Het valt niet te ontkennen: het coronavirus rukt op het Europese continent weer fors op. Het virus blijkt toch niet weg te zijn uit Europa, zoals deze zomer werd gehoopt. Het lijkt zelfs in volle hevigheid terug te komen.

Sinds eind juli neemt de hoeveelheid besmettingen met Covid-19 in Europa gestaag toe. Landen verbreken record na record. Nederland meldde donderdag dat het aantal nieuwe coronagevallen in het land voor eerst boven de 5000 in een dag uitkomt.

Tsjechië rapporteerde eveneens op donderdag een dagrecord van meer dan 5300 nieuwe coronagevallen. Frankrijk haalde woensdag ook een record: bijna 19.000 nieuwe besmettingen. De forse toename in deze drie landen is eerder regel dan uitzondering in Europa.

Er zijn echter ook landen die op dit moment nog niet in de buurt komen van de eerder bereikte records. Dat geldt vooralsnog voor onder meer Duitsland, Noorwegen en Italië. Wel moet hierbij worden gemeld dat het aantal nieuwe Covid-19-gevallen ook in deze landen toeneemt. In de lift zit Duitsland: daar liepen vrijdag voor de derde dag op rij de besmettingen met honderden op.

Opmars

Toch zijn er meerdere verklaringen waarom in het ene land het virus sneller een opmars maakt dan in een buurland. Zo waarschuwde de Vlaamse epidemioloog Pierre Van Damme al halverwege juli dat het te snel versoepelen van de coronamaatregelen een gevaar vormt.

Het te haastig versoepelen van de strenge maatregelen lijkt vooral in centraal Europa een oorzaak te zijn van het snel toenemende aantal besmettingen. Zo nam Tsjechië aan het begin van de pandemie direct actie: de grenzen gingen dicht, de noodtoestand werd afgeroepen, mondkapjes werden verplicht en een strikte lockdown trad in werking. Maar sinds de versoepeling van deze besluiten neemt het aantal nieuwe coronagevallen enorm toe.

De combinatie van snel handelen, niet te snel afscheid nemen van maatregelen en consistentie en duidelijkheid over het coronabeleid, lijkt een goed recept voor succes. Vooral Duitsland wordt hiervoor geprezen. In tegenstelling tot de helderheid in Duitsland, is volgens critici het hoge aantal besmettingen in Nederland onder andere te wijten aan een wispelturig overheidsbeleid.

Naast de overheidsbesluiten heeft het gedrag van burgers vanzelfsprekend grote invloed. Het was niet voor niets dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) deze week waarschuwde voor „pandemiemoeheid.”

Hans Kluge, regionaal WHO-directeur voor Europa, verklaarde dinsdag dat uit onderzoek blijkt dat in verschillende landen een meerderheid van de bevolking vermoeidheid met het virus ervaart. Deze moeheid vormt volgens de WHO een gevaar voor de effectiviteit van ingestelde coronamaatregelen.

Ook de cultuur speelt een rol in het uiteenlopen van het aantal coronagevallen. Nationale verschillen over bijvoorbeeld knuffelgedrag en begroetingskussen zijn in Europa duidelijk aanwezig. Maar welke invloed dit precies heeft, is grotendeels koffiedik kijken.

Spraakmakend

Het verband tussen cultuur en de hoeveelheid besmettingen met Covid-19 leverde echter wel een spraakmakende quote van de Britse premier Boris Johnson op. Hij had een simpel antwoord op de vraag waarom het Verenigd Koninkrijk op dit moment harder dan Duitsland en Italië door het coronavirus wordt getroffen. „Er is een belangrijk verschil tussen ons land en vele andere landen. Ons land houdt van vrijheid. Het is erg moeilijk om de Britse bevolking te vragen om de richtlijnen te gehoorzamen op de manier die nodig is.”