogenoemde transgenderdiscussie is aan de overzijde van de oceaan al een aantal jaren gaande. Reeds in de jaren zestig en zeventig waren er (met name in de kunst- en filmwereld) verhalen van mensen die publiek lieten weten dat ze als man waren geboren maar zich eigenlijk vrouw voelden. En omgekeerd. Hun emancipatie sneeuwde onder door de strijd voor de erkenning en rechten van homo’s en lesbiennes. Opvallend was overigens wel dat er in de jaren zeventig en tachtig in Amerika conferenties van laatstgenoemden waren waarop transseksuelen en transgenders niet welkom waren. Zij golden als verraders van de zaak waarvoor homo’s en lesbiennes vochten.

Obama

Na de eeuwwisseling kwam er een kentering. In de media klonk steeds sterker het pleidooi dat mensen moesten kunnen kiezen of ze een man of een vrouw wilden zijn, ongeacht hun biologische geslacht. Een belangrijke rol daarbij speelden de televisieshows van Oprah Winfrey, de vrouw die, na een gloedvolle toespraak deze week bij de uitreiking van de filmprijzen The Golden Globes, gezien wordt als potentieel presidentskandidaat voor 2020.

Deze schatrijke, wereldberoemde presentatrice van haar eigen talkshow bracht tientallen ouders tot razernij, wanneer ze hen de mantel uitveegde omdat ze moeite hadden met de transgenderwens van hun kind. Het zaad dat Oprah Winfrey strooide, schoot wortel bij veel Amerikanen. Die kregen begrip voor „de pijn en het verdriet” van transgenders omdat ze „hun hart niet mogen volgen.”

Het is vooral president Obama geweest die een belangrijke impuls gaf aan de ”bevrijding” van transgenders. In het laatste jaar van zijn regering tekende hij decreten waardoor leerlingen op scholen voortaan gebruik mochten maken van toiletten en kleedkamers waar hun voorkeur naar uitging. Ook bepaalde hij dat er voor transgenders plaats moest zijn bij de strijdmacht.

Verzet tegen deze maatregel mocht niet baten. Wanneer een onderwijsinstelling weigerde mee te werken, kon niet alleen de subsidiekraan worden dichtgedraaid maar ook de accreditatie of het huurcontract worden ingetrokken.

Dat dit geen loze woorden zijn, ondervond de Azusa Pacific University in het zuiden van Californië. Al voordat Obama zijn decreten had uitgevaardigd, golden er in deze staat regels om de positie van transgenders te beschermen. Toen in 2013 een vrouwelijke docent bekendmaakte voortaan als man door het leven te willen gaan, stuitte dat op bezwaren bij het bestuur. De regering legde vervolgens sancties op aan de school.

Sluipende acceptatie

Inmiddels is er ook in Nederland sprake van een groeiend aantal transgenders die daarvoor uitkomen. Laat duidelijk zijn: ook in voorgaande generaties waren er mensen die zich niet gelukkig voelden met hun geslacht. Zij worstelden daarmee en voelden zich vaak onbegrepen. Dat heeft geleid tot schrijnende situaties.

Nieuw is dat mensen met vrijmoedigheid voor hun genderverlangen uitkomen en willen dat dit als volstrekt vanzelfsprekend wordt geaccepteerd. Deze verschuiving in ons land blijkt uit cijfers die het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in mei vorig jaar publiceerde. In de periode 2007 tot 2014 wijzigden jaarlijks zo’n 80 mensen hun geslachtsregistratie; in 2015 waren dat er 770. Een verklaring kan zijn dat vóór 2014 personen aan bepaalde medische eisen moesten voldoen en de gang naar de rechter dienden te maken om de registratie te wijzigen. Dat veranderde in 2014 door wetswijziging.

Los daarvan is er in Nederland sprake van een sluipende acceptatie van de nieuwe inzichten. Niet alleen de NS maar ook andere dienstverleners hebben inmiddels de aanspraak ”dames en heren” vervangen door ”beste klant”, ”beste reizigers” of iets dergelijks. En binnen en buiten Den Haag gaan er stemmen op om in officiële papieren het geslacht van iemand niet langer te vermelden of in elk geval een derde mogelijkheid eraan toe te voegen: naast m/v ook x.

