Kerken ondernemen actie, vaak op maat
Kerkelijke gemeenten hebben op grote schaal maatregelen genomen naar aanleiding van de oplopende viruscijfers. Het bezoekersaantal ging op veel plekken substantieel omlaag. Lang niet altijd naar de dertig, zoals het dringend advies luidde: veel kerkenraden zochten naar maatwerk voor hun eigen gemeente.
Terwijl in een heel aantal kerkelijke gemeenten begin vorige week de beslissing al viel om terug te schalen naar dertig bezoekers, stelden andere kerkenraden hun keuze juist zo lang mogelijk uit. Breed leefde onvrede over de manier waarop de afspraken van het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) met minister Grapperhaus vorige week maandag tot stand kwamen. Het advies om het aantal kerkgangers tot dertig terug te brengen „overviel ons en doet geen recht aan de maatregelen die kerken hebben genomen”, zo schreef een hervormde kerkenraad aan zijn leden.
Een vergelijkbare tweedeling was te zien op landelijk niveau. Terwijl de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) en de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) hun gemeenten al vrij snel aanraadden het advies op te volgen, wilden andere kerken –zoals de Hersteld Hervormde Kerk (HHK) en de Gereformeerde Gemeenten (GG)– wachten. Eerst op het debat woensdag in de Kamer, toen op het vervolgoverleg vrijdag tussen het CIO en de minister. Daarna volgden deze kerken alsnog met hun adviezen: substantiële terugschaling van het aantal kerkgangers is nodig, maar maatwerk moet mogelijk blijven.
Een rondvraag van het Reformatorisch Dagblad onder lezers en kerkelijke gemeenten levert maandag vooral deze conclusie op: de invulling van de maatregelen is –veel meer dan tijdens de eerste golf– nu echt bij de plaatselijke gemeente komen te liggen. De keuzes lopen, ook binnen kerkverbanden, soms sterk uiteen. Maatwerk dus.
Als algemene lijn valt daarbij op dat kerkenraden veelal in lijn met het landelijke advies van hun kerk handelen. Zo gingen de meeste hervormde en christelijke gereformeerde gemeenten terug naar dertig personen per dienst – maar er zijn uitzonderingen. Bij de kerkverbanden die in hun advies meer nadruk op de optie van maatwerk legden, is plaatselijk deze mogelijkheid ook vaker benut. Ook in deze kerken schaalden echter meerdere gemeenten terug naar dertig bezoekers.
Wel zijn vrijwel overal aanpassingen zichtbaar. Kerkenraden kiezen een meer voorzichtige lijn. Niet langer betekent maatwerk de maximale ruimte van het gebouw benutten. In sommige gevallen kiest een kerkenraad juist zelf voor strengere maatregelen, bijvoorbeeld omdat de besmettingscijfers ter plaatse hard stijgen. In dat geval betekent maatwerk breder kijken dan het eigen gebouw, maar ook overleg voeren met de burgerlijke overheid. Meerdere burgemeesters stuurden kerken voor het weekend al een brief met het verzoek het nieuwe advies op te volgen.
In diverse gemeenten is de viering van het heilig avondmaal afgelast. Met zang gaan kerkenraden verschillend om: variërend van helemaal niet zingen tot het minderen van (ingetogen) gezongen verzen. Ook rond het gebruik van mondkapjes is verschillend beleid zichtbaar. Sommige kerkenraden leggen de keuze volledig bij de gemeenteleden neer, in andere gemeenten wordt dringend geadviseerd een mondkapje te dragen bij binnenkomst en vertrek.
De keuze voor de invulling van de diensten van zondag moest in veel gevallen onder (tijds)druk worden gemaakt. Een aantal kerkenraden liet voor het weekend al weten dat deze week verdere bezinning volgt. Was de verontwaardiging na de abrupte afspraken van maandag groot, in dezelfde week liepen de besmettingscijfers explosief op. Veel kerkenraden verwijzen naar deze ontwikkelingen. Woensdag staat nieuw overleg gepland tussen de kerken en Grapperhaus. Voor dinsdag heeft het kabinet echter al een nieuwe persconferentie aangekondigd, met zeer waarschijnlijk strengere maatregelen.
