Wat hebben ze precies ontdekt?

Het vaccin blijkt voor ruim 90 procent effectief te zijn. Dat concludeert Pfizer na 94 ziektegevallen. Dit komt erop neer dat in de groep die is ingeënt met het vaccin, 9 personen besmet zijn geraakt, tegenover 85 mensen in de placebogroep. De bescherming werd bereikt zeven dagen na de tweede prik.

Een effectiviteit van 90 procent is hoog. Zo biedt een griepvaccin gemiddeld slechts zo’n 40 procent bescherming. Onbekend is hoe goed het coronavaccin ouderen en mensen met een zwakke weerstand beschermt.

Ook aan het tweede criterium voor een goed vaccin, de veiligheid, lijkt het nieuw ontwikkelde vaccin te voldoen. Een externe commissie die de voortgang van het onderzoek beoordeelde, is geen ernstige bijwerkingen tegengekomen. Ze adviseert daarom het project voort te zetten om zo nog meer gegevens over de veiligheid en effectiviteit te verzamelen, aldus het persbericht van Pfizer.

Hoe zo, zijn ze nog niet klaar met het onderzoek?

Nee. Het gaat om de voorlopige resultaten van een zogenaamde fase III-studie die sinds eind juli loopt. Aan het onderzoek doen ruim 43.500 proefpersonen mee in onder meer de Verenigde Staten en Brazilië.

Pas bij 164 besmettingen zijn er genoeg resultaten en kan de studie worden afgerond met een officiële wetenschappelijke publicatie. Dat is naar verwachting eind november. Met die publicatie op zak kunnen ze een aanvraag doen voor goedkeuring bij de Amerikaanse medicijnautoriteit FDA en de Europese evenknie EMA. Bij groen licht kan het vaccin de markt op.

Kunnen we dan een prik halen?

Zó snel gaat dat niet. Het vaccin moet na goedkeuring ook nog worden geproduceerd en gedistribueerd. Pfizer is alvast begonnen met de productie. De farmaceut verwacht dat ze eind dit jaar 50 miljoen doses beschikbaar heeft, volgend jaar 1,3 miljard. Dat zijn gigantische aantallen, maar het is goed te beseffen dat er wereldwijd vraag naar is. Bovendien zijn twee prikken per persoon nodig voor goede bescherming.

Anke Huckriede, hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, verwacht dat het vaccin eerst op de Amerikaanse markt zal komen, spoedig daarna ook op de Europese. Ze denkt dat in het voorjaar de eerste Nederlanders een prik kunnen krijgen.

Kunnen we dan weer terug naar het oude normaal?

Dat zal nog wel even duren. Naar verwachting komen eerst zorgmedewerkers, docenten en andere kwetsbare beroepen in aanmerking voor een prik. Twee prikken en een maand later zijn ze dan, als het goed is, beschermd. Pas als circa 60 procent van de bevolking gevaccineerd is, is groepsimmuniteit bereikt en komt het normale leven weer in zicht.

Hoe werkt het vaccin?

Het is een zogenaamd mRNA-vaccin, dat werkt volgens een nieuwe methode. Hierbij wordt een stukje genetisch materiaal van het coronavirus bij iemand ingespoten. Het lichaam vertaalt dat in een viruseiwit, waartegen het immuunsysteem in actie komt. Twee andere vaccins, van de farmaceuten Moderna en CureVac, werken op dezelfde manier.

Er zitten twee voordelen aan: het is relatief veilig, omdat er geen gebruik wordt gemaakt van een bestaand virus, en het is relatief eenvoudig te produceren.

Omdat de methode nieuw is, was lang onzeker of het zou werken. Dat blijkt nu het geval te zijn. Het is nog wel onduidelijk hoelang het vaccin bescherming biedt.

Is dit nou dat beruchte Gates-vaccin?

Misschien wel, al zou je het ook het Erdogan-vaccin kunnen noemen. Het vaccin is namelijk bedacht door het echtpaar Uğur Şahin en Özlem Türeci, beiden kinderen van Turkse gastarbeiders. Şahin is een oncoloog die in 2008 BioNTech oprichtte, met als doel kankermedicijnen te ontwikkelen. In 2019 besloot hij zich te gaan richten op vaccins tegen tbc en hiv. Hier komt Bill Gates om de hoek kijken: met hem maakte Şahin destijds afspraken.

Gates doneerde de afgelopen jaren miljoenen aan Pfizer, het bedrijf waarmee BioNTech samenwerkt. Onbekend is in hoeverre de Amerikaan betrokken is bij het huidige project.