Dat laatste maakt tegelijk duidelijk dat het in de genderdiscussie niet alleen gaat om mensen die ongelukkig zijn met het lichaam dat zij hebben en zich daarom langs operatieve weg laten veranderen van een man in een vrouw of andersom. Dat zijn de transseksuelen. De groep transgenders is groter. Zij kunnen bijvoorbeeld nog steeds de biologische kenmerken hebben van een man maar willen zich als vrouw gedragen en als vrouw aangesproken en behandeld worden. Centraal staat: waarbij voelt iemand zich prettig.

Transgenders zelf maken ook een scherp onderscheid tussen sekse en gender. Bij sekse gaat het om de biologische kenmerken. Gender betreft de sociaal-culturele aspecten van het geslacht van een individu, zeg maar: hoe het door hemzelf en zijn omgeving gezien en beleefd wordt.

Albert Mohler

Dat de openlijke beleving van het geslacht zo veel meer aandacht en ruimte krijgt, sluit aan bij het postmoderne levensgevoel. Daarin zijn niet de objectieve, harde feiten bepalend bij de waarheidsvraag, maar is maatgevend hoe men de werkelijkheid beleeft. Ieder kan dus zijn eigen, zelf geconstrueerde waarheid hebben, ook al lijkt die in tegenspraak met de harde feiten. In die gedachtegang is er ruimte voor gendervoorkeuren die afwijken van de biologische kenmerken.

In Amerika wijst de vooraanstaande christelijke opinieleider Albert Mohler er in zijn publicaties op dat de transgenderrevolutie verdergaat dan strijders voor homo-emancipatie doen. Zijn constatering is dat homo’s en lesbiennes het geslachtelijk onderscheid tussen mannen en vrouwen niet ontkennen. Hun verlangen is dat mensen van hetzelfde geslacht (seksuele) omgang met elkaar mogen hebben zoals man en vrouw dat hebben. Bij de discussie over transgenders wordt ook het onderscheid tussen man en vrouw uitgevaagd; het doet er niet toe. „Daarmee loochenen transgenders dat God man en vrouw, twee duidelijk onderscheiden geslachten met elk een eigen biologische en psychische aard, schiep. De transgenderdiscussie zet de Bijbelse visie op de mens totaal op zijn kop.” Dat is een stevige uitspraak, maar zet wel aan het denken.

Nashvilleverklaring

Inmiddels zijn er tegenstemmen. President Trump herriep in februari vorig jaar het decreet van Obama dat leerlingen de ruimte bood om hun gendervoorkeur te volgen. In de zomer kondigde de president aan dat transgenders niet in het leger konden dienen. In november verklaarde de rechter deze maatregel ongeldig.

Bijbelgetrouwe christenen in Amerika hebben afgelopen zomer uit bezorgdheid over de verwording van de seksuele moraal een verklaring opgesteld waarin de Bijbelse visie op geslacht, seksualiteit en huwelijk is vastgelegd. In deze zogenoemde Nashvilleverklaring keren de ondertekenaars zich duidelijk tegen de opvattingen van transgenders. In de inleiding staat: „Het is inmiddels gemeengoed ervan uit te gaan dat de menselijke identiteit als mannelijk en vrouwelijk geen deel vormt van Gods schone plan, maar dat deze veeleer een uiting is van iemands eigen autonome voorkeur. Op deze wijze wordt de weg tot volle en blijvende vreugde middels Gods goede ontwerp voor Zijn schepselen vervangen door het pad van kortzichtige alternatieven die vroeg of laat het menselijk leven ruïneren en God onteren. (...) Wij hebben onszelf niet gemaakt. We zijn niet van onszelf. Onze ware identiteit als mannelijke en vrouwelijke personen is ons door God geschonken. Het is niet alleen dwaas maar ook hopeloos als we proberen onszelf te maken tot iets waarvoor God ons niet heeft geschapen.”

Vergeleken met de homodiscussie krijgt in ons land het debat over transgenders tot nu toe betrekkelijk weinig aandacht. Maar intussen worden bijna geruisloos fundamentele zaken ondergraven. Zou het niet tijd zijn dat kerken en christenen in ons land, net zoals de Amerikaanse evangelicals, duidelijk uitspreken wat de Bijbelse visie is op geslacht, seksualiteit en huwelijk? Een voorbeeldtekst is er. Inderdaad uit Amerika. Maar daar heeft men al de consequenties van de transgenderproblematiek ervaren.