De discussie over de mondkapjes leek sterk op het debat over het wel of niet sluiten van scholen van begin maart. Het kabinet zag er de directe noodzaak nog niet van in, maar onder de bevolking nam de weerstand tegen een dergelijke maatregel af, terwijl het spontane gebruik ervan toenam. Verder prees een groeiend aantal deskundigen de gezichtsbedekking aan en dus restte het kabinet woensdagavond weinig anders dan coöperatief mee te doen onder het motto ”vooruit dan maar.”

Diverse woordvoerders uitten aan het begin van het debat de hoop dat de Kamer aan Nederland zou laten zien nog steeds in staat te zijn nieuwe stappen te zetten in de strijd tegen het coronavirus. „Ik hoop dat wij elkaar vandaag niet alleen bestrijden”, zei GroenLinksleider Klaver. De abrupte besluitvorming over het mondkapje werd zo het symbool van de tijdelijke eensgezindheid in het coronadebat. Hoe lang die duurt, staat nog te bezien.

Premier Rutte vinkte razendsnel af hoe hij de unanieme wens van de Kamer had begrepen en kwam daarbij tot een paar conclusies. Zo is het uitgangspunt niet een plicht, maar een dwingend advies. Winkeliers hebben daarbij wel de vrijheid om het advies voor hun zaak tot een plicht te maken: zij mogen klanten die hun mond en neus pertinent niet willen bedekken de toegang weigeren. Wie eenmaal zijn plaats heeft ingenomen in het theater of de concertzaal mag het mondkapje weer afdoen en in de bedrijfsruimte van de contactberoepers doen zowel de ondernemer als de klant iets op hun gezicht. Voor scholen heeft de wijziging vooralsnog geen gevolg.

Ja, knikten vrijwel alle Kamerleden, zo had de premier het goed begrepen. Volgende week, als de tijdelijke coronawet wordt behandeld, zullen een paar partijen wellicht nog een poging wagen om daarin een bevoegdheid op te nemen om het dragen van het mondkapje te verplichten, maar daarvoor is nu geen meerderheid.

Uiterlijk vrijdagavond denkt het kabinet de nieuwe gedragsaanwijzing uitgewerkt te hebben. Het RIVM zal de boodschap ”draag een mondkapje” ook opnemen in de basisregels, naast die over het handen wassen, het afstand houden, het mijden van drukte, enzovoorts.

Alle harmonie over het mondkapje ten spijt was het kabinet in de optiek van met name de oppositie de Kamer nog wel een boetedoening verschuldigd voor het late tijdstip waarop het had gereageerd op de snelle stijging van het aantal besmettingen. Waarom maandag pas, terwijl er in de weken daarvoor al tal van kritieke signaalwaarden werden gepasseerd, was de vraag?

Het was opnieuw Rutte die namens het kabinet de verdediging naar zich toetrok. De premier deed dat zoals gebruikelijk met veel jargon; het pakket maatregelen „op het tweede niveau” was niet stevig genoeg en „het ingeregeld krijgen van de afspraken” met de voorzitters van de Veiligheidsregio’s bleek complexer dan gedacht.

Wat hij bedoelde, was dat de maatregelen die zes Randstedelijke veiligheidsregio’s twee weken geleden kregen opgelegd, namelijk de verplichte sluiting van kroegen om 01.00 uur en het verbieden van een samenzijn met meer dan 50 mensen, bij lange na niet genoeg bleken om het virus in te dammen. Burgemeesters liepen niet over van doortastendheid en zochten, alvorens de maatregelen af te kondigen, rugdekking bij het kabinet.

Het had allemaal sneller en beter gekund, gaf Rutte toe. Om burgers wat meer houvast te geven, gaat het kabinet een poging doen schematisch weer te geven welke ingrepen er te verwachten zijn wanneer het alarmeringsniveau in een regio van waakzaam verspringt naar zorgelijk of alarmerend. De gedachte is dat ondernemers zich dan minder overvallen voelen als ze te maken krijgen met ingrijpende, beperkende maatregelen.

SGP-leider Van der Staaij tastte af of er nog iets te regelen viel voor al die bruidsparen die maandagavond werden overrompeld door de limiet van maximaal vier gasten voor het bruilofsfeest. „Het is hard, maar het is even niet anders”, zei Rutte. Bij de burgerlijke huwelijksceremonie zijn maximaal dertig gasten toegestaan, die kort hun felicitaties mogen overbrengen. „Maar feesten doen we later”, aldus de premier. Ook voor Zeeland, momenteel de meest veilige regio, komt geen uitzondering.

De gemoederen dreigden nog even hoog op te lopen toen PvdA-leider Asscher het preventief gebruik van chirurgische mondmaskers in verpleeghuizen ter sprake bracht, maar de uitleg van zorgminister Van Ark bracht rust. Zij weersprak de beeldvorming dat het kabinet een advies van het OMT in de wind zou hebben geslagen om personeel en bezoekers in regio’s met de status zorgelijk én alarmerend mondkapjes te laten dragen. „Niet wij maar de sector zet de OMT-adviezen om in richtlijnen”, aldus Van Ark. „En de richtlijn van de vereniging van specialisten ouderengeneeskunde Verenso beveelt aan om in elk geval in de regio’s met de status alarmerend over te gaan tot preventief gebruik. Voor de regio’s met de status zorgelijk geldt de instructie om dit „serieus te overwegen.” Naar schatting de helft van de verpleeghuizen geeft volgens Van Ark al uitvoering aan dit advies, een percentage dat volgens haar de komende dagen alleen nog maar verder zal oplopen.

Van Ark beloofde de Kamer opnieuw te zullen checken of de reservevoorraad beschermingsmiddelen nog steeds volstaat nu het preventief gebruik zal toenemen.